Η σκιά της Ακροδεξιάς πάνω από την Πολωνία

Δεκάδες χιλιάδες ακροδεξιοί εθνικιστές διαδήλωσαν στη Βαρσοβία για την ημέρα ανεξαρτησίας της Πολωνίας, κάνοντας επίδειξη δύναμης με συνθήματα όπως «Θεός, τιμή, πατρίδα» και «Ζήτω η Λευκή Ευρώπη των αδελφικών εθνών».

Η πορεία που οργανώθηκε από φασιστικές ομάδες ήταν μία από τις πολλές εκδηλώσεις που τιμούν την εθνική αναγέννηση της Πολωνίας το 1918, επισκιάζοντας τους κρατικούς πατριωτικούς εορτασμούς.

Η αστυνομία εκτιμά ότι συμμετείχαν 60.000 άνθρωποι. Πολλοί ήταν νεαροί, μερικοί με τα πρόσωπά τους καλυμμένα ή με μπουκάλια μπίρας στο χέρι, αλλά συμμετείχαν και οικογένειες και ηλικιωμένοι Πολωνοί. Οι διαδηλωτές φώναζαν «Θεός, τιμή, πατρίδα» και «Δόξα στους ήρωές μας», ενώ ακούστηκαν και ρατσιστικά συνθήματα όπως «Καθαρή Πολωνία», «Λευκή Πολωνία» και «Εξω οι πρόσφυγες».

Κάποιοι συμμετέχοντες διαδήλωσαν με σύνθημα «Θέλουμε τον Θεό», λέξεις από ένα παλιό πολωνικό θρησκευτικό τραγούδι που ανέφερε ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στη διάρκεια επίσκεψής του στη Βαρσοβία νωρίτερα εφέτος. Οι ομιλητές μίλησαν για την υπεράσπιση των χριστιανικών αξιών κόντρα στον φιλελευθερισμό.

Οι περισσότεροι κουνούσαν την εθνική λευκή και κόκκινη σημαία, αλλά κάποιοι σήκωσαν πανό με φάλαγγες, ένα ακροδεξιό σύμβολο που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1930. Ενας συμμετέχων που μίλησε στον κρατικό τηλεοπτικό σταθμό TVP δήλωσε ότι έλαβε μέρος «για να απομακρυνθούν οι Εβραίοι από την εξουσία».

Η πορεία ήταν μια από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις ακροδεξιών στην Ευρώπη, καθώς συμμετείχαν και δεκάδες διαδηλωτές από τη Βρετανία, τη Σουηδία, τη Γερμανία και τη Σλοβακία. Προσέλκυσε επίσης έναν σημαντικό αριθμό οπαδών του κυβερνώντος δεξιού κόμματος Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS). Ο σταθμός TVP, ο οποίος απηχεί τη γραμμή της κυβέρνησης, μίλησε για «μεγάλη πορεία πατριωτών», λέγοντας ότι πήραν μέρος Πολωνοί που εξέφρασαν την αγάπη τους για την πατρίδα, και όχι εξτρεμιστές.

«Ηταν ένα όμορφο θέαμα» είπε ο υπουργός Εσωτερικών Μάριους Μπλαζτσάκ. «Είμαστε υπερήφανοι που πολλοί Πολωνοί αποφάσισαν να λάβουν μέρος σε μια γιορτή που συνδέεται με την Ημέρα της Ανεξαρτησίας».

Μια μικρότερη αντι-διαδήλωση πραγματοποιήθηκε από ένα αντιφασιστικό κίνημα. Οι διοργανωτές κράτησαν τις δύο ομάδες μακριά για να αποτρέψουν τη βία. Αλλά υπήρξε ένα περιστατικό κατά το οποίο εθνικιστές επιτέθηκαν με κλωτσιές σε αρκετές γυναίκες που φώναζαν συνθήματα κατά του φασισμού. «Είμαι συγκλονισμένη που τους επιτρέπεται να διαδηλώσουν αυτή την ημέρα. Για μένα είναι σημαντικό να στηρίξουμε τον αντιφασιστικό συνασπισμό και να υποστηρίξουμε τους δημοκράτες που βρίσκονται σήμερα υπό πίεση στην Πολωνία» είπε μια αντι-διαδηλώτρια.

Νωρίτερα, ο πρόεδρος Αντρέι Ντούντα συμμετείχε σε κρατική τελετή μνήμης, που την παρακολούθησε επίσης ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης και πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ, σε μια περίοδο που η Βαρσοβία συγκρούεται με τις Βρυξέλλες λόγω των αμφιλεγόμενων δικαστικών μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησης PiS και της άρνησης της Πολωνίας να υποδεχθεί μετανάστες. Οι σχέσεις μεταξύ PiS και Τουσκ είναι τόσο τεταμένες που η Πολωνία ήταν η μόνη χώρα που ψήφισε κατά της επανεκλογής του ως προέδρου της ΕΕ τον Μάρτιο.

Η πορεία ήταν μία από τις πολλές εκδηλώσεις που τιμούν την εθνική αναγέννηση της Πολωνίας το 1918. Η Ημέρα Ανεξαρτησίας σηματοδοτεί την ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μετά από έναν αιώνα διαμελισμού, όταν η Πολωνία χωρίστηκε και κυβερνήθηκε από τη Ρωσία, την Πρωσία και την Αυστρο-ουγγρική Αυτοκρατορία. Η Πολωνία έχει δει αύξηση του ακροδεξιού εθνικισμού μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού, μετά από χρόνια πίσω από το σιδηρούν παραπέτασμα. Η χώρα πιστεύεται ότι έχει τον πέμπτο υψηλότερο αριθμό ακροδεξιών ακτιβιστών στον κόσμο, πίσω από τη Γερμανία, την Ουγγαρία, την Τσεχία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στις εκλογές του 2015, το αντι-ευρωπαϊκό λαϊκιστικό εθνικιστικό κόμμα Ενωση Πολωνικών Οικογενειών είχε καλές επιδόσεις, που ενθάρρυναν τους ακροδεξιούς. Οι διοργανωτές της πορείας περιελάμβαναν το Εθνικό Ριζοσπαστικό Στρατόπεδο, το Εθνικό Κίνημα και την Πολωνική Νεολαία, ριζοσπαστικές οργανώσεις που έχουν τις ρίζες τους σε αντισημιτικές ομάδες που δραστηριοποιούνταν πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ετσι, την ώρα που οι περισσότερες άλλες ευρωπαϊκές χώρες τιμούν το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Πολωνοί γιορτάζουν την εθνική αναγέννηση στις 11 Νοεμβρίου. Η εφετινή επέτειος σηματοδοτεί 99 χρόνια πολωνικής ανεξαρτησίας μετά από 123 χρόνια διαμοιρασμού μεταξύ Πρωσίας, Ρωσίας και Αυστρο-ουγγρικής αυτοκρατορίας, και δίνει στους ακροδεξιούς εθνικιστές την ευκαιρία για δημόσιες εκδηλώσεις μίσους.

Ο πολωνικός εθνικισμός βασίζεται, ως επί το πλείστον, στον εθνικό ρομαντισμό –μια μορφή εθνικισμού που χαρακτηρίζεται από μια μυθοποιημένη εκδοχή του παρελθόντος. Στην περίπτωση της Πολωνίας, εμπεριέχει τις θρησκευτικές έννοιες της μαρτυρολογίας και της σωτηρίας, καθώς η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία διαδραμάτισε βασικό ρόλο στη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας στη διάρκεια του 19ου αιώνα, και υπό τον κομμουνισμό.