Πώς οι μπούκις νικήθηκαν με τα ίδια τους τα όπλα

Πολλοί μαθηματικοί έχουν προσπαθήσει κατά καιρούς να κερδίσουν τα γραφεία στοιχημάτων στα προγνωστικά των ποδοσφαιρικών αγώνων, όμως καμία από τις προσεγγίσεις που έχουν παρουσιαστεί ως τώρα δεν έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα επιτυχημένη. Τον περασμένο μήνα, ωστόσο, τρεις ερευνητές ανακοίνωσαν ότι κατάφεραν να νικήσουν τους μπούκις, και μάλιστα χρησιμοποιώντας τα ίδια τους τα όπλα. Ποντάροντας εκεί όπου –με τη βοήθεια ενός αλγόριθμου –εντόπιζαν τις πιο συμφέρουσες αποδόσεις, οι επιστήμονες κατόρθωσαν να κερδίζουν διαρκώς επί πέντε ολόκληρους μήνες. Το σύστημά τους, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν συμφέρει να δοκιμάσετε μόνοι σας, δεν αναπτύχθηκε ωστόσο με σκοπό το χρηματικό κέρδος, αλλά τη βελτίωση των στατιστικών προγνώσεων σε πολλούς άλλους τομείς πέρα από το ποδόσφαιρο.

Μέχρι τώρα τα μοντέλα που είχαν αναπτύξει οι επιστήμονες με στόχο να βγουν νικητές στο τερέν των ποδοσφαιρικών στοιχημάτων επικεντρώνονταν στην πρόβλεψη των αποτελεσμάτων των αγώνων, κανένα τους όμως δεν είχε να επιδείξει σταθερές και με διάρκεια επιδόσεις. Ο Λισάντρο Κάουνιτς από το Κέντρο Ερευνών Προωθημένης Επιστήμης και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου του Τόκιο στην Ιαπωνία, ο Σεντζούν Ζονγκ από το Κέντρο Βιοϊατρικής Απεικονιστικής του Πανεπιστημίου Μόνας στην Αυστραλία και ο Σαβιέρ Κράινερ από το Τμήμα Επιστήμης των Δεδομένων της CargoX στη Βραζιλία αποφάσισαν να ακολουθήσουν μια διαφορετική προσέγγιση: αντί να αναπτύξουν τα δικά τους προγνωστικά, προτίμησαν να χρησιμοποιήσουν τα προγνωστικά των γραφείων στοιχημάτων.

«Το σύστημά μας ελέγχει τις αποδόσεις που προσφέρουν οι μπούκις για τους ποδοσφαιρικούς αγώνες και προσπαθεί να εντοπίσει τις πιο συμφέρουσες προσφορές. Με αυτό εννοούμε τις αποδόσεις που δίνουν περισσότερα χρήματα από ό,τι θα έπρεπε» λέει στο «Βήμα» ο Λισάντριο Κάουνιτς, κύριος συγγραφέας της μελέτης, η οποία έχει αναρτηθεί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα προδημοσιεύσεων arxiv.org. «Για παράδειγμα, ας πούμε ότι σας λέω πως αν ρίξουμε ένα νόμισμα και βγει η κορόνα, θα μου δώσετε 1 ευρώ, ενώ αν βγουν τα γράμματα, θα σας δώσω 2 ευρώ. Αν παίξουμε το παιχνίδι 100 φορές, κατά μέσο όρο θα χάσετε 50 φορές (50 ευρώ) και θα κερδίσετε 50 φορές (50×2=100 ευρώ), δηλαδή θα έχετε κέρδος 50 ευρώ. Οπότε η προσφορά που σας έκανα είναι συμφέρουσα μακροπρόθεσμα. Ακολουθήσαμε την ίδια αρχή στη στρατηγική μας. Προσπαθήσαμε δηλαδή να βρούμε συμφέρουσες προσφορές στην αγορά των ποδοσφαιρικών στοιχημάτων και να ποντάρουμε σε πολλές τέτοιες προσφορές για να κερδίσουμε μακροπρόθεσμα».

