Το μέλλον του ESM διχάζει Γερμανία και Γαλλία

Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕSΜ), ένα ευρωπαϊκό θεσμικό όργανο που δεν έχει χρησιμοποιηθεί και πολύ τα τελευταία τρία χρόνια, βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης.

Αυτό που διακυβεύεται είναι ο ρόλος του ΕSΜ, δηλαδή του ταμείου διάσωσης του μπλοκ, σε μια ενισχυμένη ευρωζώνη στο εγγύς μέλλον. Και αυτό που περιπλέκει τη συζήτηση είναι το γεγονός ότι κανένας από τους κύριους παίκτες δεν φαίνεται έτοιμος να υπερασπιστεί αυτό που πραγματικά θέλει και στο οποίο στοχεύει.

Η Γερμανία επιθυμεί έναν ισχυρότερο ΕSΜ, αλλά ισχυρίζεται (υποκριτικά) ότι αυτό δεν θα συνεπάγεται αυξημένους πόρους που θα μπορούσαν να ισοδυναμούν με τις «δημοσιονομικές μεταβιβάσεις» (χρήματα από τον Βορρά προς τον Νότο) που τρέμουν οι γερμανοί ψηφοφόροι. Η Γαλλία, πάλι, λέει ότι η ιδέα είναι ενδιαφέρουσα και αξίζει να συζητηθεί, αλλά σκοπεύει να διασφαλίσει ότι ο ΕSΜ θα παραμείνει όσο πιο ανίσχυρος γίνεται. Και τα γερμανικά πολιτικά κόμματα χρησιμοποιούν τον ΕSΜ για να διασταυρώνουν τα ξίφη τους στις συνομιλίες για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης.

Σαν να μην έφταναν αυτά, έχει ξεκινήσει και ένας ήσυχος πόλεμος μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΕSΜ, με την Κομισιόν να αντιδρά στις προτάσεις για τη μεταφορά ορισμένων από τις εξουσίες της σε ένα ενισχυμένο ταμείο διάσωσης.

Η επέκταση των εξουσιών του ΕSΜ δεν ήταν στα μεγάλα σχέδια του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για τη μεταρρύθμιση της ΕΕ. Οταν την πρότεινε ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, μετά την εκλογή του Μακρόν τον Μάιο, οι αντιδράσεις στο Παρίσι κυμαίνονταν από την περιφρόνηση μέχρι την άρνηση σε ορισμένα τμήματα του γαλλικού υπουργείου Οικονομικών.

Ο Σόιμπλε πρότεινε να μετατραπεί ο ΕSΜ σε ένα πραγματικό «Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο», για να γίνει «το σπαθί και η ασπίδα» της ευρωζώνης σε περιόδους σοβαρής χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Ενα τέτοιο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο (EMF) θα διαχειρίζεται προγράμματα διάσωσης που θα διέπονται από αυστηρές δημοσιονομικές πολιτικές, όπως συμβαίνει τώρα. Αλλά θα έχει επίσης μια ισχυρή εντολή για την παρακολούθηση της οικονομικής πολιτικής των κρατών-μελών και την τήρηση των κανόνων της δημοσιονομικής πειθαρχίας που αποφασίστηκαν στη διάρκεια της κρίσης του ευρώ.

Σύμφωνα με πρόταση που κατέθεσε η Γερμανία, το ταμείο διάσωσης της ευρωζώνης θα πρέπει να έχει ρόλο στην εποπτεία των δημοσιονομικών πολιτικών που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις και να διαχειρίζεται αυτόματες αναδιαρθρώσεις χρεών

Σε αντίθεση με το ΔΝΤ, ο ESM δεν διαθέτει την εξουσία να παρακολουθεί τις πολιτικές που εφαρμόζει ένα μέλος του προτού αυτό χάσει την πρόσβαση στις αγορές και ζητήσει διάσωση. «Είναι ως εκ τούτου σημαντικό να διευρύνουμε το ραντάρ του ESM και να του δώσουμε έναν ισχυρότερο ρόλο όσον αφορά την παρακολούθηση του ρίσκου σε μια χώρα» τονίζει η γερμανική πρόταση. Η συνθήκη του ESM θα πρέπει να τροποποιηθεί ώστε να περιλαμβάνει έναν μηχανισμό αναδιάρθρωσης κρατικού χρέους που θα είναι γνωστός στους επενδυτές προτού αγοράσουν ένα κρατικό ομόλογο. Αν μια χώρα ζητήσει διάσωση, η ωρίμαση των ομολόγων της θα επιμηκύνεται αυτόματα και, εφόσον είναι αναγκαίο για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας, θα εφαρμόζεται ουσιαστική αναδιάρθρωση χρέους.

