11 ερωτήσεις στην Μαργαρίτα Μαντά

Μιλήστε μου για τη νέα σας ταινία-ντοκιμαντέρ «Ο μεγάλος περίπατος της Αλκης». Πώς ξεκίνησε ως ιδέα; «Δεν ξεκίνησε από μένα. Μια μέρα, οι τρεις καλοί φίλοι μου και σκηνοθέτες Στέλλα Θεοδωράκη, Θάνος Aναστόπουλος και Πέτρος Σεβαστίκογλου μου πρότειναν να κάνω ένα ντοκιμαντέρ για την Αλκη Ζέη. Αρχικά τα συναισθήματά μου ήταν αντικρουόμενα. Κατά κάποιον τρόπο κολακεύτηκα για την εμπιστοσύνη τους, ειδικά του Πέτρου, καθώς η Αλκη είναι η μητέρα του, από την άλλη τρομοκρατήθηκα, καθώς είναι πρόκληση να κάνεις το «πορτρέτο» ενός τόσο πολυσχιδούς ανθρώπου».

Τη γνωρίζατε προσωπικά την κυρία Ζέη πριν από τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ; «Οχι. Θυμάμαι, έγινε αυτή η πρώτη τυπική επίσκεψη με τα γλυκάκια για να τη γνωρίσω. Πήγα με φοβερό τρακ. Μέσα στο πρώτο τρίλεπτο μου είχε φύγει, καθώς η Αλκη σού προσφέρει μια φοβερή οικειότητα, όχι προσποιητή».

Στο ντοκιμαντέρ αυτό χρειάστηκε να βάλετε το σκηνοθετικό σας «εγώ» σε δεύτερο πλάνο; «Ηταν το πρώτο δίλημμα που έθεσα στον εαυτό μου: να πατήσω επάνω στην προσωπικότητα της Αλκης και να κάνω κάτι εντελώς δικό μου ή να βάλω την Αλκη μπροστά στην κάμερα και να την αφήσω να με οδηγήσει στη ζωή της, η οποία συμπυκνώνει τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας; Επέλεξα το δεύτερο. Κάθισα απέναντι και άκουσα».

Η ταινία αυτή αποτελεί και ένα μάθημα Ιστορίας; «Θα έλεγα πως ναι. Ζούμε σε μια αμνησιακή, αφασική χώρα. Δεν θέλουμε να ακουμπάμε τις πληγές μας. Δεν διδασκόμαστε στο σχολείο την ιστορία μας. Η διδακτική ύλη πάνω στην Ιστορία –και όχι μόνο –είναι συγκερασμός κομματικών επιλογών σε αγαστή συνεργασία με τις επιταγές της Εκκλησίας. Οποια και αν είναι η κυβέρνηση, δεξιά, κεντρώα, σοσιαλιστική, αριστερά. Ο Εμφύλιος, για παράδειγμα, είναι μια πληγή που επειδή ακριβώς κανείς δεν έχει αγγίξει, έχει κακοφορμίσει και γι’ αυτό βλέπουμε και αυτή την πόλωση σήμερα. Αποφάσισα λοιπόν κέντρο της ταινίας να είναι η ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα έτσι όπως την έζησαν κυριολεκτικά στο πετσί τους η Αλκη Ζέη και οι φίλοι της Μάνος Ζαχαρίας και Τίτος Πατρίκιος».

Σήμερα γεννιούνται ιδεολόγοι; «Υπάρχει όραμα σήμερα; Υπάρχει Αριστερά; Μέσα στην ταινία κάποια στιγμή ο Τίτος Πατρίκιος πολύ εύστοχα λέει ότι όλη τους η ζωή είναι μια αλυσίδα οραμάτων, πίστης, μάχης, απογοήτευσης και πάλι από την αρχή, αναγέννησης και αγώνα. Και τους βλέπεις και σήμερα το ίδιο θαλερούς να πιστεύουν ότι ο κόσμος μπορεί να αλλάξει».

Είναι μια αισιόδοξη ταινία; «Για μένα ναι. Η Αλκη και οι φίλοι της μου έμαθαν να κρατώ το μέτρο των πραγμάτων. Οι καιροί μας είναι δύσκολοι. Αντιμετωπίζουμε πρακτικές δυσκολίες, θέματα επιβίωσης, αλλά όλα αυτά είναι αστεία μπροστά σε εκείνα που έζησαν αυτοί οι άνθρωποι».

Ησασταν επί χρόνια βοηθός του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που σας έδωσε;
«Να έχω τη δική μου ταυτότητα, να μη λειτουργώ με βάση το τι θέλουν οι άλλοι. Να μην αντιγράφω κανέναν. Αυτός ήταν ο Θόδωρος, αυτή ήταν η ζωή του, αυτές ήταν οι ταινίες του».

Σήμερα το ελληνικό σινεμά βρίσκεται σε καλό δρόμο; «Τα τελευταία χρόνια βιώνει κάτι παραπάνω από μια άνοιξη. Με αφορμή την επιτυχία του «Kυνόδοντα» πολλοί έσπευσαν να του δώσουν διάφορες ταμπελίτσες. Αυτά είναι βλακείες. Το εκπληκτικό με το ελληνικό σινεμά είναι η μεγάλη του πολυπλοκότητα, οι πολλές του θεματικές, οι διαφορετικές οπτικές».

Αυτή όμως η τάση που περιγράφετε δεν αποτυπώνεται στα εισιτήρια… «Είναι ένα ερώτημα που μας απασχολεί. Στα φεστιβάλ οι ταινίες δρέπουν δάφνες, στο Facebook οι εν δυνάμει έλληνες θεατές μάς δοξάζουν, αλλά όταν φτάσει η ώρα της αίθουσας είναι απόντες. Τι να πω;». l