Η πρώτη δυσκολία που συνάντησαν οι επιστήμονες ήταν το να εκτιμήσουν τις πιθανότητες των αποτελεσμάτων των αγώνων –κάτι το οποίο είναι απαραίτητο προκειμένου να εκτιμηθεί αν μια προσφορά είναι συμφέρουσα ή όχι. Οπως μας λέει ο κ. Κάουνιτς, με το νόμισμα οι πιθανότητες είναι 50-50, σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα όμως τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα: μπορεί να νικήσει η ομάδα που παίζει στην έδρα της, μπορεί να έρθει ισοπαλία ή μπορεί να νικήσει η ομάδα που παίζει εκτός έδρας. «Επρεπε να βρούμε έναν καλό τρόπο ώστε να εκτιμήσουμε με μεγάλη ακρίβεια ποιες είναι οι πιθανότητες, φέρ’ ειπείν, να νικήσει ο Ολυμπιακός τον Παναθηναϊκό στην έδρα του» εξηγεί. «Αν ξέραμε ότι ο Ολυμπιακός έχει πιθανότητα να νικήσει 50% και ένας μπούκι μας έδινε 3 ευρώ για κάθε ευρώ που θα στοιχηματίζαμε, τότε αυτή θα ήταν καλή προσφορά. Αν μας έδινε 1,5 ευρώ, τότε όχι, η προσφορά θα ήταν κακή και δεν θα τη δεχόμασταν».

Για να αντιμετωπίσουν αυτή τη βασική δυσκολία, οι ερευνητές ανέλυσαν στατιστικά 479.440 ποδοσφαιρικούς αγώνες που είχαν διεξαχθεί τα τελευταία δέκα χρόνια σε 818 πρωταθλήματα σε όλο τον κόσμο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στο ματς των ποδοσφαιρικών προγνωστικών, μπούκις – επιστήμονες 1-0. Τα γραφεία στοιχημάτων αποδείχθηκε ότι τα πήγαιναν πολύ καλύτερα από ό,τι οι ερευνητικές ομάδες που είχαν μέχρι τώρα καταπιαστεί με αυτό το ζήτημα. «Η ανάλυσή μας έδειξε ότι τα γραφεία στοιχημάτων έχουν πολύ υψηλή προγνωστική ισχύ» αναφέρει ο κ. Κάουνιτς. «Διαπιστώσαμε μάλιστα ότι οι πληροφορίες των προγνωστικών από τα γραφεία στοιχημάτων συγκεντρωτικά μπορούν να εκτιμήσουν με ακρίβεια αν ένας αγώνας θα λήξει με νίκη της γηπεδούχου ομάδας, με ισοπαλία ή με νίκη της ομάδας που παίζει εκτός έδρας». Και έτσι, προσθέτει, γεννήθηκε η ιδέα να χτυπηθούν οι μπούκις με τα ίδια τους τα όπλα: «Με αυτή την ανάλυση συνειδητοποιήσαμε ότι αντί να προσπαθήσουμε να ξεπεράσουμε τους μπούκις στην πρόγνωση των αποτελεσμάτων των ποδοσφαιρικών αγώνων, μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τη δική τους προγνωστική ισχύ εναντίον τους».

