Οι «Sunday Times» του Λονδίνου δημοσίευσαν πρόσφατα ένα ακόμη αφιέρωμα στον κ. Γιάνη Βαρουφάκη –δεν θυμάμαι με ποια αφορμή, αλλά δεν έχει καμία σημασία. Δεν έχει επίσης σημασία ποιο ακριβώς ήταν το περιοδικό που εκείνες τις ίδιες ημέρες βράβευσε στο Παρίσι τον πρωθυπουργό μας κ. Αλέξη Τσίπρα. Τα δύο αυτά γεγονότα μετράνε περισσότερο από τις λεπτομέρειες που τα συνοδεύουν, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι η δημοτικότητα του Πρωθυπουργού στην Ελλάδα βρίσκεται, με βάση τις δημοσκοπήσεις, στα τάρταρα και ότι με τον Βαρουφάκη εδώ ασχολούνται ελάχιστοι σε σχέση με πέντε χρόνια πριν. Ο Βαρουφάκης και ο Τσίπρας, κάποτε φίλοι και συναγωνιστές στις φαντασιακές μάχες εναντίον των αγορών, σήμερα δεν μιλάνε πια μεταξύ τους, όμως συνεχίζουν να είναι δημοφιλείς σε ένα συγκεκριμένο ευρωπαϊκό κοινό, το οποίο εξακολουθεί να τους αγαπάει αμφότερους. Παράδοξο; Οχι ακριβώς. Διότι στη συγκεκριμένη περίπτωση το κοινό δεν γνωρίζει ποιους ακριβώς αγάπησε: για την ακρίβεια, εξακολουθεί να λατρεύει, να προβάλλει και να βραβεύει αυτό που νομίζει ότι οι δυο τους εκπροσωπούν.
Ολες οι εκφάνσεις της αγάπης (ο έρωτας, η λατρεία, το πάθος, η τεράστια συμπάθεια, ο πηγαίος θαυμασμός κ.λπ.) λειτουργούν ως παραμορφωτικοί καθρέφτες που συχνά έχουμε ανάγκη. Αυτοί οι παραμορφωτικοί καθρέφτες μάς επιτρέπουν να βλέπουμε τα είδωλά μας –η λέξη «είδωλο» είναι το κλειδί της ιστορίας. Είδωλο είναι και το πρόσωπο που προκαλεί τον θαυμασμό μας, αλλά και η αντανάκλαση ενός αντικειμένου, το οποίο στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο εαυτός μας. Στις εν λόγω ιστορίες η λατρεία έχει να κάνει περισσότερο με ιδεοληψίες και λιγότερο με τη γνώση της πραγματικότητας –για την ίδια την πραγματικότητα συχνά επικρατεί απόλυτη άρνηση.
Τόσο ο Βαρουφάκης όσο και ο Τσίπρας υπήρξαν οι ηγέτες ενός φαντασιακού στρατού καλών και αγαθών ηρώων οι οποίοι μάχονται τον νεοφιλελευθερισμό και πολεμούν το σύστημα. Αντιπροσωπεύουν ένα είδος αριστερών μαχητών οι οποίοι δεν διακινούν απλώς θεωρίες, αλλά έκαναν πράξη το όνειρό τους: κατέκτησαν την εξουσία. Στην πραγματικότητα ο Βαρουφάκης υπήρξε ένας κακός υπουργός Οικονομικών που απομακρύνθηκε από τον ίδιο τον Τσίπρα, ο οποίος σήμερα έχει μετανιώσει που τον διάλεξε, ενώ ο Τσίπρας είναι τόσο αριβίστας, ώστε για τη διατήρηση της καρέκλας δέχεται οτιδήποτε ζητάνε οι ξένοι –ο Βαρουφάκης πάντα φροντίζει να το υπενθυμίζει.
Αλλά όταν η πραγματικότητα γκρεμίζει τους μύθους μας, δεν τη χρειαζόμαστε. Πιο πολύ και από την παλιά εκείνη αριστερή προσταγή που ήθελε «τη φαντασία στην εξουσία», σήμερα ένα κομμάτι της ευρωπαϊκής Αριστεράς προτιμάει «τη φαντασίωση στην εξουσία» –πράγμα ολότελα διαφορετικό, αλλά πολύ πιο βολικό. Και κομμένο στα μέτρα μας.
Κάθε φορά που ακούω επαίνους ξένων για Ελληνες τους οποίους, εκ των πραγμάτων, αποδεικνύεται πως ελάχιστα γνωρίζουν, έχω τη βεβαιότητα πως όλοι οι ξένοι μιλάνε για τον εαυτό τους. Οι οικονομικές θεωρίες του Βαρουφάκη εξακολουθούν να συναρπάζουν χιλιάδες Βαρουφάκηδες που πιστεύουν πως υπάρχει ένας μαγικός τρόπος να συνεχίσεις να βρίσκεις κορόιδα να σου δανείζουν και να σου επιτρέπουν να σκορπάς χρήματα. Οι εναπομείναντες στο εξωτερικό θαυμαστές του Τσίπρα έχουν και οι ίδιοι την ικανότητα να δικαιολογούν τον εαυτό τους και τις επιλογές τους, σίγουροι ότι το «άλλα λέω και άλλα κάνω» αποτελεί ρεαλιστική αριστερή πολιτική. Τα αφιερώματα και οι βραβεύσεις γίνονται, πλαγίως, στον ίδιο τους τον εαυτό, που δεν μπορεί να έχει αγαπήσει λάθος ανθρώπους. Ο παραμορφωτικός καθρέφτης τού συναισθηματισμού μας μάς επιτρέπει να βλέπουμε πάντα την εικόνα του εαυτού μας που αγαπάμε: αυτός ο ωραίος εαυτός μας δεν μπορεί να έχει κάνει λανθασμένες συναισθηματικές επενδύσεις. Δεν γίνεται.
Ο άνθρωπος ωριμάζει συνήθως όταν αποκτά γνώση της πραγματικότητας, όταν η λογική, και όχι η αγάπη, του δίνει απαντήσεις. Αλλά ποιος θέλει απαντήσεις; Και ποιος σας έχει πει ότι η γνώση είναι αυτοσκοπός; Σκοπός είναι πρώτα από όλα η ευτυχία –και αν η άγνοια βοηθά, είναι καλοδεχούμενη. Δεν αργεί η ημέρα που θα δούμε τον Τσίπρα και τον Βαρουφάκη να βραβεύονται από τους ίδιους ανθρώπους την ίδια στιγμή. Οχι για όσα έχουν κάνει. Αλλά για τις φαντασιώσεις που πρόσφεραν…
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου 2017.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
