Φιλία με το δελτίο

Πόσο φίλος αντέχεις να είσαι σήμερα; Στην Ελλάδα της κρίσης, η φιλία υπόκειται και αυτή στη γενικευμένη «χουβεροποίηση» (εκ του «hooverization», από τα πικρά χρόνια του αμερικανού προέδρου Χούβερ, κάτι σαν «φτωχοποίηση», όταν όλα διατίθενται πλέον «με το δελτίο»).

Πρώτον, δεν υπάρχει χώρος και χρόνος να ανθήσει, εκτός αν είσαι 0-18 χρόνων. Οι περισσότεροι είμαστε υπερβολικά επιβαρυμένοι (με υποχρεώσεις, συμβιβασμούς, διάψευση προσδοκιών κ.ο.κ.) για να φροντίσουμε ήδη «κατακτημένες» σχέσεις (που δεν αφορούν γονείς, παιδιά, συντρόφους), πόσω μάλλον να επενδύσουμε σε νέες. Στο κάτω-κάτω, είναι πολύ πιο εύκολο να αναβάλεις το ποτό με έναν φίλο που έχεις να δεις έξι μήνες από το να αναβάλεις την επίσκεψη στους κατάκοιτους γονείς ή στο open class του μπαλέτου της κόρης σου. Το πολύ οι έξι μήνες να γίνουν επτά.

Δεύτερον, ακόμη και όταν βρεις χρόνο και ενέργεια για να βγεις να πιεις έναν καφέ ή ένα ποτό με έναν φίλο/η, ανακαλύπτεις ότι η κουβέντα αναλώνεται σε αυτή τη σχεδόν ηδονοθηρική ανταλλαγή συμφορών («Και τι θα γίνει τώρα που απολύθηκες;», «Ειλικρινά, δεν γνωρίζω αν θα καταφέρω να τα βγάλω πέρα την επόμενη χρονιά», «Χωρίζουμε», «Η μητέρα του είναι ξανά στο νοσοκομείο» κ.λπ.). Δεν υπάρχει φρέσκο υλικό για να γίνει ένα κάποιο «rewiring», συνήθως οι περισσότεροι αρκούμαστε στο απάγκιο του κοινού παρελθόντος: όταν ήμασταν (πιο) νέοι, ξέγνοιαστοι, είχαμε λεφτά, χρόνο, οράματα και διάθεση.

Τρίτον, όταν η καθημερινότητα είναι τόσο ασφυκτική, ο αναιμικός πλέον φιλικός δεσμός είναι ο πρώτος που θα εγκαταλειφθεί και δη αμαχητί. Μια λάθος κουβέντα, ένα κακό timing, ένα like που δεν έγινε ποτέ, ένα «Γιατί δεν με παίρνεις ποτέ ένα τηλέφωνο;» ή «Ποτέ δεν ήρθες εκείνη την Τετάρτη το βράδυ να τα πούμε και ας ήξερες ότι την επομένη έφευγα» και το «defriend» είναι ζήτημα ενός «κλικ» του μυαλού. Και τουλάχιστον στους 20 και κάτι, όταν βλέπεις τον άλλον κάπως πιο συχνά (επειδή τυγχάνει να μοιράζεστε ακόμη κάτι, μαθήματα στο ίδιο αμφιθέατρο ή τις διακοπές στην Ιο το καλοκαίρι), είναι πιο εύκολο να σωθεί η κατάσταση. Στους 35 και άνω, μια φαινομενικά μικρή αμυχή μπορεί να κακοφορμίσει και να αποβεί μοιραία. Κάντε ένα γκάλοπ γύρω σας και δείτε πόσες φιλικές σχέσεις έχουν διαταραχθεί ή και καταρρεύσει την τελευταία δεκαετία.

Τέταρτον, όλη αυτή η συσσωρευμένη αγανάκτηση εναντίον παντός υπευθύνου βρίσκει εντελώς απροσδόκητες διεξόδους. Ενας γνωστός μου, που τα τελευταία χρόνια ζει στο εξωτερικό, μου εξηγούσε πόση εντύπωση του κάνει ότι οι πάντες στην Ελλάδα είναι έτοιμοι να αρπαχτούν με το παραμικρό. Είτε θα αρχίσεις να βλαστημάς κάποιον άγνωστο στον δρόμο (π.χ. κρίση road rage στην Κηφισίας) ή αν τύχει και μιλήσεις με τον ακριβοθώρητο πια «κολλητό» σου, θα εκτονώσεις εκεί, ύπουλα και σαδιστικά, ένα μέρος από όλο αυτό το μένος για την παλιοζωή και την παλιοκοινωνία.

Πέμπτον, η κρίση έχει δοκιμάσει και την ποιότητα των φιλικών σχέσεων. Εδώ και αν μιλάμε για «χουβεροποίηση». Μέσα από αυτό το συναισθηματικό «roller coaster» («τρενάκι του τρόμου») που βιώνουμε οι περισσότεροι τα τελευταία χρόνια, με τα απύθμενα downs και τα ολίγα, χλιαρά ή και ενοχικά ups, πολλές φιλίες σταδιακά, σχεδόν νομοτελειακά, εκφυλίζονται. Κοιτάζεις γύρω σου και παρατηρείς π.χ. πόσο πρόθυμοι είναι κάποιοι να σου κάνουν «πατ πατ» στην πλάτη όταν ζεις έναν επαγγελματικό ή προσωπικό ή άλλον Αρμαγεδδώνα. Και πόσο δυσκολεύονται να αγκαλιάσουν μια απρόσμενη θετική λοξοδρόμηση της δικής σου τύχης. Οχι απαραιτήτως από κακή πρόθεση. Αλλά επειδή από τα απανωτά χτυπήματα της κρίσης έχει στερέψει η ικανότητά τους να αντέχουν τις επιτυχίες του άλλου.

Μάλλον η φιλία στα χρόνια της κρίσης δεν είναι εύκολη υπόθεση. Θέλει guts να την κρατάς, όπως έλεγε ο βρετανός συγγραφέας Σάμιουελ Τζόνσον, «in constant repair» («σε συνεχή ανακαίνιση»).

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 3 Δεκεμβρίου 2017.