Αφού κατέληξαν σε αυτή τη διαπίστωση, οι ερευνητές έπρεπε τώρα να βρουν έναν τρόπο ώστε να εντοπίζουν τις καλές προσφορές των γραφείων στοιχημάτων. «Αναπτύξαμε ένα σύστημα το οποίο έψαχνε τις προγνώσεις που δεν είχαν τη «σωστή» απόδοση –τις καλές προσφορές δηλαδή –σε όλα σχεδόν τα γραφεία στοιχημάτων» εξηγεί ο κ. Κάουνιτς. «Οταν ο αλγόριθμος έβρισκε μια πρόγνωση η οποία δεν είχε τη σωστή απόδοση, την πρόβαλλε σε ένα online ταμπλό. Οταν μια απόδοση εμφανιζόταν στο ταμπλό, την ελέγχαμε στον ιστότοπο του γραφείου στοιχημάτων και ποντάραμε σε αυτήν». Η αναζήτηση από τον αλγόριθμο στα προγνωστικά που έδιναν τα γραφεία στοιχημάτων γινόταν με βάση την ανάλυση που είχαν κάνει οι επιστήμονες στα «ιστορικά» στοιχεία της προηγούμενης δεκαετίας. Οι «συμφέρουσες προσφορές» που προβάλλονταν στο ταμπλό ήταν εκείνες που το σύστημα θεωρούσε ότι είχαν περισσότερες πιθανότητες να κερδίσουν. Δοκιμάζοντας αρχικά το σύστημά τους σε μια προσομοίωση, οι ερευνητές είδαν ότι είχαν συνολικά κέρδη της τάξης του 3,5%. Τα τυχαία στοιχήματα στην ίδια προσομοίωση οδήγησαν σε απώλειες 3,32%.

Μετά το προσομοιωμένο περιβάλλον οι επιστήμονες αποφάσισαν να δοκιμάσουν την τύχη τους και στην «πραγματική ζωή». Ανέπτυξαν ένα online εργαλείο, το οποίο τους έδωσε τη δυνατότητα να εφαρμόζουν τον αλγόριθμό τους στους αγώνες που είχαν προγραμματιστεί για το επόμενο διάστημα. Οταν στο ταμπλό εμφανιζόταν μια καλή ευκαιρία, στοιχημάτιζαν σε αυτήν 50 δολάρια. Το «ζωντανό» πείραμα συνεχίστηκε επί περίπου πέντε μήνες, με περίπου 30 στοιχήματα των 50 δολαρίων (43,23 ευρώ) την εβδομάδα, και απέφερε μεγαλύτερα κέρδη από την προσομοίωση. Στο διάστημα των πέντε μηνών οι ερευνητές κέρδισαν 957,50 δολάρια (827,88 ευρώ), έχοντας απόδοση 8,5%. «Τα αποτελέσματά μας έδειξαν ότι με αυτή τη στρατηγική μπορεί κάποιος να κερδίζει διαρκώς τα γραφεία στοιχημάτων σε εύρος χιλιάδων αγώνων, τόσο σε προσομοιωμένο περιβάλλον όσο και σε στοιχήματα στην πραγματική ζωή» υπογραμμίζει ο κ. Κάουνιτς, προσθέτοντας ότι καμία από τις προηγούμενες προσεγγίσεις δεν είχε ανάλογη σταθερή και με διάρκεια επιτυχία.

Παρά την επιστημονική επιτυχία, τα καθαρά χρηματικά κέρδη των ερευνητών δεν ήταν εντυπωσιακά. Ετσι κι αλλιώς, τα ποσά που μπορεί να κερδίσει κάποιος στα ποδοσφαιρικά στοιχήματα δεν είναι πολύ μεγάλα, όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση, αν υπολογίσουμε τις ώρες που αφιερώθηκαν στην παρακολούθηση του ταμπλό και τα λειτουργικά έξοδα, το πραγματικό χρηματικό κέρδος ήταν πολύ μικρότερο. Κάτι το οποίο σημαίνει πως, παρά το γεγονός ότι το ταμπλό και τα αποτελέσματα των επιστημόνων διατίθενται όλα ελεύθερα στο Διαδίκτυο, δεν αξίζει κάποιος να προσπαθήσει να εφαρμόσει το σύστημά τους αν θέλει απλώς να κερδίσει στο στοίχημα. «Η εφαρμογή της στρατηγικής μας απαιτεί πολύ καλή γνώση και εμπειρία στον προγραμματισμό και στην επιστήμη των δεδομένων» επισημαίνει ο κ. Κάουνιτς. «Για να «τρέξουμε» τη στρατηγική μας χρειάστηκε να γράψουμε κώδικες, να συλλέξουμε δεδομένα από τις κατάλληλες πηγές, να αναλύσουμε αυτά τα δεδομένα και να παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα σε μόνιμη βάση στο online ταμπλό».

