Η «ρεαλπολιτίκ» του Πούτιν του χάρισε τη νίκη στη Συρία

Το ομολογούν ακόμα και στην Ουάσιγκτον: η Ρωσία προέκυψε σαφώς ενισχυμένη από τη συριακή κρίση, τόσο σε στρατιωτικό όσο και σε διπλωματικό επίπεδο. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχει εξασφαλίσει την επιβίωση του καθεστώτος Ασαντ, ενώ ταυτόχρονα επεκτείνει τη στρατιωτική επιρροή του στη Μεσόγειο. Αλλά και οι διπλωματικές συνέπειες ήταν σημαντικές, με τη Μόσχα να ηγείται μιας χαλαρής συμμαχίας με το Ιράν και την Τουρκία, επιχειρώντας να σχεδιάσει το μέλλον της Συρίας.

Η ρωσική αεροπορία, οι ειδικές δυνάμεις και ο ρωσικός εξοπλισμός έδωσαν στρατιωτική ισχύ στις φθίνουσες δυνάμεις του προέδρου Ασαντ, με τους συμμάχους του, το Ιράν, τη Χεζμπολάχ και διάφορες άλλες πολιτοφυλακές σιτιών να του παρέχουν τους στρατιώτες που χρειαζόταν στο έδαφος.

Μαζί επέτρεψαν στον Ασαντ να νικήσει τόσο τις δυνάμεις των ανταρτών όσο και τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους σε ένα σημαντικό τμήμα της χώρας, καθώς ο στρατός της συριακής κυβέρνησης και οι σύμμαχοί του έχουν ανακαταλάβει πλέον όλα τα σημαντικά κέντρα πληθυσμού της Συρίας.

Ο Πούτιν πέτυχε αυτή τη «νίκη» με απλή άσκηση της realpolitik, χωρίς να ενδιαφέρεται ή να ανησυχεί για το τι λένε οι πολλοί επικριτές για τις ενέργειές του. Στήριξε από την αρχή ένα καθεστώς το οποίο πολλοί πιστεύουν ότι δεν έστρεψε απλώς τα όπλα του εναντίον του λαού του, αλλά διέπραξε εγκλήματα πολέμου, χρησιμοποιώντας και χημικά όπλα.

Η Ρωσία έχει εξασφαλίσει λοιπόν μια στρατιωτική νίκη, αλλά μπορεί να κερδίσει την «ειρήνη»; Η αλήθεια είναι πως βγαίνει από αυτή την κρίση ενισχυμένη διπλωματικά. Οι προσπάθειες της Ουάσιγκτον για την οικοδόμηση και την ενίσχυση μιας συνεκτικής συριακής αντιπολίτευσης κατέρρευσαν αρκετές φορές. Μερικοί από τους συμμάχους της Ουάσιγκτον, όπως η Τουρκία, αποφάσισαν τελικά ότι έπρεπε να εξασφαλίσουν τα δικά τους στρατηγικά συμφέροντα.

Για την Αγκυρα, αυτά είναι η πρόληψη της εμφάνισης οποιασδήποτε αυτόνομης κουρδικής οντότητας και, συνεπώς, η Τουρκία συνέκλινε με τη Μόσχα και την Τεχεράνη.

Η κυβέρνηση Tραμπ δεν έχει ακόμη επεξεργαστεί μια συνεκτική πολιτική για τη Συρία ή για τον ευρύτερο στόχο της να περιορίσει την αυξανόμενη περιφερειακή επιρροή του Ιράν. Εχει λίγους μοχλούς πίεσης: το μόνο επιτυχημένο στοιχείο της αμερικανικής στρατηγικής ήταν η υποστήριξη και ο εξοπλισμός των κούρδων μαχητών.

