Καλλιτεχνικοί και φρικιαστικοί φόνοι

Μετάφραση Νίκος Α. Μάντης

Εκδόσεις Καστανιώτη, 2017

σελ. 464, τιμή 19,08 ευρώ

Μυθιστορήματα με θέμα τα εγκλήματα ενός σίριαλ κίλερ που σκοτώνει, συνήθως άνευ σοβαρού λόγου, είτε άνδρες είτε γυναίκες άρχισαν να εκδίδονται στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Ενα από τα πρώτα ήταν το κλασικό πλέον ψυχογράφημα Ο φονιάς μέσα μου (1952) του μετρ του σκληρού αστυνομικού αφηγήματος Τζιμ Τόμσον. Στη συνέχεια εκδόθηκε το Ψυχώ (1959) του Ρόμπερτ Μπλοχ που μετέφερε στον κινηματογράφο ο Αλφρεντ Χίτσκοκ. Ωστόσο η μόδα των σύγχρονων σίριαλ κίλερ στην ουσία άρχισε το 1988 με το μυθιστόρημα του Τόμας Χάρις Η σιωπή των αμνών που έγινε και επιτυχημένη ταινία –ποιος δεν θυμάται τον Αντονι Χόπκινς να υποδύεται τον ευφυή φυλακισμένο κανίβαλο Χάνιμπαλ Λέκτερ;

Το μυθιστόρημα Το τραγούδι της Σειρήνας της Βαλ ΜακΝτέρμιντ, γεννημένης στη Σκωτία το 1955 –άρχισε να εκδίδει αστυνομικά το 1987 -, κυκλοφόρησε το 1995. Μάλιστα έλαβε το Gold Dagger Award του Σωματείου Αστυνομικών Συγγραφέων του Ηνωμένου Βασιλείου, ως το καλύτερο αστυνομικό μυθιστόρημα εκείνης της χρονιάς. Ως μότο έχει έναν στίχο του Τ.Σ. Ελιοτ: «Ακουσα τις γοργόνες να τραγουδούν, η μια στην άλλη / Δεν νομίζω ότι θα τραγουδήσουν σ’ εμένα». Λογοτεχνικά, θυμίζει τα σχετικά με κατά συρροήν δολοφόνους που έχουν κατακλύσει τα τελευταία χρόνια την παγκόσμια αγορά, ανάμεσά τους τα ευπώλητα της Αμερικανίδας Πατρίσια Κόρνγουελ και του Σουηδού Στιγκ Λάρσον.

Η ιστορία αρχίζει με τον άγνωστο δολοφόνο, ο οποίος μιλάει και τα λόγια του καταγράφονται σε μια δισκέτα, δείχνοντας πως πρόκειται για κάποιον με υψηλό δείκτη ευφυΐας, μα και καλλιτεχνικές ανησυχίες. Ας δούμε τι λέει: «Πάντα θυμάσαι την πρώτη φορά. Αυτό δεν λένε για το σεξ; Πόσο περισσότερο ισχύει για τον φόνο. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την παραμικρή στιγμή ηδονής από εκείνο το παράξενο και εξωτικό δράμα». Στη συνέχεια, γνωρίζουμε τον Τόνι Χιλ, έναν ειδικό ψυχολόγο που προσπαθεί να καταρτίσει το ψυχολογικό προφίλ του ψυχρού δολοφόνου, ο οποίος σκοτώνει άνδρες για σεξουαλικούς λόγους –συχνάζουν σε γκέι μπαρ της πόλης. Διότι, όχι μόνο τους σκοτώνει, μα τους ακρωτηριάζει με αποτρόπαιο τρόπο, δείχνοντας τη διεστραμμένη προσωπικότητά του.

Με τον Τόνι Χιλ συνεργάζεται μια γυναίκα, η φιλόδοξη αστυνομικός Κάρολ Τζόρνταν, η οποία θα ήθελε να δημιουργήσει μια ερωτική σχέση μαζί του αλλά εμποδίζεται από το οικτρό τέλος της προηγούμενης. Εκτός από τον δολοφόνο και την περιγραφή της δαιδαλώδους και άρρωστης σκέψης του –στέλνει χριστουγεννιάτικες κάρτες με λόγια γραμμένα με το αίμα ενός από τα θύματά του -, η συγγραφέας ρίχνει το βάρος της πλοκής στον Τόνι Χιλ, ο οποίος έχει παράξενες σεξουαλικές προτιμήσεις –του αρέσει το τηλεφωνικό σεξ.

Οπως συμβαίνει σε παρόμοιες ιστορίες, ο δολοφόνος στο τέλος αποκαλύπτεται και τιμωρείται, η κάθαρση συντελείται. Εν τούτοις, το παρόν μυθιστόρημα διαφέρει από τα άλλα ομοειδή, επειδή ο δολοφόνος εκτιμά πως ο φόνος είναι μια καλλιτεχνική πράξη και πως οι δικοί του, χάρη στην εξάσκηση, οδηγούν στην τελειότητα. Ακριβώς γι’ αυτό, η συγγραφέας στην αρχή των κεφαλαίων χρησιμοποιεί αποσπάσματα από το περίφημο βιβλίο του Τόμας Ντε Κουίνσι Η δολοφονία ως μία εκ των καλών τεχνών.

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου διαβάζουμε πως η Βαλ ΜακΝτέρμιντ είναι η «βασίλισσα του ψυχολογικού θρίλερ». Πράγματι, βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε 30 γλώσσες και οι πωλήσεις τους έχουν ξεπεράσει τα 10 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Πάντως, το παρόν μυθιστόρημα εντάσσεται στα μυθιστορήματα με ψυχοπαθείς δολοφόνους που σκοτώνουν και βασανίζουν συνανθρώπους τους –αυτά στα οποία έχουν ειδικευθεί με επιτυχία οι Σκανδιναβοί -, κάτι που ενδεχομένως μπορεί να ενοχλήσει εκείνους που απεχθάνονται τέτοια θέματα. Επομένως, για να μπορέσουμε να εξαγάγουμε συμπεράσματα για τις λογοτεχνικές δυνατότητες της συγγραφέως, είναι απαραίτητο να διαβάσουμε και άλλα έργα της. Αυτό θα συμβεί όταν εκδοθεί το επόμενο μυθιστόρημά της, κάτι που ελπίζουμε να γίνει σύντομα.