Ητανε χρόνοι σκοτεινοί. Ο Χάινριχ Χάιντριχ, το σιδηρούν προσωπείο της ναζιστικής διοίκησης, αναλαμβάνει διοικητής του προτεκτοράτου της Τσεχίας. Με διπλή εντολή. Να συντρίψει την αντίσταση του τσέχικου λαού και να προετοιμάσει τις νέες μορφές μαζικής εξόντωσης των Εβραίων.
Τρίτος στην ιεραρχία των τεράτων, άνθρωπος καλλιεργημένος, λάτρης και γνώστης της κλασικής μουσικής, επιθεωρεί το διαμάντι της αρχιτεκτονικής: την Οπερα της Πράγας. Αμέσως διακρίνει το άγαλμα του διάσημου σουηδού μουσικού Μέντελσον, ανάμεσα σε πλήθος αγαλμάτων μουσικών που κοσμούν τη στέγη του κτιρίου, και δίνει εντολή για την άμεση απομάκρυνση του Σουηδοεβραίου. Ο επικεφαλής του συνεργείου, ως γνήσιο λούμπεν στέλεχος των SS, δεν έχει ιδέα ποιος είναι ο Μέντελσον, και έτσι δίνει εντολή να απομακρυνθεί το άγαλμα με τον μουσικό που έχει τη μεγαλύτερη μύτη. Πράγματι, η εντολή εκτελείται πάραυτα. Και έτσι ξηλώνουν το άγαλμα του… Βάγκνερ!
Πριν από λίγες ημέρες, στον ιστότοπο διαΝΕΟσις αναρτήθηκε μια σύντομη παρουσίαση της αξιολόγησης των τριών μνημονίων μας, που συνέταξε το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ). Το κοινοτικό αυτό θεσμικό όργανο ελέγχει τη νομιμότητα της διαχείρισης του ετήσιου προϋπολογισμού της Ε. Επιτροπής, και με αυτή την έννοια έμμεσα και την υλοποίηση των πολιτικών. Η έκθεση του ΕΕΣ εξετάζει τον τρόπο με τον όποιο η Επιτροπή συνέταξε και εφάρμοσε τα δυο ελληνικά Προγράμματα/Μνημόνια.
Μερικές από τις σημαντικότερες διαπιστώσεις που αναφέρονται στην 154ων σελίδων μελέτη είναι οι εξής:
1. Οτι τα μνημόνια πέτυχαν τους πιο άμεσους και σημαντικούς στόχους τους, που ήταν ασφαλώς η αποφυγή της στάσης πληρωμών, καθώς και η αποφυγή της κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος της χώρας, από το 2010 και έπειτα.
2. Το πιο σημαντικό πρόβλημα που εντοπίζει η έκθεση είναι η έλλειψη σαφούς στρατηγικής, η οποία θα έπρεπε να περιλαμβάνει και να οργανώνει τις παρεμβάσεις στους διάφορους τομείς άσκησης πολιτικής.
3. Υπογραμμίζεται επιπλέον η απουσία στρατηγικής για την ανάπτυξη, ειδικά στα δυο πρώτα προγράμματα. Ως αποτέλεσμα αυτής της έλλειψης στρατηγικής διαμορφώθηκε ένα ασταθές οικονομικό πλαίσιο όπου, για παράδειγμα,το καθεστώς ΦΠΑ στη χώρα άλλαξε επτά φορές.
4. Η επικοινωνία μεταξύ των εκπροσώπων των τριών/τεσσάρων θεσμών που εκπροσωπούσαν τους πιστωτές της χώρας δεν επισημοποιήθηκε ποτέ.
Αν λάβουμε υπόψη μας και την αντίστοιχη έκθεση του ΔΝΤ, αλλά και την απάντηση της Επιτροπής στην έκθεση, μπορούμε να συμπεράνουμε άραγε ότι τα προγράμματα ήταν επιτυχή; Οχι βέβαια. Πώς μπορεί να πετύχει ένα πρόγραμμα που δεν έχει συνολική στρατηγική και κυρίως στρατηγική για την ανάπτυξη; Ωστόσο, η Ελλάδα έμεινε στο ευρώ, οι τράπεζες των δανειστών ανέπαφες και κάποιες διαρθρωτικές αλλαγές βελτίωσαν τη λειτουργία του κράτους.