Η προσπάθεια των ΗΠΑ να κρατήσουν τη Δαμασκό αδύναμη και φτωχή θα περιορίσει κάπως τη νίκη τόσο της Ρωσίας όσο και του Ιράν στην περιοχή. Αλλά στρατηγικά, επιλέγοντας τη συμμαχία με τους Κούρδους, η Ουάσιγκτον θα συνεχίσει να αποξενώνει την Τουρκία, τη Συρία και το Ιράκ.

Η στάση του Τραμπ προς τους Κούρδους φαίνεται πάντως να αλλάζει. Πληροφορίες λένε ότι έχει διαβεβαιώσει τους Τούρκους ότι η προμήθεια όπλων προς τους κούρδους μαχητές θα σταματήσει τώρα μετά την ήττα του Ισλαμικού Κράτους. Μια τέτοια στάση μπορεί να καθησυχάσει την Αγκυρα, αλλά θα θεωρηθεί προδοσία από τους Κούρδους και μπορεί να τους αποδυναμώσει εάν η συριακή κυβέρνηση αποφασίσει να τους επιτεθεί.

Επίσης, η Ρωσία ενδέχεται να αντιμετωπίσει διπλωματικά προβλήματα. Η Μόσχα, η Δαμασκός, η Αγκυρα και η Τεχεράνη μπορεί να είναι ενωμένες αυτή τη στιγμή, αλλά οι μεσοπρόθεσμοι στρατηγικοί στόχοι τους διαφέρουν.

Η Ρωσία βρίσκεται υπό την πίεση των Ισραηλινών για να περιορίσει την επιρροή του Ιράν στη Συρία. Το Ισραήλ μπορεί να μην είναι σε θέση να ασκήσει μεγάλη διπλωματική πίεση στη Μόσχα, αλλά έχει σαφώς τη στρατιωτική δύναμη για να επιδιώξει να επηρεάσει τις εξελίξεις στη Συρία εάν νιώσει ότι απειλείται.

Τα πραγματικά σχέδια της Ρωσίας για το μέλλον της Συρίας είναι ασαφή. Εχει συνεργαστεί επιμελώς με ορισμένες αντιπολιτευτικές ομάδες για να επιτύχει κάποιες τοπικές συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός. Αλλά αυτές είναι ουσιαστικά βραχυπρόθεσμες και μένει να φανεί αν θα αντέξουν. Θα έχει το συριακό καθεστώς το ανθρώπινο δυναμικό να διατηρήσει τον έλεγχό του στις περιοχές που έχει ανακαταλάβει; Θα παραμείνουν στη χώρα οι πολιτοφυλακές των σιιτών και η Χεζμπολάχ; Και ποια συμφέροντα θα εξυπηρετούν, της Συρίας ή του Ιράν;

Η «νίκη» της Ρωσίας (αν θέλουμε να την αποκαλέσουμε έτσι) απέχει πολύ από την ολοκλήρωσή της. Εάν η Μόσχα έχει πραγματικό σχέδιο για τη Συρία της επόμενης μέρας δεν το έχει αποκαλύψει μέχρι στιγμής.

Προς το παρόν, όμως, ο Πούτιν έχει πολλά επιτεύγματα να επιδείξει στη Συρία. Η Ρωσία αποδείχθηκε αξιόπιστη σύμμαχος του Ασαντ. Οι στρατιωτικές δυνάμεις της έχουν δείξει την ικανότητά τους να εκτελούν μια πολύπλοκη εκστρατευτική επιχείρηση, και η Συρία έχει χρησιμεύσει σαν «βιτρίνα» για τη διαφήμιση των πιο σύγχρονων συστημάτων όπλων της Ρωσίας.

Η Ρωσία είναι και πάλι ένας σημαντικός διπλωματικός παίκτης στη Μέση Ανατολή, για πρώτη φορά μετά τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Και σήμερα είναι μια ανερχόμενη δύναμη εκεί, απέναντι σε μια αμερικανική διπλωματική προσπάθεια που παραμένει σε μεγάλο βαθμό ασυνάρτητη.