Ο μύθος της μητέρας-θεάς

Το ντιμπέιτ για την τυραννία της τέλειας μητρότητας εξακολουθεί να μαίνεται. Τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο. Διότι δεν νομίζω οι γυναίκες της διωκόμενης μειονότητας των Ροχίνγκια να προβληματίζονται εάν είναι επαρκείς μητέρες (μάλλον το αν ο πλανήτης θα σταθεί ποτέ στο ύψος της δικής τους μητρότητας θα πρέπει να τις απασχολεί).

Σε πρόσφατο τεύχος του το εμμονικό με το θέμα αμερικανικό «Time» έκανε λόγο για τον «Μύθο της θεάς» («The goddess myth»). Είναι αυτός που αρχίζει να κτίζεται από την παραμικρή υποψία κυήσεως, από το παρθενικό ΟΚ της β-χοριακής. Τον υποδαυλίζουν λίγο-πολύ οι πάντες σήμερα: γιατροί, ειδικοί, social media, ακτιβιστές, άλλες μητέρες. Η κατάσταση, ακόμη και στην Ελλάδα, έχει αρχίσει να θυμίζει δυστοπικό μυθιστόρημα της Μάργκαρετ Ατγουντ. Το αίτημα είναι να δημιουργηθούν τάγματα γυναικών ικανών προς (την τέλεια) τεκνοποίηση και εν συνεχεία την τέλεια μητρότητα.

Πρώτο κεφάλαιο, η εγκυμοσύνη. Είσαι μια θεά της γονιμότητας (δες την τέλεια R&B έγκυο Μπιγιονσέ πόσο αριστοτεχνικά μεταμορφώθηκε στην αφρικανή θεά Οσούν). Και εσύ έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεις εαυτόν. Το σώμα σου είναι ένας ναός, κάνε τις αναπνοές σου, τελειοποίησε τις ανάσες σου, πάρε, αν μπορείς, μια βοηθό μητρότητας, εσύ έχεις τον απόλυτο έλεγχο. Κεφάλαιο δεύτερο, τοκετός. H φύση σε καλεί να γεννήσεις όπως εκείνη προστάζει, η καισαρική είναι λιποταξία, ο τοκετός στο σπίτι είναι για εκείνες που δεν δειλιάζουν. Λέξεις απαγορευμένες: επισκληρίδιος, πόνος, «φοβάμαι».

Τρίτο κεφάλαιο, θηλασμός. Αν δεν θηλάζεις ισοδυναμεί με το να ταΐζεις το μωρό σου «βρώμικο» από πλανόδιο σε ανήλιαγο σοκάκι τoυ Πεκίνου. Εννοείται, θηλασμός μέχρις εσχάτων. Τι σημαίνει ματώνουν οι θηλές σου ή δεν αντέχεις το θήλαστρο ή πρέπει να γυρίσεις στη δουλειά; Τις ακούς; Στρατιές από «lactivists» (οι υπέρμαχοι του θηλασμού) με πάλλευκα μπονέ στο κεφάλι κραδαίνουν μπιμπερό γεμάτα ένα πηχτό υγρό στο χρώμα του αίματος. Δεν θα αργήσουν να σε στήσουν στον τοίχο και να σε ράνουν με πορφυρές, ντροπιαστικές σταγόνες, γιατί είσαι οκνηρή, εγωίστρια, ανάξια.

Ευτυχώς, πλέον, κάποιοι μιλούν ανοιχτά για το πώς αυτό «το όραμα της τέλειας μητρότητας» πληγώνει. «Ο μύθος έχει αντίκτυπο σε όλες τις μαμάδες» γράφει η Κλερ Χόγερθ («παθούσα» και η ίδια) στο «Time». «Οι συνέπειες ποικίλλουν σε ένταση, από διαβρωτικά αισθήματα ενοχής μέχρι τη σπάνια και ανείπωτη τραγωδία της μητέρας η οποία είναι τόσο αποφασισμένη να θηλάσει, που από λάθος αφήνει το βρέφος της να πεθάνει από ασιτία». Η μητρότητα υποτίθεται ότι έχει να κάνει με την αγάπη και τη χαρά. Τότε γιατί τόσες μαμάδες νιώθουν τόσο χάλια;

Ερευνα που διενεργήθηκε σε 913 αμερικανίδες νέες μητέρες (από το ίδιο το «Τime» και τη SurveyMonkey) κατέδειξε ότι «σχεδόν οι μισές έχουν βιώσει τύψεις, ντροπή, ενοχή ή θυμό, κατά κύριο λόγο εξαιτίας απροσδόκητων περιπλοκών και απουσίας υποστήριξης». Ενα 70% ένιωθε ότι τα πράγματα έπρεπε να γίνουν με ένα συγκεκριμένο σχέδιο. Πάνω από τις μισές αποφαίνονταν ότι ο φυσικός τοκετός είναι υψίστης ή μεγάλης σημασίας, αλλά ένα 43% κατέφυγε στα παυσίπονα και στην επισκληρίδιο, ενώ ένα 22% υπεβλήθη σε απρογραμμάτιστη καισαρική. Από το 20% των γυναικών που σχεδίαζαν να θηλάσουν τουλάχιστον για έναν χρόνο, λιγότερες από τις μισές το κατάφεραν. Σχεδόν οι περισσότερες μητέρες της έρευνας μίλησαν γι’ αυτή την πίεση που τους ασκείται «από την κοινωνία εν γένει». Και πολλές πένθησαν «που η βιολογία τους δεν υποτάχθηκε στα ιδεώδη τους».

Δεν είναι τυχαίο ότι αυτό το «λεξιλόγιο της αποτυχίας» χρησιμοποιείται από πολλές μητέρες και στην Ελλάδα της κρίσης. «Δεν κατάφερα να γεννήσω φυσιολογικά», «Αναγκάστηκα να κόψω τον θηλασμό στους έξι μήνες», «Δεν πέτυχα να…», «Δεν είμαι αρκετά…». Εννοείται ότι δεν αφορά μόνο τις φρέσκες μητέρες αλλά και τις «παλιοσειρές». O «goddess myth» κυκλοφορεί σε όλα τα χρώματα και σε όλα τα μεγέθη.

Η μητρότητα, όμως, δεν είναι δυνατόν να εγκλωβίζεται σε κανέναν μύθο και σε καμία δυστοπία. Οταν αποκτάς παιδί, δεν είσαι υποχρεωμένη να οραματίζεσαι την τελειότητα. Αντιθέτως, έχεις όλη την ελευθερία να βιώνεις και –γιατί όχι; –να απολαμβάνεις τις ατέλειές σου.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 19 Νοεμβρίου 2017.