Από την παιδαγωγική της διαδοχής στην παιδαγωγική των λέξεων

Είναι καλό να ενθουσιάζεται κανείς με τον εαυτό του και τις ιδέες του.

Τέτοιον χαρακτήρα μοιάζει να έχει η ανακοίνωση του σχεδίου να ονομασθεί ο «νέος φορέας «της Κεντροαριστεράς» κίνημα αλλαγής».

Στις εποχές της ισχύος περνάει απαρατήρητη η κατάχρηση των λέξεων. Και είναι ευκολότερα αποδεκτή η ανάδειξή τους σε πολιτικό εργαλείο παραποίησης και παραπλάνησης.

Στον χώρο του ΠαΣοΚ υπάρχει ένα ισχυρό προηγούμενο. Το 2004 ο Γιώργος Παπανδρέου βαφτίζει την ανάρρησή του στην αρχηγία του κόμματός του «εκλογή» –επαίρεται για αυτό -, ενώ αυτή η λεγόμενη εκλογή δεν ήταν παρά μια τελετουργική πράξη, με τη συμμετοχή ενός εκατομμυρίου «ψηφοφόρων», όπως ελέχθη, να την επικυρώνουν. Επρόκειτο για συμπεριφορές με θρησκευτική απόχρωση, που ευνοούν εντός τους την καταστροφή των νοημάτων. Ηταν μια αρνητική παιδαγωγική.

Γνωρίζουμε βέβαια ότι ήδη η εποχή της πολιτικής ακμής του ΠαΣοΚ συνοδεύτηκε από μια κατάχρηση και συνεπώς μια παρακμή των λέξεων. Η υμνολογηθείσα συνθηματολογία του αποτύπωνε αιτήματα και σκότωνε σημασίες.

Πέρασαν τα χρόνια και έφεραν μαζί τους τα γεγονότα που γνωρίζουμε. Είναι καλό να ενθουσιάζεται κανείς με τον εαυτό του και τις ιδέες του, είναι καλύτερο όμως να ακούει τη δυνατή φωνή των γεγονότων που μιλούν γι’ αυτά. Και τη γλώσσα τους και τις λέξεις τους. Στις λέξεις έχει αποθηκευθεί κοινωνική και πολιτική ανθρώπινη εμπειρία. Οπως η λέξη δεν είναι κατασκευή, έτσι και η λέξη δεν κατασκευάζει. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν τη δανείζεσαι από το κοιμητήριο των λέξεων, σαν κομματιασμένο μάρμαρο.

Η λέξη «κίνημα» έχει μέσα της μια εγερτήρια διάσταση, μια πνοή εμπνευσμένη και εμπνευστική, έναν άνεμο ζωογόνο και πολιτικά ζωοποιό. Η λέξη έχει χρησιμοποιηθεί στην ιστορία με όλα τα ιδεολογικά χρώματα. Εχει τιμηθεί και έχει κακοποιηθεί. Εχει υψωθεί και έχει καταπέσει. Η λέξη πια μας είναι άχρηστη. Εξάλλου, πώς κανείς να την καρπωθεί όταν το κίνημα «Δεν πληρώνω – δεν πληρώνω» βρίσκεται ήδη στη εξουσία;

Και δίπλα της ως «πομπώδες συμπλήρωμα δικαίωσης», ως ιδεολογικό κατάλοιπο, η «αλλαγή».

Τι σημαίνει «αλλαγή» στην Ελλάδα του 2017, όταν αυτή διεκδικεί να είναι το περιεχόμενο ενός μετα-ΠαΣοΚ πολιτικού σχηματισμού; Ποιο είναι το περιθώριο να αποκτήσει νέο περιεχόμενο και σημασία στην εποχή μας; Και μάλιστα εγερτήριο και εμπνευστικό, όπως θα απαιτούσε η εισαγωγική της έννοια «κίνημα»; Κανένα και καμιά.

Οι φθαρμένες λέξεις αποτυπώνουν μια φθαρμένη εποχή. Η εκ νέου εκφορά τους δεν μιλάει παρά για ένα αδιέξοδο ιδεών, δεν εκφράζει παρά ένα αδιέξοδο κατανόησης της εποχής και των αναγκών της. Πρόκειται για μία ακόμη αρνητική παιδαγωγική.

Η εποχή σύγχυσης που διανύουμε απαιτεί σκληρή αποσαφήνιση. Και οι «μαγικές» λέξεις που υπηρετούν την επικοινωνία θα αποδειχθούν άχρηστες, καθώς πολιτική και επικοινωνία είναι αδιαίρετες έννοιες.