Η Μουσική Βιβλιοθήκη σβήνει 20 κεριά!

Mε μια μαραθώνια, σπονδυλωτή γιορτή, που θα συμπεριλάβει περισσότερους από 100 έλληνες καλλιτέχνες, η Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» γιορτάζει τα 20 πρώτα χρόνια της λειτουργίας της στις 2 Δεκεμβρίου. Πρόκειται αναμφίβολα για ένα ορόσημο σημαντικό: «Ενας σταθμός στη διαδρομή ο οποίος μας δίνει την ευκαιρία να στοχαστούμε τι ρόλο έχει ήδη παίξει η Βιβλιοθήκη, τι ρόλο παίζει σήμερα, αλλά και ποια μπορεί να είναι τα επόμενα βήματα» όπως χαρακτηριστικά λέει η διευθύντριά της Στεφανία Μεράκου. Η ίδια επισημαίνει ότι το «στρογγυλό» νούμερο είναι μια αφορμή να εστιάσει κανείς σε όλα αυτά, να κάνει έναν πρώτο απολογισμό. «Τα 20 πρώτα χρόνια είναι αριθμός ικανός ώστε να δώσει το αποτύπωμα του φορέα στο πολιτιστικό περιβάλλον της Αθήνας και όχι μόνο. Μας δίνει το έναυσμα να σκεφτούμε την απόσταση που έχουμε διανύσει αλλά και τις προκλήσεις του μέλλοντος τόσο στο κομμάτι της Βιβλιοθήκης όσο και σε αυτό των εκδηλώσεων. Το καθένα τους εξυπηρετεί διαφορετικό σκοπό» σχολιάζει.

Η Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» δημιουργήθηκε από τον Σύλλογο Οι Φίλοι της Μουσικής το 1997 με σκοπό να λειτουργήσει ως δεξαμενή πληροφοριών για τη μουσική και τις τέχνες γενικότερα, ικανή να στηρίξει διαρκή και πολυεπίπεδα ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα. Μοναδική στο είδος της στη χώρα μας, στεγάζεται στη νέα πτέρυγα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών εκτεινόμενη σε δύο ορόφους και απευθύνεται σε ευρύ φάσμα κοινού: φοιτητές, ερευνητές, καλλιτέχνες αλλά και φιλότεχνους. Λειτουργεί με βάση τις σύγχρονες μεθόδους οργάνωσης των αντίστοιχων βιβλιοθηκών, χρησιμοποιεί όλες τις νέες τεχνολογίες στο πεδίο των δραστηριοτήτων της ενώ η πρόσβαση και η χρήση των υπηρεσιών της είναι ελεύθερες για όλους.

Μέσα από αυτό το πρίσμα, οι αριθμοί είναι εντυπωσιακοί: συλλογή 140.000 τίτλων, 35 αρχεία ελλήνων μουσικών (ανάμεσά τους αυτά του Μίκη Θεοδωράκη, της Ιρμας Κολάση, του Νίκου Ζαχαρίου, του Αιμίλιου Ριάδη, του Πέτρου Πετρίδη), 60 θέσεις μελέτης στα αναγνωστήρια, τρεις χώροι πολιτισμού σε 3.500 τ.μ., 500 πολιτιστικές εκδηλώσεις ετησίως, 50.000 επισκέπτες τον χρόνο και 25.000 παιδιά σε εκπαιδευτικά προγράμματα στο ίδιο διάστημα.

Ειδικότερα, το υλικό επικεντρώνεται στη δυτική μουσική, με μεγάλο ενδιαφέρον επίσης στην ελληνική μουσική (αρχαία, βυζαντινή, δημοτική, ρεμπέτικη και λόγια). Πέρα από βιβλία και παρτιτούρες, περιλαμβάνει επίσης περιοδικά, ηχογραφήσεις, τόμους σε μορφή μικροφίλμ και πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό. Στη συλλογή εντάσσονται επίσης σπάνιες εκδόσεις, φωτογραφίες, προγράμματα συναυλιών, πολυάριθμα χειρόγραφα, αρχεία συνθετών και σπάνιες συλλογές, ενώ προσφέρει πρόσβαση σε πολλές ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων.

