Νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για να καλυφθεί το «επενδυτικό κενό»

Το μεγάλο επενδυτικό κενό που δημιουργεί η ολοκλήρωση των οδικών αξόνων και άλλων υποδομών και οι κατευθύνσεις στις οποίες καλείται να κινηθεί η ελληνική οικονομία στις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στη χώρα έπειτα από επτά χρόνια μνημονίων ανεβαίνουν στην κορυφή της οικονομικοπολιτικής ατζέντας. Τα ζητήματα αυτά έχουν ήδη θέσει στην κυβέρνηση και στα κόμματα οι επιχειρηματίες που μέχρι σήμερα δραστηριοποιήθηκαν επιτυχώς στον κατασκευαστικό κλάδο και οι εκπρόσωποί τους, αλλά το κυριότερο, έρχονται στην επικαιρότητα από την ίδια την πραγματικότητα αφού αν δεν έχουν ολοκληρωθεί 100%, σε λίγους μήνες κλείνουν όλα τα μεγάλα έργα της προηγούμενης περιόδου που χρηματοδοτήθηκαν από ευρωπαϊκούς πόρους.

Το μείζον ζήτημα που τίθεται είναι ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν άλλα «ώριμα έργα» που θα μπορούσαν να ενταχθούν στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, να ξεκινήσουν άμεσα και να χρηματοδοτηθούν από τους διαθέσιμους πόρους των ευρωπαϊκών ταμείων, του ΕΣΠΑ και του πακέτου Γιούνκερ.

Στο πλαίσιο αυτό, στο υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης με πρωτοβουλία του αναπληρωτή υπουργού Αλέξη Χαρίτση προχώρησε η δημιουργία ενός νέου χρηματοδοτικού εργαλείου, του Ταμείου Υποδομών, το οποίο μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων μπορεί να ρίξει στην οικονομία 900 εκατομμύρια ευρώ σε μικρά και μεσαία έργα με έμφαση στους τομείς της ενέργειας, του περιβάλλοντος και της αστικής ανάπτυξης.

Χειροπιαστά, τα έργα που μπορούν να χρηματοδοτηθούν ξεκινούν από τις ήπιες μορφές ενέργειας, τη διαχείριση των απορριμμάτων, την ανάπτυξη συστημάτων αφαλάτωσης στα νησιά, τον εκσυγχρονισμό των δικτύων ύδρευσης, τους βιολογικούς καθαρισμούς και πολλά άλλα που ξεκίνησαν και έμειναν στη μέση. Μάλιστα, όπως προβλέπει η σχετική απόφαση που δημοσιεύει σήμερα «Το Βήμα», μπορούν να γίνουν συνδυασμένα με τη συμμετοχή ιδιωτών (ΣΔΙΤ).

Το νέο ζήτημα που προκύπτει είναι ότι τον ρόλο αυτόν καλούνται να αναλάβουν οι περιφέρειες και οι δήμοι που θα πρέπει να προσαρμοστούν επειγόντως στα νέα δεδομένα.

Παράλληλα με τη δημιουργία νέου ταμείου και την αναζήτηση των «ώριμων έργων» που μπορούν να κινητοποιήσουν την οικονομία αναπτύσσεται έντονος προβληματισμός για την επόμενη ημέρα και την κατεύθυνση που θα έχει η οικονομία. Αυτό που όλοι αποκαλούν «αναπτυξιακό μοντέλο».

Οπως εκτιμά ο κ. Χαρίτσης, ένα από τα νεότερα σε ηλικία μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, αυτό που καλείται να κάνει η κυβέρνηση όπως και τα κόμματα της αντιπολίτευσης είναι να συζητήσουν και να προχωρήσουν στον σχεδιασμό της επόμενης ημέρας.

Προς το παρόν η βασική διαπίστωση είναι ότι στην Ελλάδα έχει μείνει πίσω και μάλιστα έχει υποχωρήσει ο μεταποιητικός τομέας (η βιομηχανία) ως προς τη συμμετοχή του στο ΑΕΠ. Και αυτό ανάγεται σε μείζον πρόβλημα όταν ο ευρωπαϊκός στόχος είναι να ανέβει η μεταποίηση στο 20% του ΑΕΠ και εμείς βρισκόμαστε κάτω από το 10%.

Το δεύτερο είναι να αξιοποιηθεί όσο το δυνατόν η θέση της Ελλάδας αναπτύσσοντας τις διασυνδεδεμένες μεταφορές και τα δίκτυα προς την Ευρώπη. Και αυτό απαιτεί επενδύσεις, αλλά και την ανάπτυξη διαμετακομιστικών κέντρων (logistics) και στήριξη στον σιδηρόδρομο, που είναι ο κλάδος των μεταφορών που έχει μείνει πίσω.

