Οδοιπορικό στην πόλη που πνίγηκε στη λάσπη

Το νερό δίνει, δεν παίρνει ζωή. Ωστόσο από το πρωί της περασμένης Τετάρτης που η φονική καταιγίδα χτύπησε τις ξεχασμένες φτωχογειτονιές της Δυτικής Αττικής άπαντες αναζητούν εναγωνίως απαντήσεις στο γιατί.

Ηταν ο τεράστιος όγκος του νερού που έφερε την καταστροφή; Πράγματι, η συγκεκριμένη βροχόπτωση προσδιορίζεται ως η τέταρτη πιο φονική που έπληξε τα τελευταία 120 χρόνια το λεκανοπέδιο της Αττικής, αφού μέσα σε λίγες ώρες, σύμφωνα με τους μετεωρολόγους, έπεσε βροχή πέντε μηνών.

Ηταν το αποψιλωμένο όρος Πατέρα που στέκεται με τον επιβλητικό του όγκο πίσω από το Θριάσιο Πεδίο; Εχουν περάσει όμως 32 χρόνια από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1985 που δεν άφησε ούτε θάμνο ανέγγιχτο πάνω στο βουνό και η βλάστηση σε μεγάλο βαθμό έχει επανέλθει. Βέβαια από τότε ακολούθησαν και άλλες μικρότερης έκτασης φωτιές.

Ηταν η έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων, τα οποία εγκρίνονται αλλά δεν προχωρούν είτε γιατί μπλοκάρουν στα γρανάζια του κρατικού μηχανισμού ή εξαιτίας των αλληλοεπικαλύψεων νόμων και αρμοδιοτήτων; Και όσα από αυτά τελικά καταφέρνουν να ολοκληρωθούν, γίνονται σποραδικά και χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό;

Είναι αυτό που όλοι παραδέχονται εκ των υστέρων, αφού δηλαδή έχει συμβεί το κακό: Εάν είχαμε σεβαστεί τη φύση, θα μας είχε σεβαστεί κι αυτή. Ωστόσο η μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη που γνώρισε τις τελευταίες δεκαετίες το Θριάσιο Πεδίο είχε ως αποτέλεσμα μετακινήσεις πληθυσμού που οδήγησαν στην άναρχη και αυθαίρετη δόμηση. Μεγάλης πυκνότητας οικισμοί που στήθηκαν χωρίς μελέτες πάνω σε ρέματα, περιοχές που μπήκαν στο σχέδιο πόλης χωρίς να υπάρχει καμία διαδικασία, χωρίς μέριμνα για ασφαλείς κατασκευές, χείμαρροι που μπαζώθηκαν για να χτιστούν ακόμα και εργοστάσια (το είδαμε μέσα στο ρέμα του Αγίου Γεωργίου στον Ασπρόπυργο), αυθαίρετα σπίτια και μάντρες μικρών ή μεγάλων επιχειρήσεων που στήνονται όπου κι όπως μπορεί να φανταστεί κανείς.

«Οπου φτωχός κι η μοίρα του» θα έλεγε κάποιος. Αλλά αυθαιρεσίες δεν κάνουν μόνο οι φτωχοί. Το αμαξοστάσιο του Δήμου Μάνδρας που καταστράφηκε ολοσχερώς από τη φονική καταιγίδα της Τετάρτης έχει δημιουργηθεί ακριβώς πάνω σε ρέμα που μπάζωσαν οι υπηρεσίες του δήμου για τον σκοπό αυτόν. Δύο υπάλληλοι μάλιστα του δήμου που βρέθηκαν εκεί τη λάθος στιγμή κινδύνευσαν να χάσουν τη ζωή τους. Ο ένας σώθηκε όταν δέθηκε με τη ζώνη του σε μια κολόνα της ΔΕΗ, ενώ μια γυναίκα φυγαδεύθηκε πάνω στην οροφή οχήματος της Πυροσβεστικής.

Και δυστυχώς δεν είναι η πρώτη φορά που η Δυτική Αττική θρηνεί θύματα από τις πλημμύρες. Η ίδια αυτή περιοχή έχει βουλιάξει ακόμα τρεις φορές. Το 1996, που έχασαν τη ζωή τους δύο άνθρωποι, το 1999 και το 2015, που χάθηκαν τρεις ακόμα άνθρωποι. Το πάθημα όμως δεν έγινε μάθημα.

