…αλλά όχι το τέλος του παιχνιδιού. Συνοψίζω όσα είπε ο γάλλος πολιτικός φιλόσοφος και ιστορικός Πιερ Ροζανβαλόν την περασμένη Τρίτη στη διάρκεια ενός γεύματος εργασίας στη Γαλλική Πρεσβεία. Είπε:
1. Αφήνουμε πίσω μας τη δημοκρατία των κομμάτων και μπαίνουμε σε μια νέα εποχή της δημοκρατίας, αυτήν των πολιτικών προσωπικοτήτων. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία έτσι όπως τη γνωρίσαμε, δηλαδή των κομμάτων, των συνδικάτων κ.λπ., βαδίζει προς το τέλος της. Φαινόμενο αυτής της μετάβασης είναι η παρακμή ιστορικών κομμάτων, όπως τα κομμουνιστικά, τα σοσιαλδημοκρατικά κ.λπ., καθώς και η όλο και μειούμενη επιρροή των άλλοτε κραταιών συνδικάτων.
2. Η εκτελεστική εξουσία γίνεται πιο σημαντική από τη νομοθετική. Καθώς οι παραδοσιακές κοινωνικές ομάδας ή τάξεις δεν είναι πλέον διακριτές και ταυτοποιήσιμες, η εκτελεστική εξουσία καλείται να διαχειριστεί τις νέες κοινωνικές διάσπαρτες ιδιαιτερότητες (particularités). Αυτό την ισχυροποιεί σε σχέση με τη νομοθετική εξουσία που επιβάλλει νόρμες και γενικούς κανόνες.
3. Παρακμή του κοινοβουλίου, που χρησιμοποιείται πλέον είτε για να χειροκροτεί είτε για να αποδοκιμάζει. Το κοινοβούλιο χάνει τη βασική λειτουργία του ελέγχου.
4. Παρακμή της δημοκρατικής επιτελεστικότητας των εκλογών. Η εξουσία της πλειοψηφίας είναι πλέον ανεπαρκής. Η νομιμοποίηση δεν προκύπτει από τις εκλογές αλλά εμπεδώνεται μέσα στον χρόνο. Αυτή η εκλογική αποδρομή οδηγεί σε εξασθένηση των κυβερνήσεων και σε ενίσχυση άλλων θεσμών, των λεγόμενων «ανεξάρτητων».
5. Στα μεγάλα κενά που αφήνει η κρίση της αντιπροσωπευτικότητας, καθώς και η μετάβαση προς τη δημοκρατία των πολιτικών προσωπικοτήτων, δημιουργείται εύφορο έδαφος για την εμφάνιση του λαϊκισμού. Ο λαϊκισμός αυτοπροσδιορίζεται ως ο ενσαρκωτής του λαού. Εκεί θεμελιώνει την οπτική του για τη νομιμοποίησή του αλλά και για την αντιπροσωπευτικότητα. Η συνήθης πρακτική του είναι να αποθεώνει την ενότητα του λαού είτε εναντίον των ξένων είτε εναντίον των ελίτ. Αντιμάχεται και αντιστρατεύεται τους ανεξάρτητους θεσμούς και ιεροποιεί τις εκλογές και τη συχνή καταφυγή στις κάλπες.
Ο Ροζανβαλόν είναι ένας στοχαστής με πολύ καθαρό και συγκροτημένο λόγο. Οι αναγνώστες μπορούν να βρουν βιβλία του στα ελληνικά, με πιο πρόσφατο την «Κοινωνία των ίσων» (Πόλις).
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