Οι γάλλοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι αρχικά προσποιούνταν ότι δεν είχαν ακούσει. Ο φόβος στο Παρίσι ήταν –και εξακολουθεί να είναι –ότι η πρόταση του Σόιμπλε, αν εφαρμοστεί κατά γράμμα, θα αναθέσει σε ένα γραφειοκρατικό όργανο σημαντικές πολιτικές αποφάσεις που οι Γάλλοι προτιμούν να τις παίρνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Αλλά ο Μακρόν αποφάσισε να εμπλέξει τη Γερμανία στο ζήτημα αυτό, ακόμη και αφού ο υπουργός Οικονομικών του, ο Μπρουνό Λεμέρ, έκρινε ότι το σχέδιο του Σόιμπλε θα δημιουργούσε «περισσότερη αστάθεια από ό,τι σταθερότητα», μόνο και μόνο για να εξασφαλίσει την ευκαιρία να βάλει τις πιο φιλόδοξες ιδέες του στο τραπέζι. Αυτές περιλαμβάνουν τον κοινό προϋπολογισμό της ευρωζώνης, τον οποίο θα διαχειρίζεται ένας υπουργός Οικονομικών της ευρωζώνης.

Ειδικοί επισημαίνουν επίσης ότι ένα μελλοντικό EMF που θα σχεδιαστεί με βάση το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όπως υπογράμμισε ο Σόιμπλε, πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει εξωτερικούς χρηματοοικονομικούς κλονισμούς που δεν θα συνδέονται απαραίτητα με τις κακές πολιτικές των χωρών της ευρωζώνης.

Περιττό να πούμε ότι κανείς στο Βερολίνο δεν είναι πρόθυμος να δει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προσφέρει οποιαδήποτε μορφή χρηματοδότησης στο μελλοντικό EMF.

Το μέλλον του ταμείου διάσωσης είναι επίσης κρίσιμο θέμα εντός της Γερμανίας –και αυτό δεν έχει καμία σχέση με τους Γάλλους.

Ο Κρίστιαν Λίντνερ, ο ηγέτης του φιλελεύθερου κόμματος FDP, ο οποίος αποχώρησε από τις συνομιλίες συνασπισμού την περασμένη εβδομάδα, πρότεινε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας την κατάργηση του ΕSΜ –τον θεωρεί όχημα για τη μεταφορά των χρημάτων των γερμανών φορολογουμένων στις χρεωμένες χώρες του Νότου.

Ο Λίντνερ κατέβασε τους τόνους της ρητορικής τις τελευταίες εβδομάδες, αναγνωρίζοντας ότι το κόμμα του δεν μπορεί να υπαγορεύσει την πολιτική της Γερμανίας και της ΕΕ με μόλις 11% των ψήφων. Αλλά η επιμονή του CDU της καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ για την επέκταση των εξουσιών του ΕSΜ φάνηκε να τον ενόχλησε. Μακροπρόθεσμα, ο ΕSΜ θα μπορούσε επίσης να κληθεί να παράσχει πιστωτική γραμμή σε ένα ευρωπαϊκό ασφαλιστικό σύστημα, το οποίο δεν έχει δημιουργηθεί ακόμη, για να εγγυηθεί τις τραπεζικές καταθέσεις εάν οι πόροι του αποδειχθούν ανεπαρκείς.

Εν πάση περιπτώσει, το ζήτημα του κατά πόσον ο ΕSΜ θα αποτελεί το μέσο για τις φοβερές και τρομερές μεταβιβάσεις χρημάτων είναι επί του παρόντος παγωμένο. Ούτως ή άλλως, οι αποφάσεις για τις μεταβιβάσεις πρέπει να λαμβάνονται ομόφωνα, επομένως αποκλείονται χωρίς την έγκριση του Βερολίνου.