Ο σουηδός «πρωταθλητής» της Σοσιαλδημοκρατίας, Στέφαν Λέβεν

Ως πρώην μεταλλεργάτης, ο Σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός της Σουηδίας Στέφαν Λέβεν καταλαβαίνει πολύ καλύτερα από άλλους ηγέτες της ΕΕ τις ανησυχίες των εργαζομένων. Το έδειξε την περασμένη εβδομάδα, φιλοξενώντας μια «κοινωνική διάσκεψη κορυφής για δίκαιες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη» της ΕΕ στο Γκέτεμποργκ, όπου μίλησε για την ανάγκη μιας ισχυρής ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας έναν χρόνο πριν από τις εθνικές εκλογές του επόμενου Σεπτεμβρίου.

Μια ήττα στις κάλπες για τους Σοσιαλδημοκράτες, που κυριαρχούν στη σουηδική πολιτική από τη δεκαετία του 1930, θα ήταν μεγάλο πλήγμα όχι μόνο για την ευρωπαϊκή Αριστερά αλλά και για μεγάλο μέρος του κατεστημένου της ΕΕ, εάν συνεπαγόταν ισχυρά κέρδη για τους ακροδεξιούς Σουηδούς Δημοκράτες (SD).

Σχεδόν έναν χρόνο πριν από τις κάλπες, η Σουηδία προετοιμάζεται για μια σκληρή αντιπαράθεση: η τελευταία δημοσκόπηση του ινστιτούτου Demoskop δείχνει ότι ο συνασπισμός SDP-Πρασίνων του Λέβεν και οι Αριστεροί σύμμαχοί τους έχουν οριακό προβάδισμα επί της κεντροδεξιάς Συμμαχίας υπό την ηγεσία των Συντηρητικών (40,1% έναντι 38,8% στην πρόθεση ψήφου).

Οι Μετριοπαθείς, συντηρητικοί οι οποίοι κυβέρνησαν το διάστημα 2006-2014 και επέλεξαν τον Ουλφ Κρίστερσον ως νέο ηγέτη τους τον περασμένο μήνα, είδαν την υποστήριξή τους να αυξάνεται στο 21,9%. Στην τρίτη θέση με 18,1% είναι το ακροδεξιό, αντιμεταναστευτικό SD, που έχει τριπλασιάσει τα ποσοστά του από το 2010, όταν κέρδισαν τις πρώτες έδρες στη Βουλή, εκμεταλλευόμενοι ένα κύμα ανησυχίας για το έγκλημα και τη μετανάστευση.

Ο Στέφαν Λέβεν υπόσχεται να δώσει 14 δισ. ευρώ για κοινωνική πρόνοια και δημιουργία θέσεων εργασίας.

Μιλάει συνεχώς κατά της μείωσης της φορολογίας και κατακεραυνώνει τις ιδιωτικοποιήσεις στην περίθαλψη και στα σχολεία, παραδοσιακές θέσεις των Σοσιαλδημοκρατών από ιδρύσεως του κόμματος, πριν από 127 χρόνια.

Η προηγούμενη, δεξιά, κυβέρνηση έκοψε φόρους 20 δισ. ευρώ για τους πλουσίους και πολλές από τις δαπάνες για την κοινωνική πρόνοια. Αποτέλεσμα; Από πρώτη χώρα του δυτικού κόσμου ως προς την κοινωνική ισότητα, η Σουηδία είναι σήμερα σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ το κράτος όπου οι κοινωνικές ανισότητες αυξάνονται με τον ταχύτερο ρυθμό. Διότι στη Σουηδία λιγότεροι φόροι σημαίνει λιγότερες κοινωνικές παροχές.

Το μοντέλο άρχισε να ξηλώνεται πάλι από μια δεξιά κυβέρνηση εν μέσω της τραπεζικής κρίσης του 1991-93, όταν το χρέος είχε φτάσει στο 80% του ΑΕΠ και ο νεοφιλελευθερισμός υποσχόταν ανάταξη, με μέτρα που μείωναν τον ρόλο του κράτους στην οικονομία. Τότε μπήκαν για πρώτη φορά τα κουπόνια στην Παιδεία και άρχισαν οι ιδιωτικοποιήσεις κρατικών φορέων και επιχειρήσεων. Σιδηρόδρομοι, τράπεζες και τομείς της ασφάλισης άρχισαν να περνούν στον ιδιωτικό τομέα.

Φτωχοί, άνεργοι και μετανάστες, οι πιο ευάλωτες ομάδες, άρχισαν να χάνουν το «δίχτυ ασφαλείας» που τους πρόσφερε το διάσημο «σουηδικό μοντέλο». Αποτέλεσμα; Οι χιλιάδες άστεγοι που ξεπαγιάζουν κάθε βράδυ στα παγκάκια και στους υπονόμους του Γκέτεμποργκ. Και το ανήκουστο: Κέντρα Υγείας δείχνουν σε νεφροπαθείς πώς να κάνουν μόνοι τους αιμοκάθαρση, για να μειωθεί το κόστος της περίθαλψης.

Αλλο σημάδι του τέλους της αθωότητας; Οι βίαιες συγκρούσεις στα περίχωρα της Στοκχόλμης με πρωταγωνιστές νεαρούς μετανάστες, πρώτης ή δεύτερης γενιάς, ράγισαν τη βιτρίνα της «δίκαιης, ανοιχτής, και πολυπολιτισμικής κοινωνίας» στη μικρή και πλούσια χώρα του σκανδιναβικού Βορρά με την πιο γενναιόδωρη πολιτική ασύλου στη Δύση.

Πολύ ψηλά στην ατζέντα των κομμάτων είναι και η μετανάστευση. Ενα τμήμα του πληθυσμού (περίπου 10%-20%) έχει γίνει τα τελευταία χρόνια πολύ πιο επιφυλακτικό απέναντι στους ξένους, καθώς υποχωρεί το κοινωνικό μοντέλο με περικοπές στις συντάξεις, στις δαπάνες για την κοινωνική ασφάλιση και στα επιδόματα.

Ως εκ τούτου, πρόθεση του Λέβεν είναι να εστιάσει την καμπάνια του για το επόμενο έτος στο θέμα της «ασφάλειας» –χρησιμοποιεί τη σουηδική λέξη «trygghet», η οποία μεταφέρει μια ευρεία αίσθηση ασφάλειας και ευημερίας.

Ορφανός, χωρίς πτυχίο, μεταλλεργάτης και με μεγάλη δράση στον συνδικαλισμό, ο 60χρονος πρωθυπουργός λέει πως είναι, πάνω απ’ όλα, ρεαλιστής. Ο Στέφαν Λέβεν έχτισε την καριέρα του ως επικεφαλής επί 12 χρόνια του IF Metall, ενός από τα ισχυρότερα συνδικάτα της χώρας, προτού αναλάβει την ηγεσία του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος το 2012.

Μέσα σε μόλις δύο χρόνια κατάφερε να το φέρει στην εξουσία, με εκστρατεία που επικεντρώθηκε ανελέητα σε εργασιακές σχέσεις, σχολεία και νοσοκομεία, όπου υποσχέθηκε γενναία αύξηση δημοσίων δαπανών για την κοινωνική πρόνοια, αλλά όχι την επιστροφή της υπό τον άμεσο έλεγχο του κράτους.