Το αίμα της αγάπης. Ο πόθος και ο φόνος στη δημοτική ποίηση
Εκδόσεις Αγρα, 2017
σελ. 832, τιμή 24,90 ευρώ
Παντελής Μπουκάλας μελετά το δημοτικό τραγούδι εδώ και πολλά χρόνια. Πρόκειται βέβαια για πηγή αστείρευτη που την έχουν αξιοποιήσει οι περισσότεροι από τους ποιητές μας πρώτης γραμμής. Το δημοτικό τραγούδι δεν αγγίζει μόνο την ευαισθησία αλλά αναπτύσσει και ένα τεράστιο συμβολικό πεδίο, γι’ αυτό και συνιστά σε μεγάλο βαθμό την ταυτότητα ενός λαού. Από το συμβολικό πεδίο αντλείται η ευαισθησία –και αντίστροφα –και έτσι κινείται και ο Μπουκάλας. Ο πόθος είναι αίσθημα προτού γίνει βίωμα και το αιματηρό στοιχείο σφραγίζει συχνά τον πόθο στις ακραίες μορφές του, όπως και ο φόνος που συνιστά ακραία μορφή του θανάτου. Αυτά που τα συναντούμε πρωτογενώς στο δημοτικό τραγούδι τα βρίσκουμε αργότερα στην ποίηση των επώνυμων δημιουργών.
Είναι χαρακτηριστικός λ.χ. ο περίφημος στίχος του Ελύτη στο Αξιον Εστί «της αγάπης αίματα με πορφύρωσαν». Τις απηχήσεις του δημοτικού τραγουδιού όσον αφορά το θέμα του πόθου και του φόνου ή γενικότερα του έρωτα και του θανάτου ερευνά ο Μπουκάλας προβαίνοντας σε εξαιρετικά ενδιαφέροντες παραλληλισμούς, όπως και σε συγκρίσεις. Με ερευνητικό πάθος αλλά και με διεισδυτικότητα και νηφάλιο γράψιμο, από το οποίο δεν απουσιάζει η ευρηματικότητα, κινείται σε ένα τεράστιο πεδίο. Και φυσικά αντιμετωπίζει τον ποιητή του δημοτικού τραγουδιού ως τραγουδιστή πρωτίστως, όπως και εκείνος έτσι θεωρούσε τον εαυτό του. Γι’ αυτό και το δημοτικό τραγούδι είναι η ζωντανή απόδειξη της στενής σχέσης ανάμεσα στην ποίηση και τη μουσική. Αλλωστε δεν έχουν περάσει και πάρα πολλά χρόνια από τότε που όλα τα ποιήματα τα ονόμαζαν τραγούδια.
Ο αναγνώστης δεν θα δυσκολευτεί να αντιληφθεί ότι επί του προκειμένου έχει να κάνει με έργο ζωής. Η πρωτοτυπία του βιβλίου συνίσταται επιπλέον και στο ότι ο συγγραφέας ερευνώντας τα βαθύτερα κοιτάσματα του δημοτικού τραγουδιού το απαλλάσσει από τις ποικίλες ψευδοπατριωτικές επιχωματώσεις και το εθνικιστικό κιτς. Το δημοτικό τραγούδι, έκφραση λαϊκή και συλλογική, είναι η καλύτερη απόδειξη της σημασίας που έχει η ποίηση στη ζωή μας.
Μikhail Εpstein
Ανθρωπιστικές εφευρέσεις και ηθική της μοναδικότητας
Μετάφραση Γιώργος Πινακούλας – Επιμέλεια Ευτύχης Πυροβολάκης
Εκδόσεις Ροές, 2017
σελ. 232, τιμή 16,96 ευρώ
Ο ρώσος θεωρητικός στα έξι δοκίμια που απαρτίζουν το βιβλίο του εξετάζει τους όρους και τις προϋποθέσεις που θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν, προκειμένου οι ανθρωπιστικές επιστήμες να γίνουν και πάλι ελκυστικές και να αποκτήσουν το παλιό τους κύρος, και ανατρέχει στα μεγάλα ρεύματα τα οποία διαμόρφωσαν τη σύγχρονη σκέψη.
Κατερίνα Σχινά
Μυστικά του συρταριού. Η τέχνη και οι τεχνικές της ημερολογιακής γραφής
Εκδόσεις Πατάκη, 2017
σελ. 542, τιμή 19,90 ευρώ
Πολλοί συγγραφείς κρατούν ημερολόγιο για να αποτυπώσουν τις στιγμές της καθημερινότητάς τους και να τις αξιοποιήσουν αργότερα στο κύριο συγγραφικό τους έργο. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που ασκούν την ημερολογιακή γραφή ως αυτόνομο είδος. Δείγματα από 130 δεινούς ημερολογιογράφους ανθολογεί σε αυτή την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανθολογία η Κατερίνα Σχινά.
Βαλτερ Μπενγιαμιν
Η καταγωγή του γερμανικού πένθιμου δράματος
Μετάφραση Χρήστος Γεμελιάρης
Εκδόσεις Ηριδανός, 2017
σελ. 316, τιμή 21,20 ευρώ
Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν ανήκει στους κορυφαίους διανοουμένους του 20ού αιώνα. Η οξύτητα, η διεισδυτικότητα και η πρωτοτυπία του παραμένουν δραστικές και σήμερα. Αυτόν θα πρέπει να διαβάσει κανείς αν θέλει να καταλάβει τι σημαίνει νεωτερικότητα και διάλογος των ιδεών. Το βιβλίο του αυτό, που ολοκληρώθηκε το 1925, είναι ένα εκπληκτικό προοίμιο για τα όσα ακολούθησαν.
Yuval Noah Harari
Ηomo Deus. Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος
Μετάφραση Μιχάλης Λαλιώτης
Επιμέλεια Βασίλης Μαλισιόβας
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2017
σελ. 434, τιμή 26, 50 ευρώ
Ο προκλητικός τίτλος του νέου βιβλίου του Γιουβάλ Νόα Χαράρι είναι συμβατός με το περιεχόμενό του. Ο Χαράρι ιστορεί το αύριο διαβάζοντας το σήμερα. Και συμπεραίνει πως στον 21ο αιώνα οι ανθρωπιστικοί μύθοι θα καταρρεύσουν, αφού ο Homo sapiens αντικαταστάθηκε από τον Homo Deus. Θεοί δεν γίναμε φυσικά. Απλώς θα αποκτήσουμε νέους αφέντες.
Xάνα Aρεντ
Οι απαρχές του ολοκληρωτισμού. Ολοκληρωτισμός
Μετάφραση Βασίλης Τομανάς
Εκδόσεις Νησίδες, 2017
σελ. 248, τιμή 15,90 ευρώ
Με την έκδοση και του τρίτου τόμου ολοκληρώνεται η έκδοση του σημαντικότερου έργου της Χάνα Αρεντ Οι απαρχές του ολοκληρωτισμού. Εργο το οποίο ορίζει την εποχή μας, αναλύοντας τις δύο βασικές ολοκληρωτικές μορφές κυριαρχίας που σφράγισαν τον 20ό αιώνα, τον εθνικοσοσιαλισμό και τον μπολσεβικισμό. Εξαιρετικό ως σύλληψη και ως εκτέλεση και μνημειώδες από πολλές πλευρές.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
