Ο εμπρηστής Τραμπ βάζει πάλι φωτιά στη Μέση Ανατολή

Προκαλώντας την οργή των Παλαιστινίων και ένα κύμα αγανάκτησης και κατακραυγής που ακούγεται πολύ πέρα από τον μουσουλμανικό κόσμο, ο Ντόναλντ Τραμπ βάζει φωτιά στη Μέση Ανατολή αναγνωρίζοντας την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του εβραϊκού κράτους. Ηταν μια προεκλογική δέσμευση που την έκανε πράξη με κοντόφθαλμο στόχο να ικανοποιήσει τη δική του πολιτική βάση της ευαγγελικής Δεξιάς και άλλων σκληροπυρηνικών που υποστηρίζουν το Ισραήλ.

Αψηφώντας τις προειδοποιήσεις των πιο στενών συμμάχων του και τη σφοδρή αντίθεση του αραβομουσουλμανικού κόσμου, ο Τραμπ αναγνώρισε, όπως είχε προαναγγείλει, την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, δίνοντας παράλληλα εντολή για τη μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ.

Η επιλογή του ανατρέπει επτά δεκαετίες αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και απομονώνει πάλι τις ΗΠΑ από τη διεθνή κοινότητα, η οποία καταδίκασε ομόφωνα την απόφαση. Από τον Πάπα Φραγκίσκο ως τον Εμανουέλ Μακρόν, την ΕΕ, την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν, όλοι είχαν προειδοποιήσει τον Τραμπ να μη ρίξει λάδι στη φωτιά του Μεσανατολικού, με μια κίνηση που χαρακτηρίστηκε ευρέως «διπλωματικός εμπρησμός».

Μάταια. Ο Τραμπ δεν άκουσε κανέναν. Επισημοποίησε την απόφασή του –την οποία είχε εξαγγείλει προεκλογικά –με σύντομη δήλωση που εκφώνησε την Τετάρτη από τον Λευκό Οίκο. Δικαιολογώντας την, υπενθύμισε σχετικό νόμο που ψηφίστηκε, με συντριπτική πλειοψηφία, από το Κογκρέσο το 1995, την εφαρμογή του οποίου ανέστειλαν όλοι οι προκάτοχοί του για να δώσουν χρόνο στην ειρηνευτική διαδικασία. «Αλλοι είχαν υποσχεθεί το ίδιο πράγμα προεκλογικά, αλλά δεν τήρησαν τη δέσμευσή τους. Εγώ την τηρώ» είπε χαρακτηριστικά. Αμέσως μετά υπέγραψε και αυτός απόφαση για αναστολή εφαρμογής της απόφασης κατά ένα εξάμηνο (waiver), αφού προηγουμένως είχε δώσει εντολή στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ να ξεκινήσει τις διαδικασίες για την ανέγερση του νέου κτιρίου της αμερικανικής πρεσβείας.

Καμία χώρα δεν έχει αυτή τη στιγμή πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ –όλες τις διατηρούν στο Τελ Αβίβ -, καθώς η ισραηλινή κατοχή της Ανατολικής Ιερουσαλήμ δεν αναγνωρίζεται από τα Ηνωμένα Eθνη, και το μελλοντικό καθεστώς της πόλης είναι το πιο ακανθώδες ζήτημα στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων.

Σε μια εμφανή προσπάθεια να αμβλύνει τις εντυπώσεις, ο Τραμπ πρόσθεσε ότι η κυβέρνησή του θα στηρίξει τη λύση των δύο κρατών «εφόσον συμφωνήσουν σε αυτό και οι δύο πλευρές». Τόνισε ότι οι ΗΠΑ παραμένουν δεσμευμένες στην προσπάθεια διευκόλυνσης της ειρηνευτικής διαδικασίας και ανακοίνωσε ότι ο αντιπρόεδρος Πενς θα περιοδεύσει τις επόμενες ημέρες στη Μέση Ανατολή.