Ο τρίτος τομέας είναι η σύνδεση του αγροτοδιατροφικού τομέα με τον τουρισμό έτσι ώστε να αυξηθεί η κατανάλωση των ελληνικών τροφίμων και ποτών στον κλάδο με τελικό στόχο τα 25 εκατομμύρια τουρίστες να γίνουν και «εξαγωγείς» των προϊόντων, αυτό δηλαδή που έχουν καταφέρει να κάνουν με τεράστια επιτυχία οι Ιταλοί και άλλοι Ευρωπαίοι.

Για τη σύσταση του Ταμείου προβλέπεται χρηματοδοτική συνεισφορά από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων προς την ΕΤΕπ 450 εκατομμυρίων ευρώ.

Οι πόροι του Ταμείου συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ) και το Ελληνικό Δημόσιο. Οι πόροι αυτοί μπορούν να προσαυξάνονται από συνεισφορά των περιφερειακών επιχειρησιακών προγραμμάτων 2014-2020.

Το Ταμείο θα αξιοποιήσει πόρους από τις εξής πηγές χρηματοδότησης:

¢ Συγχρηματοδοτούμενοι πόροι του ΕΠΑνΕΚ: 200 εκατομμύρια ευρώ.

¢ Εθνικοί πόροι μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων 200 εκατομμύρια ευρώ.

¢ Εθνικοί πόροι 50 εκατομμυρίων ευρώ από επιστροφές του χρηματοδοτικού εργαλείου JESSICA που λειτούργησε την περίοδο 2007-2013.

Πού πάνε τα χρήματα

Οι πόροι του ΕΠΑνΕΚ κατανέμονται, αρχικά, στις κατηγορίες περιφερειών της χώρας ως εξής:

Λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες: Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Ηπειρος, Θεσσαλία, Δυτική Ελλάδα 117,1 εκατ. ευρώ.

Περιφέρειες μετάβασης: Δυτική Μακεδονία, Ιόνια Νησιά, Πελοπόννησος, Βόρειο Αιγαίο, Κρήτη 47,7 εκατ. ευρώ,

Στερεά Ελλάδα 10,4 εκατ. ευρώ.

Ανεπτυγμένες περιφέρειες: Αττική 21 εκατ. ευρώ,

Νότιο Αιγαίο 3,7 εκατ. ευρώ.

Για την εφαρμογή της επενδυτικής στρατηγικής και τον συντονισμό της υλοποίησης των χρηματοδοτικών μέσων του Ταμείου και για την επίτευξη των στόχων του Ταμείου συνιστάται Επενδυτική Επιτροπή.

Η Επενδυτική Επιτροπή συγκροτείται με απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης και αποτελείται από πέντε τακτικά μέλη, ως ακολούθως:

¢ Τον γενικό γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ ως πρόεδρο.

¢ Τον γενικό γραμματέα Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών ως μέλος.

¢ Την ειδική γραμματέα Διαχείρισης Τομεακών ΕΠ του ΕΤΠΑ και ΤΣ ως μέλος.

¢ Τον ειδικό γραμματέα Συμπράξεων Δημοσίου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).

¢ Εκπρόσωπο της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης του ΕΠΑνΕΚ ως μέλος.

Στις συνεδριάσεις της Επενδυτικής Επιτροπής συμμετέχουν έως δύο στελέχη της ΕΤΕπ ως εισηγητές και παρατηρητές χωρίς δικαίωμα ψήφου.

Κομβικός ρόλος σε δήμους και περιφέρειες

Η αγωνία πάντως είναι ορατή και οι ελπίδες για να καλυφθεί το κενό είναι η άμεση κινητοποίηση των περιφερειών και δήμων. Το χρηματοδοτικό εργαλείο που ενεργοποιείται είναι το Ταμείο Υποδομών.

Οπως ορίζει η απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης Αλέξη Χαρίτση, «στόχος του Ταμείου είναι να προσφέρει ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα για την υλοποίηση μικρών και μεσαίων έργων, με έμφαση στους τομείς της ενέργειας, του περιβάλλοντος και της αστικής ανάπτυξης.
Εργα στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της ενεργειακής αποδοτικότητας και της αστικής ανάπτυξης θα μπορέσουν να υλοποιηθούν καλύπτοντας υπάρχουσες ανάγκες, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της απασχόλησης και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και των επενδύσεων.

Ο προγραμματισμός του νέου Ταμείου δύναται να συμπεριλάβει Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ)».
Το Ταμείο μπορεί να επενδύσει σε περισσότερα από ένα χρηματοδοτικά μέσα. Στο πλαίσιο των χρηματοδοτικών μέσων θα παρέχονται στους τελικούς αποδέκτες κεφάλαια υπό τη μορφή δανείων ή και λοιπών χρηματοοικονομικών προϊόντων, χωρίς αυτά να συνιστούν κρατικές ενισχύσεις.