Και τώρα ήρθε η ώρα της φύσης να εκδικηθεί. Αυτή τη φορά ακόμα πιο σκληρά. Αν η επικοινωνία ανάμεσα σε χειμάρρους και ποτάμια διακοπεί, χωρίς κάποιου είδους παροχέτευση μεταξύ τους, τότε το αποτέλεσμα είναι αυτό που είδαμε όλοι. Μόνο στην περιοχή της Μάνδρας που βρέθηκε κυριολεκτικά στη δίνη του κυκλώνα υπήρχαν κάποτε 50 ρέματα. Δύο από αυτά, το ρέμα της Σούρας που κατεβαίνει από την Αγία Σωτήρα και το ρέμα της Αγίας Αικατερίνης που καταλήγει στον κεντρικό δρόμο της Κοροπούλη, στοιχειώνουν τώρα τις ζωές 18.000 ανθρώπων που είδαν τα νοικοκυριά τους μέσα σε λίγες ώρες να βυθίζονται και να χάνονται στη λάσπη.

Τα υδάτινα φορτία που ξεκίνησαν από το βουνό, καθώς δεν είχαν άλλη διέξοδο για να εκτονώσουν την δύναμή τους, κατευθύνθηκαν με ορμή πάνω στα σπίτια. Ετσι η φύση έκανε με βίαιο και τραγικό τρόπο αυτό που η Πολιτεία όφειλε να κάνει ανοίγοντας δίοδο και γκρεμίζοντας με τις μπουλντόζες. Η δύναμη του νερού αποδείχθηκε τελικά πιο φονική και από αυτήν ακόμα της πυρκαγιάς. Μόνο το νεκροταφείο της Μάνδρας να έβλεπε κάποιος, μέχρι εκεί δηλαδή που έφτασε ο Πρωθυπουργός κατά την επίσκεψή του στην πληγείσα περιοχή, ήταν αρκετό για να καταλάβει την απίστευτη δύναμη του νερού.

Αν βέβαια ο Πρωθυπουργός είχε προχωρήσει λίγα χιλιόμετρα ακόμα και είχε φτάσει μέχρι μέσα στην πόλη της Μάνδρας, εκτός από τις εικόνες της Αποκάλυψης, θα έβλεπε ανθρώπους άστεγους, απελπισμένους, να ψάχνουν μια ολόκληρη μέρα να βρουν νερό για να πιουν. Ηλικιωμένους να αναζητούν μάταια φαρμακείο για να πάρουν τα φάρμακά τους. Γερόντισσες να προσπαθούν με σκούπες και με φτυάρια να βγάλουν τη λάσπη από τα κρεβάτια τους. Θα έβλεπε μια πόλη βυθισμένη στο χώμα και τους ανθρώπους να σηκώνουν με τρόμο το κεφάλι προς τον ουρανό κάθε φορά που άρχιζε να ψιχαλίζει. Θα άκουγε καταγγελίες για βουλωμένα φρεάτια, για μπάζα και σκουπίδια που φράζουν τους ελάχιστους ανοιχτούς χώρους, για την απούσα Πολιτεία που τους θυμάται μόνο ύστερα από κάθε καταστροφή. Εδώ, στην πίσω πλευρά του Λεκανοπεδίου, όπου όλοι έρχονται μόνο για να αφήσουν τα σκουπίδια τους και να φύγουν.

Οσο για την απόδοση ευθυνών, αν υπάρξει, θα αργήσει να έρθει πολύ. Ακόμα και για τον καθαρισμό των φρεατίων και των ρεμάτων, οι αρμοδιότητες της Πολιτείας είναι μπερδεμένες και οι ευθύνες γίνονται μπαλάκι από τον δήμο στην Περιφέρεια και τούμπαλιν. Σύμφωνα με τον νόμο, για τα φρεάτια η ευθύνη ανήκει στον δήμο, για τα ρέματα η ευθύνη ανήκει στην Περιφέρεια.

Εκτός από τα μπαζωμένα ρέματα και τις αυθαίρετες κατασκευές, μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την καταστροφή αποδίδεται και στην εθνική οδό, η οποία λειτουργεί σαν φράγμα για το νερό που κατεβαίνει από ψηλά στο βουνό. Οπως είπε στο «Βήμα» ο δήμαρχος Μεγαρέων Γρ. Σταμούλης, «η εθνική οδός περνά βόρεια της πόλης της Νέας Περάμου. Εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο είναι κατασκευασμένη (έχουν κλειστεί οι φυσικές δίοδοι από τις οποίες έφευγαν τα νερά), οι χείμαρροι που κατεβαίνουν δεν βρίσκουν διέξοδο να φύγουν, έτσι διοχετεύονται στις γύρω περιοχές και πλημμυρίζουν. Είναι το ίδιο να διοχετεύσεις μια ποσότητα νερού σε ένα χαντάκι με το να τη διοχετεύεις σε δέκα;» αναρωτιέται.