Κάνοντας ένα νοερό ταξίδι στον χρόνο, η Στεφανία Μεράκου αναγνωρίζει ότι οι προκλήσεις σήμερα είναι πολύ διαφορετικές από αυτές του 1997, και αυτό έχει να κάνει με τις εξελίξεις στον χώρο της τεχνολογίας και την πληθώρα πληροφοριών στις οποίες μπορεί να έχει πρόσβαση κάποιος στην εποχή μας. Σε κάθε περίπτωση, πιστεύει ότι οι βιβλιοθήκες είναι πάντα απαραίτητες στην έρευνα και στη σοβαρή εκπαίδευση. Οι δυσκολίες της καθημερινότητας ίσως να αποτρέπουν τον κόσμο σε ορισμένες περιπτώσεις αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο ρόλος της Βιβλιοθήκης δεν είναι αποκλειστικά ακαδημαϊκός, αλλά και κοινωνικός, έχοντας σκοπό να προβάλλει τη μουσική ευρύτερα. «Τα εκπαιδευτικά προγράμματα αποσκοπούν στη γνωριμία των παιδιών με τα διάφορα μουσικά στυλ, την ορχήστρα κ.τ.λ.» αναφέρει ενδεικτικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι στους χώρους λειτουργεί και παιδική βιβλιοθήκη την οποία μπορούν να επισκεφθούν παιδιά ηλικίας τριών ως οκτώ ετών ομαδικά, συνοδευόμενα από έναν εκπαιδευτικό ή έναν ενήλικο. Διαθέτει υλικό σχετικό με τη μουσική, τη λογοτεχνία και άλλες τέχνες, επιτραπέζια μορφωτικά και ψυχαγωγικά παιχνίδια και οπτικοακουστικό υλικό.

«Κανείς δεν πρέπει να ξεχνά και την αντίστοιχη πρόκληση για τους βιβλιοθηκονόμους» υπογραμμίζει η κυρία Μεράκου. Και εξηγεί: «Καθώς τα πράγματα τρέχουν γρήγορα, οφείλουν μονίμως να καταρτίζονται. Παλαιότερα, μιλούσαμε για συνδρομές σε περιοδικά. Τώρα μπορούμε να έχουμε άμεση πρόσβαση ηλεκτρονικά. Αρα οφείλουμε και εμείς να είμαστε καταρτισμένοι αλλά και να καταρτίζουμε το κοινό». Εν προκειμένω, η Μουσική Βιβλιοθήκη προσφέρει στο κοινό της τη δυνατότητα αναζήτησης ηλεκτρονικών πηγών μέσω των ειδικών online βάσεων δεδομένων πλήρους κειμένου και ήχου που διαθέτει. Η πρόσβαση στις ηλεκτρονικές πηγές μπορεί να γίνει είτε εντός του χώρου της είτε από απόσταση μέσω της υπηρεσίας «Γίνε Φίλος της Βιβλιοθήκης». Παράλληλα, εκμεταλλευόμενη τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών στον χώρο, η Μουσική Βιβλιοθήκη ψηφιοποίησε και διαθέτει ελεύθερα μέσω της ιστοσελίδας της περισσότερα από 330.000 τεκμήρια προερχόμενα από τις μουσικές συλλογές της, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτόν στη διαφύλαξη και διάδοση σπάνιων ντοκουμέντων της ελληνικής μουσικής δημιουργίας και παράδοσης. Ανάμεσα στις εκπαιδευτικές εφαρμογές και προγράμματα ξεχωρίζουν το «Mikis: Μια διαδρομή στη σύγχρονη ελληνική Ιστορία μέσα από το αρχείο του Μίκη Θεοδωράκη», «MελΟδύσσεια: Μια μουσική ιστορία για τους νέους» κ.ά.

