Δεν είναι καθόλου υπερβολή, εάν λέγαμε ότι η κλιματική αλλαγή εκτός από καταστροφικές και φονικές θεομηνίες που έφερε (τις οποίες μάλιστα προσφάτως βίωσε και η χώρα μας) προκάλεσε και κάτι άλλο: Μετέτρεψε την Ανατολική Μεσόγειο σε… τροπική θάλασσα.
Σ΄αυτό συνέβαλε βεβαίως και η διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ. Καλά θα πείτε η διώρυγα άνοιξε το 1896 από τον Γάλλο F. Lesseps το 1869 και σήμερα μετά από τόσα χρόνια εισέβαλαν νέα τροπικά είδη στην Μεσόγειο. Η απάντηση είναι «ναι», θέλουν χρόνια να αναπτυχθούν τα είδη αυτά και να αναπραχθούν. Ετσι μετά από χρόνια η διάνοιξη της Διώρυγας αποτελεί ακόμη μια επέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον, έστω και αν έγινε για αναπτυξιακούς λόγους.
Μετά τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ δόθηκε η ευκαιρία σε πολλά θαλάσσια είδη του Ινδικού Ωκεανού και της Ερυθράς Θάλασσας, όπως ψάρια, φυτά και κοχύλια να εισβάλουν στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Πολλά από αυτά τα είδη εισβολείς εγκλιματίστηκαν και ενσωματώθηκαν στο μεσογειακό θαλάσσιο περιβάλλον με μεγάλη επιτυχία. Μάλιστα πολλές φορές οδηγούν σε τροποποίηση φυσικών οικοσυστημάτων με αποτέλεσμα την καταστροφή πολλών τοπικών ειδών.
Hypselodoris infucata
Τα είδη αυτά ονομάζονται και λεσσεψιανοί εισβολείς από το όνομα του Γάλλου κατασκευαστή της διώρυγας.
Οι εισβολείς αυτοί υπολογίζονται περίπου στο 15% της πανίδας της Ανατολικής Μεσογείου και σ’ αυτούς συμπεριλαμβάνονται πέραν των 200 ειδών κοχυλιών. Οπως αναφέρεται σε επιστημονικό ρεπορτάζ της κυπριακής εφημερίδας «Πολίτης» ,στην Κύπρο εντοπίστηκαν 44 είδη νέων κοχυλιών.
Επιπλέον έχουν εντοπιστεί ακόμα έξι είδη εισβλητικών κοχυλιών τα οποία δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό «Cambridge Journals», όπως και ο κάβουρας Percnon gibbesi που έχει δημοσιευθεί στο επιστημονικό περιοδικό «Mediterranean Marine Science journal». Είδη τα οποία πρώτη φορά αναφέρονται στην Κύπρο, αλλά και σε νησιά του ΝΑ Αιγαίου, όπως τα Δωδεκάνησα. Τα είδη αυτά έχουν εγκλιματισθεί με μεγάλη επιτυχία και αποτελούν μέρος της κυπριακής πανίδας.
Προσαρμογή των ειδών
Η επιτυχία προσαρμογής των ειδών αυτών οφείλεται στις κλιματολογικές αλλαγές του πλανήτη, οι οποίες έχουν ως συνέπεια να παρουσιάζονται στη Μεσόγειο όλο και πιο ήπιοι χειμώνες, καθώς τα είδη αυτά προέρχονται από θερμές θάλασσες.
Φυσικά αυτές οι κλιματολογικές αλλαγές έχουν γίνει και στο μακρινό παρελθόν πολλές φορές και αυτό το μαρτυρούν τα απολιθώματα που έχουν βρεθεί σε ολόκληρη την Κύπρο.
Με την αλλαγή της θερμοκρασίας τα υπάρχοντα είδη αρχίζουν να χάνονται και αντικαθίστανται με άλλα.
Τιγροσμέρνα
Αυτή την κλιματολογική αλλαγή τη ζούμε τώρα και συμβαίνει σε όλο τον πλανήτη με τη διαφορά ότι τώρα προχωρά με πολύ γοργούς ρυθμού και θα έχει δυστυχώς καταστρεπτικές συνέπειες.
Ο λαγοκέφαλος και το λεοντόψαρο, είναι δύο επικίνδυνα και χωροκρατικά ψάρια, ενώ είναι από τα πιο δηλητηριώδη παγκοσμίως. Εκανε επίσης την εμφάνισή της η Τιγροσμέρνα, ένα είδος σμέρνας που ήρθε από τη θάλασσα της Αφρικής.
Οι λαγοκέφαλοι και τα λεοντόψαρα
Ραγδαία είναι η αύξηση του λεοντόψαρου (Pterois miles) στη Μεσόγειο. Το λεοντόψαρο καταγράφηκε μια φορά στη Μεσόγειο το 1991, αλλά από το 2016 άρχισε να πολλαπλασιάζεται με ραγδαίους ρυθμούς.
Τρέφεται με πολλά είδη θαλάσσιων οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων και των νεαρών, των οικογενειών σερανίδας, μουλλιδών αθερινίδων που θεωρούνται εμπορικά είδη.
Το λεοντόψαρο έχει ισχυρή τοξίνη στα αγκάθια του, αλλά αν καθαριστεί καλά, τότε είναι φαγώσιμο και πολύ νόστιμο.
Ο περίφημος λαγοκέφαλος (Lagocephalus sceleratus) έχει κάνει την εμφάνισή του στη Μεσόγειο το 2000 και από τότε έχει ραγδαία αύξηση και εξάπλωση του πληθυσμού του. Έχει ισχυρά δόντια και προκαλεί τεράστιες ζημιές στα δίχτια και τα αλιεύματα των ψαράδων.
Είναι δηλητηριώδες ψάρι και επικίνδυνο για κατανάλωση, λόγω μιας ισχυρής νευροτοξίνης που περιέχει στους ιστούς του.
Τα Siganus luridus και η μαύρη κουρκούνα
Ακόμα και οι γνωστές μας κουρκούνες που αποτελούν λιχουδιά για τους Κύπριους (Siganus luridus και Siganus rivulatus), είναι από τα πρώτα ψάρια που μας έχουν έρθει από τη διώρυγα του Σουέζ και έχουν αναφερθεί στην Κύπρο από το 1929.
Πολλά πανέμορφα γυμνοβράγχια (sea slug) με απίστευτα χρώματα που μοιάζουν με κοσμήματα στολίζουν τον βυθό.
Περίπου χίλια ξενικά είδη έχουν εισβάλει στη Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια και ο αριθμός τους αυξάνεται δραματικά.
Ήδη υπάρχουν διάφορα προγράμματα για καταπολέμηση των ειδών αυτών αλλά τα πράγματά είναι πολύ δύσκολα.
Στην Κύπρο άρχισε ήδη η επιχείρηση για τον περιορισμός του άκρως επεκτατικού λεοντόψαρου με χρηματοδότηση 630.000 ευρώ από την ΕΕ στο Εργαστήριο Οικολογίας και Βιοποικιλότητας του Τμήματος Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου για έγκαιρη αντιμετώπιση της ραγδαίας εξάπλωσής του στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου και της Μεσογείου.