Αλλά αυτό ήταν στην ουσία το «φιλί του θανάτου», η ταφόπλακα στην ειρηνευτική διαδικασία, που παραπαίει από το 2014, όταν απέτυχε η τελευταία μεσολάβηση των ΗΠΑ υπό τον τότε υπουργό Εξωτερικών Τζον Κέρι. Η απόφαση του Τραμπ καταργεί τον ρόλο των ΗΠΑ ως ουδέτερου μεσολαβητή και το μόνο που μπορεί να καταφέρει είναι να προκαλέσει ανάφλεξη στα παλαιστινιακά εδάφη, ενίσχυση των εξτρεμιστών, έντονο αντιαμερικανικό κλίμα, περαιτέρω αστάθεια στην εύφλεκτη Μέση Ανατολή και τρομοκρατικές επιθέσεις κατά αμερικανικών στόχων.

Οι Παλαιστίνιοι βλέπουν την ανακοίνωση του Τραμπ ως το τέλος των ελπίδων και των αιτημάτων τους για την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα ενός μελλοντικού ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Οι Παλαιστίνιοι αποτελούν σήμερα το 37% του πληθυσμού της πόλης των περίπου 850.000 κατοίκων. Τα τρία τέταρτα ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας και το 25% σε γειτονιές αποκομμένες από την υπόλοιπη πόλη. Ηδη οι ισλαμιστές της Χαμάς δήλωσαν ότι ο Τραμπ ανοίγει τις «πύλες της Κολάσεως» και οπαδοί τους ξεχύθηκαν στους δρόμους καίγοντας ομοιώματα του Τραμπ.

Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι οι ΗΠΑ «βυθίζουν την περιοχή και τον κόσμο σε μια πυρκαγιά που δεν θα έχει τέλος». Η Τουρκία υπαινίχθηκε ότι μπορεί να διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ αν το σχέδιο προχωρήσει. Οι Σαουδάραβες –σημαντικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή –πιστεύουν ότι η κίνηση καταστρέφει τις συνεχιζόμενες προσπάθειες της Ριάντ να αναζωπυρώσει την ειρηνευτική διαδικασία. Οι αραβικές χώρες που συνορεύουν με το Ισραήλ –Αίγυπτος, Ιορδανία, Συρία και Λίβανος –καταδίκασαν όλες την απόφαση του Τραμπ, όπως και το σιιτικό Ιράν.

Το ίδιο και οι δυτικές πρωτεύουσες που τόνισαν ότι η απόφασή αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Για τη διεθνή κοινότητα και τον ΟΗΕ, η Ιερουσαλήμ είναι μια πόλη που κατέχει στρατιωτικά και έχει προσαρτήσει παράνομα το Ισραήλ μετά τον πόλεμο του 1967.

Μόνο ο Βενιαμίν Νετανιάχου και οι 200.000 εβραίοι έποικοι έχουν λόγους να πανηγυρίζουν. Φιλοδοξία του σκληρού πρωθυπουργού, όπως και πολλών προκατόχων του στην ηγεσία της ισραηλινής Δεξιάς, είναι το «Μεγάλο Ισραήλ» της βιβλικής εποχής. Αυτό προϋποθέτει την προσάρτηση της Ιερουσαλήμ, τον μαζικό εβραϊκό εποικισμό της και την απέλαση των αράβων κατοίκων της. Σε αυτό το όραμα δεν θα υπάρξει ποτέ ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος –μοίρα των Παλαιστινίων θα είναι να περιοριστούν για πάντα σε οριοθετημένες ζώνες στα κατεχόμενα εδάφη.

Πόλη-λάφυρο για δύο λαούς, που τη διεκδικούν για πρωτεύουσά τους, και για τρεις θρησκείες που έχουν εκεί τους πιο ιερούς τόπους της λατρείας τους, η Ιερουσαλήμ έχει τεράστια συμβολική αξία για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον πλανήτη. Οταν χτυπάνε οι καμπάνες και ο ήχος τους αναμειγνύεται με το κάλεσμα του μουεζίνη και τις ψαλμωδίες των ορθόδοξων Εβραίων, η Αγία Πόλη ζει ξανά την ιστορία της όπως τη βλέπουν στα όνειρα και στη φαντασία τους οι κάτοικοί της, Εβραίοι, μουσουλμάνοι και χριστιανοί. Οι Παλαιστίνιοι που διεκδικούν ένα δικό τους κράτος χωρίς εποικισμούς ονειρεύονται την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως μελλοντική πρωτεύουσά τους. Οι Εβραίοι αντιτίθενται στο σχέδιο διχοτόμησης της «αιώνιας και αδιαίρετης» πόλης τους, που περιλαμβάνει μνημεία-σύμβολα και για τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες.