Σε ό,τι αφορά τα αντιπλημμυρικά έργα του Δήμου Μεγαρέων, ο κ. Σταμούλης είπε ότι έχει ολοκληρωθεί ένα αντιπλημμυρικό έργο στο ρέμα Κανδήλι, ενώ έχει κατατεθεί μελέτη του δήμου για το Κακόρεμα στη Νέα Πέραμο και έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα της Περιφέρειας αλλά δεν έχει εγκριθεί η χρηματοδότησή του. Εκτιμά μάλιστα ότι μετά την καταστροφή που συνέβη η έγκριση θα προχωρήσει και θα τρέξουν πιο γρήγορα οι διαδικασίες για να ξεκινήσει το έργο. Μένει να το δούμε.

Επίσημα στοιχεία για το μέγεθος της καταστροφής δεν υπάρχουν ακόμη. Τέσσερα κλιμάκια μηχανικών από τους δήμους έχουν ξεκινήσει την καταγραφή των ζημιών προκειμένου να δοθούν αποζημιώσεις στους πληγέντες, αλλά το έργο τους εμποδίζεται από τις συνεχείς βροχοπτώσεις. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Δήμου Μάνδρας, περισσότερα από 1.500 σπίτια έχουν καταστραφεί ή έχουν υποστεί τεράστιες ζημιές, καθώς το νερό στα πιο χαμηλά σημεία έφτασε πάνω από τα δύο μέτρα. Μόνο στην περιοχή της Ράχης, που είναι στα ορεινά της πόλης, τα σπίτια δεν έπαθαν τίποτε. Ολα τα μαγαζιά της Μάνδρας που βρίσκονται στο ισόγειο έχουν καταστραφεί ολοσχερώς, όπως καταστράφηκαν και όλες οι υποδομές του δήμου.

Στη Νέα Πέραμο, η οποία ανήκει στον Δήμο Μεγαρέων, υπολογίζεται ότι περίπου 500 σπίτια έχουν υποστεί υλικές ζημιές, όπως και εργοστάσια στη βιομηχανική ζώνη των Μεγάρων. Χωρίς νερό παραμένουν οι 10.000 άνθρωποι στην περιοχή, αφού ο κεντρικός αγωγός της ΕΥΔΑΠ που υδροδοτεί την πόλη έχει υποστεί μεγάλες ζημιές σε έκταση 600 μέτρων. Η σφοδρότητα του νερού που έπεσε έβγαλε στην επιφάνεια τον αγωγό του νερού, ενώ σε λάσπη έχει μετατραπεί μια έκταση 150 τ.μ. στο λιμάνι της Νέας Περάμου, αφού το νερό έσπρωξε στη θάλασσα φερτά υλικά (μπάζα και χώμα) από το βουνό.

«Το Βήμα» βρέθηκε λίγες ώρες μετά τη μεγάλη νεροποντή στην πόλη της Μάνδρας. «Ποια πόλη; Δεν υπάρχει πόλη» μας έλεγαν οι άνθρωποι που συναντήσαμε. Σπίτια χωρίς τοίχους, παράθυρα πεταμένα, τζαμαρίες σπασμένες, περίπτερα διαλυμένα, μαγαζιά ισοπεδωμένα και βουτηγμένα στη λάσπη, αυτοκίνητα και φορτηγά αναποδογυρισμένα και σφηνωμένα μέσα στις αυλές των σπιτιών. Από όλα τα μαγαζιά της οδού Κοροπούλη, μόνο ένας φούρνος ήταν ανοιχτός το πρωί της Πέμπτης για «να βρει ο κόσμος να φάει ένα κομμάτι ψωμί», όπως μας είπε ο φούρναρης. Το αίσθημα της αλληλεγγύης είναι αυτό που κρατάει τους ανθρώπους ακόμη όρθιους. Ο συγγενής, ο φίλος, ο γείτονας, ο συνάνθρωπος. Ολοι βοηθούν, όσο και όπως μπορούν, τον διπλανό τους. «Βλέπαμε το νερό που κατέβαινε με φόρα και τα αυτοκίνητα να σέρνονται ακυβέρνητα προς τα κάτω. Απίστευτη εικόνα. Να μη ζήσει κανείς αυτό που ζήσαμε εμείς».