«Εχθροπραξίες» ΗΠΑ – Ρωσίας με φόντο τα Μέσα Ενημέρωσης

Ο νόμος FARA (Foreign Agents Registration Act), που αφορά την καταγραφή ξένων πρακτόρων, ψηφίστηκε στις ΗΠΑ το 1938 και επιβάλλει σε ξένες οντότητες –οργανισμούς, εταιρείες, οργανώσεις ή και άτομα –που αντιπροσωπεύουν ξένα συμφέροντα να αποκαλύπτουν τις σχέσεις τους με την ξένη κυβέρνηση που αντιπροσωπεύουν, καθώς και πληροφορίες για τις δραστηριότητές τους και τα οικονομικά τους στοιχεία. Σε αντίθετη περίπτωση κινδυνεύουν με κυρώσεις, όπως για παράδειγμα το πάγωμα των λογαριασμών τους.

Πριν από λίγο καιρό το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης διέταξε το ρωσικό τηλεοπτικό δίκτυο RT (Russia Today) να συμμορφωθεί με τον νόμο αυτόν. Να σημειωθεί ότι το RT χρηματοδοτείται από τη ρωσική κυβέρνηση, όπως για παράδειγμα το BBC στη Μεγάλη Βρετανία ή η Deutsche Welle στη Γερμανία. Η Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων (Committee to Protect Journalists) χαρακτήρισε την εξέλιξη αυτή ανησυχητική για το μέλλον της ελευθερίας του Τύπου, αλλά και του λόγου.

Αμέσως μετά την εξέλιξη αυτή ο ρώσος πρέσβης στις ΗΠΑ Ανατόλι Αντόνοφ επισκέφθηκε τα γραφεία του RT στην Ουάσιγκτον και διεμήνυσε στους εργαζομένους του καναλιού ότι «το Κρεμλίνο δεν πρόκειται να τους αφήσει απροστάτευτους».

«Χωρίς αμφιβολία, η επίθεση στα ΜΜΕ της χώρας μας είναι επίθεση στην ελευθερία του λόγου. Είμαστε απογοητευμένοι. Σίγουρα θα απαντήσουμε» τόνισε ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν σε δηλώσεις του στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής των χωρών APEC (Οικονομική Συνεργασία Ασίας – Ειρηνικού) στο Βιετνάμ.

Ο ρώσος ηγέτης ανέφερε επίσης ότι «ο ρόλος των ΜΜΕ είναι η παροχή πληροφοριών και η έκφραση της οπτικής γωνίας τους… Μπορεί να αμφισβητηθεί η άποψή τους, αλλά όχι με το να τα κλείνεις ή να διαμορφώνεις συνθήκες που καθιστούν αδύνατη την εκτέλεση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων τους. Μπορεί να αμφισβητήσεις μια άποψη αντιπαραθέτοντας τη δική σου ή παρουσιάζοντας στο κοινό τα γεγονότα».

Απαντώντας στις αιτιάσεις για παρέμβαση των ρωσικών ΜΜΕ στις αμερικανικές εκλογές ο Πούτιν είπε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Οσο για τις προπαγανδιστικές διαφημίσεις στα κοινωνικά δίκτυα, είπε ότι η επίδραση που πιθανόν να είχαν έχει υπερτιμηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη Δύση.

Λίγες ημέρες αργότερα η ρωσική Δούμα πέρασε μια τροπολογία η οποία προβλέπει το ενδεχόμενο ξένα μέσα ενημέρωσης που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία να πρέπει να καταχωρηθούν στην κατηγορία «πράκτορες του εξωτερικού». Για να τεθεί σε ισχύ ο νέος νόμος θα πρέπει να εγκριθεί από το Συμβούλιο της Ομοσπονδίας (Ανω Βουλή) και να επικυρωθεί από τον ρώσο πρόεδρο.

Ωστόσο, προτού ακόμη ο νόμος τεθεί σε εφαρμογή, το ρωσικό υπουργείο Δικαιοσύνης ενημέρωσε εννέα ξένα μέσα ενημέρωσης ότι ενδέχεται σύντομα να καταχωρηθούν ως «ξένοι πράκτορες». Ανάμεσα σε αυτά είναι η «Φωνή της Αμερικής» (Voice of America), το «Ράδιο Ελεύθερη Ευρώπη» (Radio Free Europe) και «Ράδιο Ελευθερία» (Radio Liberty), καθώς και ενημερωτικές ιστοσελίδες.

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι εξελίξεις αυτές δεν σηματοδοτούν τίποτε θετικό για την ελευθερία του Τύπου και θα έχουν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της και στις δύο χώρες. Οι αμερικανοί δημοσιογράφοι που εργάζονται για τα δύο ρωσικά μέσα εκφράζουν την ανησυχία ότι δεν θα μπορούν πλέον να κάνουν ελεύθερα τη δουλειά τους και ότι στοχοποιούνται αδίκως ως «ξένοι πράκτορες» τη στιγμή που απλά προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους. Από την άλλη είναι μια καλή ευκαιρία για το Κρεμλίνο να επιβάλει τους δικούς του περιορισμούς σε ενημερωτικά μέσα με την αιτιολογία των «αντιποίνων».