Το Τείχος των Δακρύων, εκεί όπου ευλαβείς προσκυνητές χτυπάνε το μέτωπό τους, είναι για τους Εβραίους το δυτικό τείχος του ναού του Σολομώντα. Ο «πρώτος ναός», που χτίστηκε από τον βασιλιά Σολομώντα το 957 π.Χ. και αποτέλεσε το κέντρο λατρείας του αρχαίου ιουδαϊσμού, καταστράφηκε από τους Βαβυλωνίους.

Ο δεύτερος που χτίστηκε στη θέση του κάηκε το 70 μ.Χ. από τους λεγεωναρίους του ρωμαίου αυτοκράτορα Τίτου. Εκτοτε, ο χώρος του Ναού έμεινε ερειπωμένος ως την κατάληψη της Ιερουσαλήμ από τους Αραβες. Εκείνοι έχτισαν το Χαράμ αλ Σαρίφ, που στα αραβικά σημαίνει «Ευγενές Ιερό», στην καρδιά του αραβικού τομέα της Παλιάς Πόλης.

Οι μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι το τζαμί του Αλ Ακσά, στο νότιο μέρος του, χτίστηκε από τον προφήτη Ιακώβ, γιο του Ισαάκ, ως οίκος του Αλλάχ. Είναι ο τρίτος πιο ιερός τόπος του Ισλάμ μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα. Ο ευρύτερος χώρος γύρω από το τέμενος διεκδικείται και από τους Εβραίους, οι οποίοι τον ονομάζουν Τέμενος του Βράχου.

Ο Ναός της Αναστάσεως, ο Πανάγιος Τάφος για τη χριστιανοσύνη, είναι χτισμένος στον λόφο του Γολγοθά, εκεί όπου σύμφωνα με τις Γραφές έγιναν η Σταύρωση, η Ταφή και η Ανάσταση του Χριστού. Ο ναός της εποχής του Μ. Κωνσταντίνου δεν σώζεται. Η σημερινή εξωτερική του μορφή είναι της εποχής των Σταυροφοριών (12ος αι.) Μόνο τρεις εκκλησίες, το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο, το Τάγμα των Φραγκισκανών μοναχών και το Αρμενικό Πατριαρχείο, έχουν κυριαρχικά δικαιώματα στο κτίριο και στα προσκυνήματά του.

Το μέλλον της Ιερουσαλήμ ήταν πάντοτε στο επίκεντρο της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης. Το Ισραήλ βλέπει μια ενωμένη Ιερουσαλήμ σαν αδιαμφισβήτητη, αρχαία και σύγχρονη, πρωτεύουσά του. Οι Παλαιστίνιοι φιλοδοξούν να δημιουργήσουν ένα ανεξάρτητο κράτος στη Δυτική Οχθη και στη Λωρίδα της Γάζας με την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως δική τους πρωτεύουσα.

Το Ισραήλ προσάρτησε την κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ στον Πόλεμο των Εξι Ημερών (1967) με μια κίνηση που δεν αναγνωρίζεται διεθνώς. Οι άραβες κάτοικοι υποφέρουν από διακρίσεις και καταγγέλλουν την αύξηση του αριθμού των εβραίων εποίκων που μετακομίζουν εκεί.

Καθώς οι ειρηνευτικές συνομιλίες έχουν καταρρεύσει, εμπρηστικές κινήσεις σαν αυτή του Τραμπ δείχνουν πόσο εύκολα και επικίνδυνα μπορεί να γεμίσει το πολιτικό κενό με βία. Κάποιοι μιλάνε ήδη για την αρχή μιας νέας ιντιφάντα…

Ο Φλιν παραδέχθηκε την ενοχή του, λέγοντας ότι είπε ψέματα στις καταθέσεις του στο FBI σχετικά με τις συζητήσεις που είχε με τον ρώσο πρεσβευτή τον περασμένο Δεκέμβριο, με αποτέλεσμα η έρευνα του ειδικού ανακριτή Ρόμπερτ Μιούλερ να βρίσκεται πλέον στο στενό περιβάλλον του προέδρου.

