Πολιτική αβεβαιότητα στον Λίβανο

Η ξαφνική, μυστηριώδης παραίτηση του πρωθυπουργού Σαάντ Χαρίρι βύθισε στην πολιτική αβεβαιότητα τον Λίβανο, που βρίσκεται πάλι στο κέντρο της αυξανόμενης και κατά καιρούς βίαιης περιφερειακής αντιπαράθεσης μεταξύ της σουνιτικής Σαουδικής Αραβίας και του σιιτικού Ιράν.

Αντιδρώντας στην ενισχυμένη επιρροή που ασκεί η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν στον Λίβανο, στη Συρία και στο Ιράκ, η Σαουδική Αραβία κλιμακώνει σταθερά τους τελευταίους μήνες την εχθρική ρητορική προς το Ιράν. Ανακοινώνοντας την παραίτηση-σοκ από το Ριάντ, στο οποίο φάνηκε να έχει κληθεί, ο Χαρίρι επιτέθηκε στο Ιράν και στον ισχυρό σύμμαχό του στον Λίβανο, τη σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ, με έναν άκρως δημόσιο και επιθετικό τρόπο, προκαλώντας έκπληξη και ερωτηματικά.

Η παραίτησή του φαίνεται να σηματοδοτεί ότι η αναδυόμενη Σαουδική Αραβία, η οποία ενισχύεται από την αντι-ιρανική στάση τού Ντόναλντ Τραμπ, δεν είναι πλέον πρόθυμη να επιτρέψει στον Λιβανέζο σύμμαχό της Χαρίρι να συμβιβαστεί με τη Χεζμπολάχ, μια συμφωνία που έφερε μια σπάνια σταθερότητα στον Λίβανο στη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών. Είναι δύσκολο να δούμε ποια κέρδη μπορεί να αποκομίσει η Σαουδική Αραβία από την παραίτηση του Χαρίρι, η οποία θα ενισχύσει τη σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ, βασικό υποστηρικτή του προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ στη Συρία και κυρίαρχη πολιτική και στρατιωτική δύναμη στον Λίβανο.

Αλλά η κίνηση, που φαίνεται να θυσιάζει την ηγεσία του Χαρίρι, δημιουργεί πιθανές πολιτικές και οικονομικές δυσκολίες που θα μπορούσαν να καταστρέψουν τη σκληρά κερδισμένη σταθερότητα στον Λίβανο τον περασμένο χρόνο, επίτευγμα πολύτιμο σε μια χώρα που έχει υποφέρει από πολιτικές και σεχταριστικές συγκρούσεις επί δεκαετίες. Ανακοινώνοντας την παραίτησή του, ο Χαρίρι είπε ότι παρ’ όλους τους συμβιβασμούς που έχει κάνει, φοβόταν ότι υπάρχει σχέδιο για τη δολοφονία του, τη μοίρα του πατέρα του Ραφίκ, ο οποίος σκοτώθηκε σε μια τεράστια έκρηξη στο κέντρο της Βηρυτού τον Φεβρουάριο του 2005.Το σαουδαραβικό δίκτυο Αλ Αραμπίγια ανέφερε στη συνέχεια ότι είχε γίνει απόπειρα με στόχο την αυτοκινητοπομπή του Χαρίρι στη Βηρυτό. Ο ισχυρισμός αντιμετωπίστηκε με γενική κατάπληξη και σκεπτικισμό στη Βηρυτό. Η αστυνομία και ο στρατός του Λιβάνου εξέδωσαν δύο ξεχωριστές ανακοινώσεις, λέγοντας ότι αγνοούσαν τα περί δολοφονικής απόπειρας εναντίον του Χαρίρι. Διαβάζοντας από ένα φύλλο χαρτιού, ο Χαρίρι τόνισε ότι το Ιράν «σπέρνει εξέγερση, απόσχιση και καταστροφή» και ότι το χέρι του θα «κοπεί» στην περιοχή. Η Χεζμπολάχ, πρόσθεσε, «δυστυχώς κατόρθωσε να επιβάλει ένα τετελεσμένο γεγονός στον Λίβανο με τη δύναμη των όπλων της, τα οποία ισχυρίζεται ότι είναι όπλα αντίστασης (κατά του Ισραήλ). Αλλά αυτό το όπλο κατευθύνεται εναντίον των αδελφών της Συρίας και της Υεμένης, εκτός από τους Λιβανέζους».

