Η φετινή χρονιά καταγράφεται ως μία από τις φονικότερες για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης από φυσικές αλλά και ανθρωπογενείς καταστροφές. Εκατοντάδες νεκροί από τις δασικές και αστικές πυρκαγιές και δεκάδες από τις πλημμύρες. Τραγικά τα πρόσφατα νέα και από την Ελλάδα με μεγάλο αριθμό νεκρών. Ολα αυτά οδήγησαν τον πρόεδρο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ να ζητήσει από τον επίτροπο Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων κ. Χρήστο Στυλιανίδη να ετοιμάσει επειγόντως ένα σχέδιο δράσης.
Το υφιστάμενο μοντέλο σε επίπεδο ΕΕ έχει σαφείς αναφορές σε εποχές προοικονομικής κρίσης και δείχνει ένα κέντρο, με συγκεντρωτικό τρόπο διαχείρισης. Βασίζεται στη δυνατότητα κινητοποίησης μεγάλων και καλά εξοπλισμένων κρατικών υπηρεσιών. Ενα μοντέλο διαχείρισης που έχει καταρτιστεί σε διαφορετικές δημοσιονομικές συνθήκες. Ενα μοντέλο που εδράζεται στον κεντρικό ρόλο του κράτους και των υπηρεσιών του, ερήμην της κοινωνίας.
Οι φυσικές καταστροφές, ως μέρος ενός ευρύτερου, συνολικού σχεδιασμού, πολιτικής προστασίας μπορούν να αποτελέσουν αφορμή ευρύτερου κοινωνικού μετασχηματισμού και μελλοντική κοινωνική επένδυση. Οι κλιματικές αλλαγές που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια σε συνδυασμό με τις σύγχρονες συνθήκες χρήσης της υπαίθρου, η επέκταση (νόμιμα ή παράνομα) των πόλεων στις παρυφές των δασών και οι άλλες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές προκαλούν σημαντική επιδείνωση των συνθηκών έναρξης και εξάπλωσης των πυρκαγιών, καθώς και την ύπαρξη καταστροφικών πλημμυρών. Αυτές οι αλλαγές δημιουργούν τέσσερις νέες ιστορικές αναγκαιότητες οι οποίες θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν στον σχεδιασμό ενός νέου μοντέλου πολιτικής προστασίας:
n Πρόληψη με τη συμμετοχή της κοινωνίας.
n Αυστηρή τήρηση των κανόνων οικιστικού και πολεοδομικού σχεδιασμού.
n Χάραξη στοχευμένου στρατηγικού σχεδιασμού με αναφορά στις υφιστάμενες δημοσιοοικονομικές συνθήκες.
n Βελτιστοποίηση της χρήσης των μηχανισμών, μηχανημάτων και διαδικασιών.
Το νέο μοντέλο πολιτικής προστασίας προϋποθέτει την ενεργό και οργανωμένη συμμετοχή της κοινωνίας. Προϋποθέτει επίσης την κατάρτιση Εθνικού Σχεδίου Παιδείας με έμφαση στην προσαρμογή και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών της, όπως είναι οι πλημμύρες και οι δασικές πυρκαγιές.
Αυτές οι προσπάθειες οδηγούν σε δύο δρόμους: στη μεσομακροπρόθεσμη δημιουργία περιβαλλοντικής και φιλοεθελοντικής κουλτούρας, και στη μετατροπή της κοινωνίας σε resilient society. Εναν κοινωνικό μετασχηματισμό, ο οποίος μόνο ευεργετικές συνέπειες μπορεί να έχει ευρύτερα. Το παραπάνω εγχείρημα περιορίζει τα κόστη καταστολής, μειώνει το κράτος και καθιστά τον πολίτη συμμέτοχο και συνυπεύθυνο στο μέλλον του και στο μέλλον των παιδιών του.
Ο κ. Γιώργος Μπούστρας είναι καθηγητής Εκτίμησης Κινδύνου και διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου για την Ασφάλεια και τον Κίνδυνο και τη Λήψη Αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