Με την παραδοχή ότι έλεγε ψέματα όταν αρνήθηκε πως είχε μυστικές συνομιλίες τον περασμένο Δεκέμβριο με τον ρώσο πρεσβευτή Σεργκέι Κίσλιακ για να ανατρέψει παράνομα την πολιτική κυρώσεων του Ομπάμα, ο Φλιν άνοιξε τον δρόμο για τη στοιχειοθέτηση της κατηγορίας για συνωμοσία και παρεμπόδιση της Δικαιοσύνης που φτάνει ως την κορυφή.

Ο Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρός και στενός σύμβουλος του Τραμπ, ο υπουργός Δικαιοσύνης Τζεφ Σέσιονς και αρκετοί άλλοι αξιωματούχοι της εκστρατείας και της ομάδας μετάβασης αρνήθηκαν όλες τις προσωπικές επαφές ή τη γνώση για επαφές με τους Ρώσους πριν από την ανάληψη της προεδρίας από τον Τραμπ, τον Ιανουάριο. Αλλά στην ένορκη κατάθεσή του ο Φλιν τούς διαψεύδει: δηλώνει ότι είτε συζήτησε είτε έλαβε εντολές για τις συναντήσεις του από ανώτερα στελέχη στην ομάδα του Τραμπ.

Ο Κούσνερ ήταν, σύμφωνα με πληροφορίες, ένα από αυτά τα ανώτερα στελέχη. Αλλοι στο πλαίσιο της έρευνας περιλαμβάνουν τον Ντόναλντ Τραμπ τζούνιορ (τον μεγαλύτερο γιο του Τραμπ), τον δικηγόρο Μάικλ Κόεν και τον σύμβουλο της εκστρατείας Κάρτερ Πέιτζ. Ενας άλλος σύμβουλος, ο Ελληνοαμερικανός Τζορτζ Παπαδόπουλος, δήλωσε πρόσφατα ένοχος, ομολογώντας ότι είχε πει και αυτός ψέματα για τις σχέσεις με τους Ρώσους στους ανακριτές. Ο ίδιος ο Τραμπ έχει δημοσίως και επανειλημμένα αρνηθεί ότι είχε προηγούμενη γνώση των επαφών με τους Ρώσους. Το μέλλον της προεδρίας του εξαρτάται τώρα από την αλήθεια αυτών των δηλώσεων αγνοίας. Ο Τραμπ και ο αντιπρόεδρος Μάικ Πενς ισχυρίστηκαν τον Φεβρουάριο ότι παραπλανήθηκαν από τον Φλιν για τις επαφές του με τον Κίσλιακ. Αλλά σύμφωνα με τα δικαστικά έγγραφα, πολλά μέλη της μεταβατικής ομάδας συντονίστηκαν με τον Φλιν για να ζητήσουν από τη Ρωσία να μην αντιδράσει στις κυρώσεις που επέβαλε ο Ομπάμα για ανάμειξη των Ρώσων στις αμερικανικές εκλογές.

Αφού ο Τραμπ απέλυσε τον Φλιν, τον Φεβρουάριο, επειδή παραπλάνησε τον Πενς, ζήτησε από τον Τζέιμς Κόμι, τον διευθυντή του FBI, να «αφήσει ήσυχο τον Φλιν», σύμφωνα με τη μαρτυρία του Κόμι στο Κογκρέσο. Ο Κόμι αρνήθηκε. Η μεταγενέστερη απομάκρυνσή του από τον Τραμπ οδήγησε απευθείας στον διορισμό του ειδικού ανακριτή Μιούλερ.
Εκτός από τη φερόμενη συνωμοσία με τη Ρωσία, ο Μιούλερ διερευνά τώρα κατά πόσον η απόλυση του Κόμι και του Φλιν από τον Τραμπ ήταν μέρος μιας απόπειρας συγκάλυψης. Αυτό θα αποτελούσε παρεμπόδιση της Δικαιοσύνης – μια βαριά κατηγορία που, αν αποδειχθεί, μπορεί να σημάνει το τέλος για τον Τραμπ.