Μαφιόζοι, πολιτικοί και έρωτες

Μετάφραση Εφη Καλλιφατίδη

Εκδόσεις Εστία, 2017

σελ. 556, τιμή 16,50 ευρώ

Η μαφία και η δράση της στην Ιταλία απασχολεί την αστυνομική λογοτεχνία εδώ και δεκαετίες. Την αρχή έκανε ο Σικελός Λεονάρντο Σάσα το 1961, όταν εξέδωσε το μυθιστόρημα Η μέρα της κουκουβάγιας, το οποίο εμπνεύστηκε από τη δολοφονία ενός κομμουνιστή. Ακολούθησαν και άλλοι συγγραφείς, με κυριότερο τον επίσης Σικελό Αντρέα Καμιλέρι, ο οποίος εδώ και χρόνια μιλάει για την εγκληματική οργάνωση στα βιβλία του. Τώρα ένα ακόμη μυθιστόρημα, το Suburra, ασχολείται με τη μαφία της Ρώμης. Δύο συγγραφείς, γνωστοί στην Ελλάδα, ο Κάρλο Μπονίνι (Γκουαντάναμο, Καστανιώτης, 2005), δημοσιογράφος στην εφημερίδα La Repubblica, και ο Τζανκάρλο Ντε Κατάλντο (συμμετοχή στα βιβλία Εγκλήματα, Καστανιώτης, 2006 και Δικαστές, Πατάκης, 2013), δικαστής το επάγγελμα, επιχειρούν να μιλήσουν για τη διαπλοκή πολιτικών και επιχειρηματιών στην πατρίδα τους και ιδίως να αποκαλύψουν τον τρόπο δράσης της μαφίας στη Ρώμη. H ιστορία διαδραματίζεται στη Σουμπούρα, μια παλιά γειτονιά της Ρώμης, όπου κάποτε οι πατρίκιοι συγχρωτίζονταν με τις λαϊκές μάζες, τους κακοποιούς και τις πόρνες. Εκεί και αλλού Ιταλοί και μετανάστες (Αλβανοί, Γεωργιανοί, Σέρβοι, Ιρανοί) προσπαθούν να επιβιώσουν είτε ασκώντας αξιοπρεπή επαγγέλματα είτε παραβιάζοντας τους νόμους ώστε να αποκτήσουν χοντρά κέρδη.

Το βιβλίο που εκδόθηκε στην Ιταλία το 2013 αναφέρεται στους τελευταίους μήνες της διακυβέρνησης του Σίλβιο Μπερλουσκόνι (Ιούνιος – Δεκέμβριος 2011), του αμφιλεγόμενου επιχειρηματία που ψηφίστηκε από τον ιταλικό λαό ως σωτήρας. Η πλοκή αφορά ένα τεράστιο κατασκευαστικό σχέδιο που προβλέπει την αναμόρφωση της παραλίας της Οστια και τη μετατροπή της μέσω επενδύσεων σε Ντουμπάι ή σε Ατλάντικ Σίτι, ή σε Ριβιέρα, θα λέγαμε εδώ. Το μυθιστόρημα θεωρήθηκε «προφητικό» διότι έναν χρόνο αργότερα, το 2014, ξέσπασε ένα μεγάλο οικονομικό σκάνδαλο –ονομάστηκε Mafia capitale -, όταν ο δήμαρχος της Ρώμης μπλόκαρε ένα ανάλογο σχέδιο. Σε αυτό πρωταγωνιστούν δύο πρόσωπα που τα συνδέει ένα διαρκές αίσθημα αγάπης και μίσους. Είναι ο λεγόμενος Σαμουράι, πρώην επικεφαλής μιας ακροδεξιάς – φασιστικής – νεοναζιστικής ομάδας, αρχηγός ομάδας κακοποιών που τον υπακούν τυφλά, διότι αν δεν υπακούσουν θα «φάνε» το κεφάλι τους, και ο Μάρκο Μαλατέστα, αξιωματικός της αστυνομίας, των καραμπινιέρων, ο οποίος έχει βάλει στόχο την εκκαθάριση της Αιώνιας Πόλης από τους κάθε λογής μαφιόζους. Το παράδοξο είναι πως οι πρωταγωνιστές κάποτε συνυπήρχαν στην ίδια εγκληματική ομάδα: ο Μάρκο ήταν ο αγαπημένος μαθητής του Σαμουράι, ο οποίος τον προόριζε για διάδοχό του, μόνο που ο θαρραλέος νεαρός αλλαξοπίστησε και κατατάχτηκε στην αστυνομία. Στο τέλος αυτοί οι δύο ξανασμίγουν, αφού ο αναγνώστης έχει διαβάσει πεντακόσιες και πλέον σελίδες γεμάτες δράση, βία, σκοτωμούς, έρωτα, σεξ και ναρκωτικά.

Ο Μπονίνι και ο Ντε Κατάλντο θέλουν να δείξουν το σκοτεινό εγκληματικό πρόσωπο της Ιταλίας, μιας χώρας σε κρίση, όπου βουλευτές, κυβερνητικά στελέχη, δημοτικοί σύμβουλοι, επιχειρηματίες, καρδινάλιοι, αστυνομικοί, άνθρωποι του κινηματογράφου, δημοσιογράφοι, έμποροι ναρκωτικών, «βαποράκια», τοκογλύφοι, φιλόδοξες νεαρές και φιλόδοξοι νεαροί, επιδίδονται σε έναν ανηλεή πόλεμο επικράτησης. Ετσι παρουσιάζουν την υποκριτική κοινωνία, την ωμότητα των βουλευτών («ο καλύτερος τρόπος να βγάλεις λεφτά είναι η πολιτική», διαβάζουμε), την ασταμάτητη αντιπαλότητα μεταξύ αριστερών και δεξιών, οι οποίοι ενίοτε συνεργάζονται για να αλώσουν την εξουσία. Από ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα όμως δεν μπορεί να λείπει ο έρωτας. Ετσι, ο «καλός» ήρωας, ο αστυνομικός Μάρκο που θέλει να σώσει τη Ρώμη από τη σαπίλα, ερωτεύεται δύο γυναίκες, την Αλμπα, μια συνάδελφό του, και την Αλίτσε, μια κοπέλα από την άλλη μεριά, μια ρομαντική αναρχική που θέλει να αλλάξει τον κόσμο, μακριά όμως από κόμματα.

Το Suburra –έχει και ελληνικό ενδιαφέρον καθώς ένα πλοίο γεμάτο ναρκωτικά αποπλέει από τη Φολέγανδρο για την Ιταλία –είναι ένα μυθιστόρημα για τη Ρώμη της κρίσης, όπου στα ακριβά της ρεστοράν τρώνε ρώσοι ολιγάρχες και άραβες σεΐχηδες, όπου αναπτύσσεται το κοινωνικό μίσος, όπου οι μαφιόζοι αθωώνονται από τα δικαστήρια, οι επίορκοι αστυνομικοί απαλλάσσονται από τις κατηγορίες και οι διεφθαρμένοι πολιτικοί «ξεπλένονται» από τις ανομίες τους. Εκεί, βεβαίως, εργάζονται και έντιμοι αστυνομικοί που προσπαθούν να αποδώσουν δικαιοσύνη. Αυτοί, μας λένε οι δύο συγγραφείς, σώζουν την τιμή της πόλης και ασφαλώς και της χώρας.