Οι σύμμαχοι του Χαρίρι στον Λίβανο και τα μέλη του κοινοβουλευτικού μπλοκ «Κίνημα του Μέλλοντος» εξεπλάγησαν όπως όλοι οι άλλοι από την αιφνιδιαστική παραίτηση, για την οποία δεν τους είχε προειδοποιήσει ο πρωθυπουργός. Αλλά οι αναλυτές λένε ότι οι Σαουδάραβες δεν είναι ικανοποιημένοι πολιτικά με το status quo στον Λίβανο. Δεδομένου του γεγονότος ότι η Χεζμπολάχ συμμετέχει στην κυβέρνηση, και ταυτόχρονα αψηφά τη σαουδαραβική ατζέντα με τις συνεχείς και ποικίλες παρεμβάσεις της στην περιοχή, οι Σαουδάραβες θεωρούν ότι ο Χαρίρι παρέχει νομιμότητα στη Χεζμπολάχ, την ώρα της συνεχούς επέκτασης του Ιράν στην περιοχή.

Η παραίτηση έχει καταστρέψει ήδη τη συναίνεση που βοήθησε τον Λίβανο να επιστρέψει στην πολιτική ομαλότητα τον τελευταίο χρόνο. Ενα αδιέξοδο διάρκειας δυόμισι ετών για την προεδρία του Λιβάνου έληξε τον Οκτώβριο του 2016 όταν ο Χαρίρι συμφώνησε τελικά να ορίσει πρόεδρο τον υποψήφιο της Χεζμπολάχ, τον Μισέλ Αούν, έναν μαρωνίτη χριστιανό (όπως πρέπει να είναι όλοι οι πρόεδροι του Λιβάνου κατά το Σύνταγμα).

Σε αντάλλαγμα, ο Χαρίρι κέρδισε την πρωθυπουργία και σχημάτισε κυβέρνηση μέσα σε έναν μήνα. Εκτοτε η κυβέρνηση και το κοινοβούλιο μπόρεσαν να ψηφίσουν έναν νέο εκλογικό νόμο για κοινοβουλευτικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Μάιο του 2018 –οι πρώτες από το 2009. Συμφωνήθηκε ένας κρατικός προϋπολογισμός, ο πρώτος σε 12 χρόνια, και νομοθεσία που θα επιτρέψει την εξερεύνηση για πετρέλαιο και φυσικό αέριο στα υπεράκτια ύδατα του Λιβάνου.

Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, ξεχωριστές επιθέσεις από τη Χεζμπολάχ και τον στρατό του Λιβάνου εκδίωξαν αρκετές εκατοντάδες μαχητές του Ισλαμικού Κράτους από έναν θύλακα του Βορειοανατολικού Λιβάνου, επιτρέποντας στο κράτος να φέρει κάποια σταθερότητα σε μια περιοχή που ήταν άναρχη από το 2014.

Ο Χαρίρι ενόχλησε κάποιους στη βάση υποστήριξής του εντός της σουνιτικής κοινότητας για τη συνεργασία του με τη Χεζμπολάχ, η οποία κατέχει δύο υπουργεία στην κυβέρνηση. Αν και ο ίδιος είναι πολιτικά αντίθετος με τη Χεζμπολάχ, έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι οι πράξεις του ήταν προς όφελος της σταθερότητας στον Λίβανο. Ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, σεΐχης Χασάν Νασράλα, δεν φαίνεται πάντως να επιθυμεί κλιμάκωση: απηύθυνε έκκληση για «ηρεμία και υπομονή», ενώ απήλλαξε τον Χαρίρι από την ευθύνη της παραίτησης, αποδίδοντάς την απευθείας στο μακρύ χέρι της Σαουδικής Αραβίας.