Μικρές χάρες ή μήπως χαρές; Σε έναν ατμοσφαιρικό μήνα, οι χάρες και οι χαρές συναντώνται και ισορροπούν επάνω σε ένα θνησιγενές, για το χατίρι της ομορφιάς και της αναγεννησιακής δύναμης του χειμώνα, κόκκινο ή χρυσό φύλλο. Το κόκκινο σημαίνει πάθος και ομορφιά, το χρυσό πλούτος. Είναι όντως θαύμα αυτά τα σπουδαία να ενυπάρχουν σε ένα ημιθανές φυλλαράκι που τρεμοπαίζει επάνω στο γυμνό κλαδί στο παραμικρό φύσημα του κρύου αέρα. Κι αυτός ο τρελός, αποχαιρετιστήριος χορός της ζωής; Και μετά το γρήγορο ταξίδι πάνω στο γρήγορο νερό του Αραχθου; Τι σημαίνουν όλα αυτά;
Ελπίδα και πάλι ελπίδα, απαντούν οι φλογισμένες από τις πορφύρες και πάμπλουτες από τα χρυσάφια πλαγιές των Τζουμέρκων, καθώς αντανακλώνται στην αστραφτερή κοίτη του ποταμού που αργοκυλά σαν λιωμένο, ρευστό ασήμι. Περνάς πάνω από τη γέφυρα Τζαρή και έχεις στον νου σου το χωριό Καταρράκτης και τις σκληρές, πέτρινες κορυφές που υψώνονται πάνω του. Αλλά γρήγορα αρχίζεις να κοιτάζεις πίσω σου, προς τα κάτω. Τον Αραχθο μέσα από τα έντονα χρωματισμένα κάδρα των φυλλωσιών που επιμένουν. Και μετά τα ίδια τα φύλλα ένα-ένα. Τόσο εύθραυστα, τόσο ταπεινά, αλλά μια μικρή αίσθηση του κόσμου όλου. Και μετά, επιτέλους, στρέφεσαι προς τις κορυφές, όταν ήδη έχουν πάρει ρόδινα χρώματα μετά το ηλιοβασίλεμα.
Οι άκρες τον Νοέµβριο έχουν μεγάλη χάρη. Ανεβαίνεις από την Αργυρούπολη Ρεθύμνου προς το οροπέδιο Ασκύφου για να τις συναντήσεις. Είναι μια μεγάλη προπαίδεια να ανεβαίνεις προς τα σύννεφα, όλο και πιο κοντά στους κρητικούς γύπες, τις βιτσίλες, που πετούν ούτως ή άλλως ψηλά. Τραχιά βουνά, δύσκολες διαδρομές στο «φρύδι» της μιας μεριάς του φαραγγιού του Ιμπρου, που πάντα θα είναι μαλωμένες και δεν θα σμίξουν ποτέ η μία με την άλλη. Και μετά η κορδέλα του δρόμου απλωμένη στην πλαγιά πλαγίως και επάνω από τη Χώρα Σφακίων. Είναι σαν να κατεβαίνεις από τα σύννεφα στην ακρογιαλιά.
Τα σύννεφα και η ακρογιαλιά παίζουν εδώ το μεγάλο παιχνίδι. Από την ακρογιαλιά του Φραγκοκάστελλου θωρείς, αν είσαι πιστός, τους πολεμιστές να καλπάζουν στα σύννεφα επάνω στα άλογά τους. Σε αυτή τη θαυμαστή ακτή, που βλέπει μέχρι την απέναντι όχθη της Αφρικής, γίνονται θαύματα, μικρά και μεγάλα. Από τα μικρά είναι η επιμονή του Γιώργη να δοκιμάσεις για το καλό σφακιανή πίτα –ζυμάρι γεμισμένο με τυρί –που μόλις έβαλε για χάρη σου στο τηγάνι και μετά τη στόλισε με μέλι, γλυκό και ευωδιαστό σαν το χάρισμα της φιλοξενίας. Και τα κύματα του Λιβυκού να έρχονται με δύναμη και να πέφτουν πάνω στο σώμα της μεγάλης νήσου.