Είναι άραγε ικανοποιημένη από τη μέχρι τούδε αναγνωρισιμότητα της Βιβλιοθήκης; «Οι άνθρωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας τη γνωρίζουν και τη χρησιμοποιούν» απαντά η διευθύντρια. «Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες κατηγορίες κοινού στις οποίες δεν είναι απαραίτητη στην καθημερινότητά τους η χρήση της Βιβλιοθήκης. Για παράδειγμα, μια κατηγορία την οποία προσπαθούμε να προσεγγίσουμε είναι οι σπουδαστές των ωδείων. Οπως είναι αυτή τη στιγμή το πρόγραμμα σπουδών, η περαιτέρω διερεύνηση δεν είναι απαραίτητη. Οσο ενσωματώνεται η έρευνα στις σπουδές της ερμηνείας εντούτοις τόσο προσελκύονται οι νέοι μουσικοί. Για να πάει κανείς στη Βιβλιοθήκη χρειάζεται να έχει έναν λόγο. Ομως, όταν έρθουν εκπλήσσονται».

Στις εκδηλώσεις για τον εορτασμό των εφετινών 20χρονων της Μουσικής Βιβλιοθήκης εντάχθηκαν κάποιες δραστηριότητες που έχουν γίνει ήδη (συνέδρια, ημερίδες κ.λπ.). Ωστόσο, η μαραθώνια διοργάνωση της 2ας Δεκεμβρίου αναμένεται με ξεχωριστό ενδιαφέρον: το πρόγραμμα θα αρχίσει στις 16.00 με μια σειρά ξεναγήσεις στους χώρους και τους θησαυρούς της Βιβλιοθήκης, ενώ παράλληλα, από τις 15.00 ως τις 18.30 θα διεξαχθεί εργαστήρι γνωριμίας των παιδιών –ηλικίας 6 ως 10 ετών –με τα αρχαία μουσικά όργανα και την κατασκευή τους από το γνωστό συγκρότημα «Λύραυλος». Μετά τους προβλεπόμενους χαιρετισμούς θα γίνει η παρουσίαση της νέας οπτικής ταυτότητας της Βιβλιοθήκης από τους G Design Studio. Στις 19.00 στους χώρους της θα βρεθεί ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος, ο οποίος θα μιλήσει για τη σχέση του έργου του με τη μουσική.

Oι εκδηλώσεις θα κορυφωθούν στις 21.00 με το έργο του Ερίκ Σατί «Vexations», μια σύνθεση που θα εκτελεστεί από 60 κορυφαίους έλληνες πιανίστες οι οποίοι θα συνεργαστούν σε μια ενδιαφέρουσα απόδοση του πολύωρου έργου και σε μια εκτέλεση που δεν έχει παρουσιαστεί ποτέ στην Ελλάδα στη συγκεκριμένη μορφή. Το έργο θα παιχτεί 240 φορές, όσοι και οι μήνες λειτουργίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης.

Η καλλιτεχνική επιμέλεια της εκτέλεσης του έργου του Ερίκ Σατί είναι του Τίτου Γουβέλη, ενώ τη συναυλία θα επιμεληθεί σκηνοθετικά ο Πάρις Μέξης. Ακόμη, ο συνθέτης Φίλιππος Τσαλαχούρης θα προσφέρει στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» ένα ανέκδοτο έργο του το οποίο θα ακουστεί σε πρώτη εκτέλεση, σε ερμηνεία της σοπράνο Μάιρας Μηλολιδάκη με τη συνοδεία του Τίτου Γουβέλη στο πιάνο. Ολοι οι συντελεστές των εκδηλώσεων θα συμμετάσχουν δωρεάν φιλοδοξώντας, μέσω αυτής της συλλογικής δράσης τους, να τιμήσουν έναν χώρο ο οποίος αποτελεί σημείο συνάντησης, κυριολεκτικά και μεταφορικά, καλλιτεχνών, θεσμών και ιδεών. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό, ενώ για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι απαραίτητη η ηλεκτρονική εγγραφή στο www.mmb.org.gr.

