Ποιος σκότωσε τον δήμαρχο

Εκδόσεις Μεταίχμιο

2017, σελ. 270, τιμή 14,40 ευρώ

Ολο και πληθαίνουν οι έλληνες συγγραφείς που δοκιμάζουν τις δυνατότητές τους στο γράψιμο αστυνομικών μυθιστορημάτων. Οπως έχουμε επισημάνει εδώ, στις σελίδες των «Βιβλίων», στον χορό των επινοημένων εγκλημάτων έχουν μπει πανεπιστημιακοί, δικηγόροι, ιστορικοί, εκπαιδευτικοί, δημοσιογράφοι, γιατροί, οικονομολόγοι, πολιτικοί μηχανικοί, κοινωνιολόγοι, σκηνοθέτες, ηθοποιοί. Οι ενδοιασμοί για τη λογοτεχνική αξία του είδους έχουν πλέον εκλείψει.

Μεγάλη συμμετοχή σε αυτό το φαινόμενο έχουν οι γυναίκες, οι οποίες συναγωνίζονται επάξια τις ξένες συναδέλφους τους. Πέρυσι εξέδωσε το πρώτο της αστυνομικό μυθιστόρημα η Ερη Ρίτσου, το Ο νεκρός δολοφονήθηκε, που διαδραματίζεται στη Σάμο, εφέτος εμφανίστηκε στα βιβλιοπωλεία το Εγκλημα στον Παράδεισο, το πρώτο αστυνομικό έργο της Τατιάνας Αβέρωφ (Αθήνα, 1954) το οποίο τοποθετείται σε ένα ορεινό χωριό της Ηπείρου που θυμίζει Μέτσοβο. Η συγγραφέας σπούδασε Ψυχολογία στην Αθήνα και στο Λονδίνο και, όπως έχει δηλώσει, ήθελε από μικρή να γίνει συγγραφέας. Ως παιδί δεν διάβαζε τα βιβλία του Ιουλίου Βερν αλλά εκείνα τα γεμάτα μυστήριο της Αγγλίδας Ενιντ Μπλάιτον, η οποία ήταν η Αγκαθα Κρίστι των παιδιών παγκοσμίως. Τα τότε διαβάσματά της ήταν ίσως αυτά που την ώθησαν στη συγγραφή του Εγκλήματος στον Παράδεισο, όπου την ήσυχη και ειδυλλιακή ζωή των ανθρώπων του χωριού διαταράσσει η δολοφονία του δημάρχου, του Κωλέττη.

Στο μυθιστόρημα πρωταγωνιστούν δύο πρόσωπα, μια γυναίκα και ένας άνδρας, στα οποία η συγγραφέας δανείζει τις σκέψεις της, αλλά και τις πολιτικές της απόψεις: η Τατιάνα Αβέρωφ έχει επίσης δηλώσει ότι στη νεότητά της ήταν αριστερή. Η γυναίκα είναι η Μαρία Λάζου, η αγροτική γιατρός του χωριού, και ο άνδρας ο αστυνόμος Περικλής Γαλάνης, ο οποίος πηγαίνει εκεί από τα Γιάννενα για να εξιχνιάσει τον μυστηριώδη θάνατο. Αμφότεροι αναρωτιούνται για το ποιος σκότωσε τον δήμαρχο που όλοι συμπαθούσαν. Το θύμα πυροβολήθηκε. Ποιο ήταν όμως το κίνητρο του δολοφόνου; Και ο μεν αστυνομικός κάνει τις σχετικές ανακρίσεις, σίγουρος ότι στο τέλος το μυστήριο θα λυθεί, η δε γιατρός αντιμετωπίζει ηθικά διλήμματα διότι ο παντρεμένος δήμαρχος ήταν εραστής της.

Τα πράγματα περιπλέκονται όταν διαπράττεται μία ακόμη δολοφονία που μοιάζει με αυτοκτονία: βρίσκεται νεκρός ένας μοναχός από το κοντινό μοναστήρι, ο Βασίλειος. Αρα, συμπεραίνει ο αστυνομικός, κάτι δεν πάει καλά με τους «αγίους ανθρώπους» που έχουν τάξει τη ζωή τους στον Θεό, ενώ εκνευρίζεται με την «αλαζονεία της δογματικής τους σκέψης» –σε αυτό συμφωνεί και η γιατρός. Ωστόσο, πώς συνδέονται οι δύο δολοφονίες;

Μέσα από τις προσωπικές ιστορίες του καλού «μπάτσου» και της «ευαίσθητης στο άδικο» γιατρού, η Τατιάνα Αβέρωφ δημιουργεί την πλοκή ενός συμπαθητικού αστυνομικού μυθιστορήματος με απρόοπτο τέλος, χωρίς πολλές απαιτήσεις και πολλά ερωτηματικά. Η πρόθεσή της δεν είναι να κάνει ανατομία της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, μιλώντας για την κρατική διαφθορά, ή τη διαπλοκή πολιτικών και επιχειρηματιών, αλλά να ψυχαγωγήσει τους αναγνώστες της. Ακριβώς γι’ αυτό υιοθετεί έναν ανάλαφρο τρόπο γραφής με χιούμορ και σκαμπρόζικες εκφράσεις, ενώ βάζει τους ήρωές της να διέπονται από σεξουαλικές εμμονές. Πάντως, δεν παραλείπει να αναφερθεί στην κρίση «που ρήμαζε τη χώρα και μοίραζε απανωτά χτυπήματα στους σαστισμένους πολίτες», την εποχή των ριάλιτι, των απολύσεων, των καταθλιπτικών φαρμάκων και των αυτοκτονιών. Παράλληλα, μέσω των αναμνήσεων της ηρωίδας της σχολιάζει κάπως οργισμένα όσα συμβαίνουν στα ελληνικά πανεπιστήμια με τις φοιτητικές οργανώσεις και τη «συντροφική αλληλεγγύη», μας πηγαίνει και πίσω στον καιρό του Εμφυλίου με την έξαψη των πολιτικών παθών. Ασφαλώς, μιλάει και για την επιστήμη της, την ψυχολογία, το «Σύνδρομο της Στοκχόλμης», το «Σύνδρομο του επιζώντα», το «Σύνδρομο της αποθησαύρισης», τον Φρόιντ, τις ευεργετικές επιδράσεις του σεξ στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Κυρίως, όμως, ζωντανεύει βουκολικές σκηνές, εικόνες από το παρελθόν, φλογέρες και ηπειρώτικα μοιρολόγια, καταλήγοντας στο πόσο ειρηνική είναι η ζωή των ανθρώπων στο χωριό, ανάμεσα στα αιώνια βουνά που τους περιβάλλουν.