Η αλήθεια είναι ότι όλα τα μέρη έχουν ευθύνη για την έκβαση των προγραμμάτων. Και η Ελλάδα και οι δανειστές:
Η Ελλάδα για το πώς έφτασε στα όρια της πτώχευσης. Μετά το 2010 όμως, σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, δεν κατάφερε να επιτύχει την εθνική σύμπνοια που πέτυχαν άλλες χώρες σε πρόγραμμα, και να «αγκαλιάσει» ως αναγκαίες τις τομές που χρειαζόταν. Στην προτροπή για την «απόκτηση της ιδιοκτησίας» των προγραμμάτων, απαντήσαμε με ένα περήφανο ΟΧΙ. Διαδοχικά, η εκάστοτε αντιπολίτευση στάθηκε εμπόδιο σε οποιαδήποτε αλλαγή. Ο κόσμος πείστηκε ότι ζούσε ένα κακό όνειρο που θα τέλειωνε ανώδυνα και γρήγορα, αρκεί να αντισταθούμε. Αντιστεκόμαστε ακόμη. Ακόμα και σήμερα, οκτώ χρόνια μετά, δεν υπάρχει κοινή εκτίμηση του πολιτικού κόσμου για το πώς φτάσαμε στην κατάρρευση, ώστε να μην επαναλάβουμε τα λάθη.
Οι δανειστές, μέσα από την τρόικα, γιατί υποτίμησαν τη δυσκολία του εγχειρήματος, του να ανορθώσεις δηλαδή την οικονομία μιας ανεπτυγμένης χώρας που βρίσκεται σε νομισματική ένωση. Γιατί υποτίμησαν, τουλάχιστον αρχικά, τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας και γιατί υπερτίμησαν την ικανότητα της ελληνικής διοίκησης και του πολιτικού κόσμου να φέρουν εις πέρας τις διαρθρωτικές αλλαγές, με αποτέλεσμα η χώρα να βρίσκεται πάντα εκτός στόχου.
Και οι δύο πλευρές έχουν ευθύνη, γιατί δεν συνέταξαν από κοινού μια στρατηγική. Η καθαρή επιτυχία των προγραμμάτων για τους δανειστές είναι η άνευ προηγουμένου δημοσιονομική προσαρμογή. Δυστυχώς υπήρξε και η βασική αιτία της παρατεταμένης ύφεσης. Δεν υπάρχει προηγούμενο, όπου ευρωπαϊκό κράτος «κατόρθωσε» να μειώσει κατά 6,5% τα ελλείμματά του σε μια χρονιά, όπως έκανε η Ελλάδα το 2010. Θυμάστε τον Βαν Ρομπάι; Προτού γίνει πρόεδρος της Ενωσης, ήταν για επτά χρόνια πρωθυπουργός του Βελγίου. Και μάλιστα επιτυχημένος, γιατί μείωσε τα ελλείμματα της χειμαζόμενης οικονομίας της χώρας του κατά 7%. Αλλά σε επτά χρόνια!
Η εκ προοιμίου έλλειψη στρατηγικής για την ανάπτυξη οδήγησε στο να επιβληθούν μέτρα λιτότητας κατά κύριο λόγο σε βάρος της ζωντανής οικονομίας. Φόροι, «προστασία» του άβατου ενός κράτους σε βαθιά κρίση, και μοναδική στην Ευρώπη πολυνομία –και κατά συνέπεια γραφειοκρατία –έδιωξαν τις επενδύσεις. Και συνεχίζουν.
Το ζητούμενο είναι λοιπόν πάντα ζητούμενο. Να καθορίσουμε τι θέλουμε για το μέλλον μας και το μέλλον των παιδιών μας. Τι ανάπτυξη μπορούμε να στηρίξουμε και πώς θα την πετύχουμε. Πώς θα βρούμε τα 100 δισ. που πρέπει να επενδυθούν τα επόμενα χρόνια. Να βάλουμε μπρος τον σωστό στόχο και να πορευτούμε προσηλωμένοι προς αυτόν, ώστε χρόνια μετά να μην απορούμε γιατί το άγαλμα που αποκαθηλώσαμε είναι του Βάγκνερ και όχι του Μέντελσον.
Η κυρία Ζωρζέττα Λάλη είναι πρώην διευθύντρια της Ε. Επιτροπής. Ο κ. Αντώνης Τριφύλλης είναι πρώην δ/ντής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