Μία ακόμη εορταστική εκδήλωση –η τελευταία στη σειρά –θα πραγματοποιηθεί στις αρχές του 2018. Αφορμή, τα δύο χαμένα έργα του Νίκου Σκαλκώτα τα οποία εντοπίστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες και ανακτήθηκαν από τον Σύλλογο Οι Φίλοι της Μουσικής. «Πρόκειται για έργα που παίχθηκαν μόνο μία φορά στο Βερολίνο το 1930» καταλήγει η κυρία Μεράκου.

Η ευαισθητοποίηση του κοινού επάνω στην έντεχνη μουσική είναι ο σκοπός των ποικίλων δράσεων της Μουσικής Βιβλιοθήκης. Χαρακτηριστικά αναφέρεται το Ελεύθερο Εργαστήρι Μουσικής Παιδείας το οποίο διοργανώνεται εφέτος για 8η χρονιά έχοντας πλέον καθιερωθεί ως θεσμός στη διά βίου μάθηση, γεγονός που εξηγεί και τη μεγάλη προσέλευση συμμετεχόντων. Απευθύνεται στο ευρύ κοινό που αγαπά την έντεχνη μουσική και θα ήθελε να αποκτήσει γενικές γνώσεις ώστε να την κατανοήσει και να την εκτιμήσει σε βάθος. Τα σεμινάρια του κύκλου, που συνοδεύονται από οπτικοακουστικό υλικό, παρουσιάζουν καθηγητές Πανεπιστημιακών Τμημάτων Μουσικών Σπουδών, ειδικοί επιστήμονες και διακεκριμένοι καλλιτέχνες.

Στο πρόγραμμα δράσεων ξεχωρίζουν επίσης τα κυριακάτικα εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά και εφήβους: πρόκειται για τρεις διαφορετικούς κύκλους με θέμα τη μουσική για ισάριθμες ηλικιακές ομάδες παιδιών. Κάθε Κυριακή, η Βιβλιοθήκη υποδέχεται στην ορχήστρα των κουζινικών («Μουσική με τα κρεμμυδάκια») παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας (2-5 ετών) με τους γονείς τους, ταξιδεύει παιδιά δημοτικού (7-12 ετών) με τη Μουσική Χρονομηχανή των κόμικς και φτιάχνει για πρώτη φορά με εφήβους μουσικές playlists με κόμικς!

«…Κι εμείς καλύτερα!» είναι ο τίτλος της εφετινής, νέας παράστασης της ομάδας ΝΤΟΥΘ για παιδιά 3-9 ετών που δημιουργήθηκε ειδικά για τη Βιβλιοθήκη και συνοδεύεται από πρωτότυπη ζωντανή μουσική. Αφορά την ανάγκη του ανθρώπου για την αναζήτηση του καλού και του καλύτερου, κάτι το οποίο στην ιστορία του έργου θα επιτύχουν οι ήρωες μέσα από την επίσκεψή τους σε μια Βιβλιοθήκη, όπου μέσα από τη μελέτη των βιβλίων θα ξεδιπλωθούν μπροστά τους νέοι ορίζοντες! Παράλληλα, για δεύτερη χρονιά συνεχίζεται η μουσικοθεατρική παράσταση για παιδιά ηλικίας 4-10 ετών «Μίλα και σουτ» της ομάδας Κοπέρνικος. Το έργο περιστρέφεται γύρω από τις έννοιες της αυτογνωσίας και του θάρρους να υπερασπιστεί κανείς την αξία του όταν όλοι οι άλλοι την αμφισβητούν, ενώ πραγματεύεται ακόμη τη δύναμη της φιλίας, της ομαδικότητας και της συνεργασίας, που δεν καταργείται από τη διαφορετικότητα αλλά ωφελείται από αυτήν.