Νυχτωθήκαμε στο Λιβυκό, αλλά ξημερώσαμε στη Μονεμβασιά. Τα κάστρα φανερώνουν όλο το μυστήριο και τα μυστικά τους την αυγή. Ανεβαίνεις προτού ακόμη ξημερώσει το οχυρωμένο καλντερίμι για την Ανω Πόλη, το κάστρο του Κάστρου, και βλέπεις να αναδύεται από τα σκοτάδια το σχέδιο της πολιτείας. Σκοτεινοί ακόμη δρόμοι, αχνοφωτισμένες εκκλησιές, πιο σκιερά σπίτια, μαύρη θάλασσα που αγωνίζεται να κατακτήσει το μπλε όσο πάει προς τα βουνά του ορίζοντα και συναντά το τριανταφυλλί αραχνοΰφαντο πέπλο της αυγής.
Περνάς την πύλη του επάνω κάστρου, του Γουλά, και βρίσκεσαι σε ένα άλλο μυστήριο. Η ερημιά των καιρών σαρώνει την κορυφή του βράχου μέχρι το «φρύδι» του, το επάνω τείχος με τους ακρογωνιαίους μικρούς πύργους. Εκεί μπορείς να στήσεις καρτέρι στην Ανατολή, που αναδύεται μέσα από τη θάλασσα, και να την παρακολουθήσεις με ηδονή να «μαλακώνει» με τις ζεστές αποχρώσεις της την πέτρινη, σκληρή εικόνα της Αγίας Σοφίας που φρενάρισε την τελευταία στιγμή στην άκρη του γκρεμού.
Ωρα για πρωινό, πιο μακριά, στη Δεσφίνα, στο στρωμένο τραπέζι στην πίσω αυλή· προηγουμένως έχουν βγει ευωδιαστά και λαχταριστά από τον φούρνο του Γιώργου και του Θεόδωρου Σαμουήλ παξιμαδάκια παραδοσιακά από αλεύρι κίτρινο και προζύμι. Και η φταλιά, το ψωμί με λάδι και σουσάμι που ψήνεται μέσα στο ταψάκι και ταιριάζει πολύ με πετιμέζι ή φέτα. Και το ψωμί μαζί με ντόπιο κατσικίσιο τυρί. Η Δήμητρα, η Ρούλα και οι άλλες κυρίες κόβουν μπουκιές ψωμοτύρι και δεν σταματούν να φέρνουν φαγητά στο τραπέζι, μέσα σε ενθουσιασμό. Τριψάνα, παξιμάδια μουσκεμένα στο γάλα και αλάτι. Κοκοτάκια με πλαστό φύλλο. Και χαλβάς με αμύγδαλα, κανέλα και κόλλα νισεστέ.
Ο γύρος της λίµνης Τσιβλού στην ορεινή Αχαΐα είναι μια πρόκληση προς όλες τις αισθήσεις. Οι εικόνες χαϊδεύουν τα μάτια, τα αφτιά η κίνηση του νερού και τα χέρια τα ξερά φύλλα που θρυμματίζονται στο άγγιγμά σου. Και, βεβαίως, μια στάση… Παράδεισος για τη γεύση. Γεια στα χέρια της κυρίας Κατερίνας: κεφτεδάκια με ντομάτα, κολοκυθοκεφτέδες, λαχανοντολμάδες, κολοκυθόπιτα, κουνελάκι στιφάδο και, πάνω απ’ όλα, κόκορας κρασάτος, δίπλα στη θαλπωρή του αναμμένου τζακιού. Γλυκές στιγμές, σαν το γλυκό κολοκύθι και το μαύρο κεράσι.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 12 Νοεμβρίου 2017.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