Επιπλέον χρειάστηκε να ανοίξουν λογαριασμούς σε δεκάδες γραφεία στοιχημάτων, να ελέγχουν σε μόνιμη βάση το ταμπλό και να εντοπίζουν «χειροκίνητα» κάθε φορά τον κατάλληλο αγώνα στον ιστότοπο του κατάλληλου γραφείου για να στοιχηματίσουν. «Σε γενικές γραμμές όλα αυτά τα βήματα απαίτησαν μήνες δουλειάς και εκατοντάδες ώρες παρακολούθησης μπροστά στον υπολογιστή για να τσεκάρουμε τους αγώνες» λέει ο ερευνητής. «Εξαιτίας των ορίων που επιβάλλουν τα γραφεία στοιχημάτων στους λογαριασμούς των επιτυχημένων πελατών και του μεγέθους του χρόνου, της προσπάθειας και της τεχνικής εξειδίκευσης που απαιτεί μια στρατηγική σαν τη δική μας, δεν αξίζει να το κάνει κάποιος με σκοπό το χρηματικό κέρδος». Οι περιορισμοί στους οποίους αναφέρεται είναι εκείνοι που είδαν οι ερευνητές να τους επιβάλλονται σχεδόν από όλα τα γραφεία στοιχημάτων, όταν έγινε αντιληπτό ότι κέρδιζαν συστηματικά και σε τέτοιο βαθμό. Αυτός μάλιστα, όπως λέει ο κ. Κάουνιτς, ήταν και ο λόγος για τον οποίο αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το πείραμα στον πραγματικό κόσμο ύστερα από πέντε μήνες.

Από την επιστημονική άποψη, ωστόσο, το κέρδος θεωρείται μεγάλο. «Είναι πολύ ενδιαφέρον για εμάς το να μπορέσουμε να επαληθεύσουμε εμπειρικά ότι είναι δυνατόν να εκτιμήσουμε με μεγάλη ακρίβεια τις πιθανότητες που έχει μια ομάδα να κερδίσει έναντι μιας άλλης» εξηγεί ο επιστήμονας. «Η ανάλυσή μας έδειξε ότι οι μπούκις γνωρίζουν αυτές τις πιθανότητες με μεγάλη ακρίβεια. Ο μέσος όρος των προβλέψεων όλων των γραφείων στοιχημάτων ήταν μια από τις ισχυρότερες εκτιμήσεις της πραγματικής πιθανότητας για το αποτέλεσμα ενός αγώνα. Συχνά το αποκαλούμε αυτό «σοφία του πλήθους» –όταν η μέση εκτίμηση μιας ομάδας ατόμων αποτελεί μια από τις καλύτερες προγνώσεις για ένα γεγονός. Αυτή λοιπόν ήταν η δική μας προσωπική πρόκληση: Οταν έχει κάποιος στα χέρια του αυτή τη μέση εκτίμηση, είναι δυνατόν να αναπτύξει ένα σύστημα το οποίο θα κερδίζει συνέχεια;».

Τα αποτελέσματα των ερευνητών έδειξαν ότι αυτό είναι δυνατόν, αναδεικνύοντας τη δύναμη των εργαλείων της επιστήμης. «Νομίζω ότι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πλευρές της έρευνάς μας είναι ότι δείχνει πόσο χρήσιμες μπορεί να είναι οι στατιστικές τεχνικές όταν εφαρμοστούν στον πραγματικό κόσμο» καταλήγει ο κ. Κάουνιτς. «Τα αποτελέσματά μας, εκτός από τα στοιχήματα, μπορούν να έχουν εφαρμογή και σε άλλους τομείς, όπως η οικονομία, οι επιστήμες ή οι επιχειρήσεις».