«Φυλάω καραούλι κάθε απόγευμα που έχει διάβασμα» μου εξομολογούνταν προσφάτως μια μη εργαζόμενη μητέρα για την κόρη της, μαθήτρια της Α‘ Λυκείου. Εξ όσων έχω αντιληφθεί, η εν λόγω μητέρα απαγορεύει στον εαυτό της να βγει έξω από το σπίτι (oύτε καν για ψώνια στο σουπερμάρκετ) όταν το παιδί κλείνεται στο δωμάτιό του να κάνει τα μαθήματά του. Καθότι δεν έχει και το άλλοθι της (πάντα ενοχικής) εργαζόμενης μητέρας που έχει απλά αποδεχθεί ότι δεν θα είναι εκεί να δώσει ένα χέρι βοηθείας στις ασκήσεις των μαθηματικών, αρνείται ακόμη και να βγει από το σπίτι τις «ιερές» ώρες του homework. Θεωρεί υπέρτατο καθήκον της να είναι παρούσα για να επιβλέπει την παραμικρή χαλάρωση, το παραμικρό πρόβλημα, την παραμικρή διάσπαση προσοχής.
Ουδεμία σχέση με τις παλιές, τις μαμάδες baby boomers, που βρίσκονταν μεν μέσα στο σπίτι αλλά επιδίδονταν στις δικές τους ασχολίες, οικιακές ή άλλες («μαγειρεύω» ή «διαβάζω το βιβλίο μου» και «αν χρειαστείς βοήθεια, φώναξέ με»). Εδώ μιλάμε για κανονική στράτευση· πολλοί μοντέρνοι γονείς ζυγιάζονται σαν τα γεράκια πάνω από το παιδικό γραφείο, οι βαριές φτερούγες τους είναι εκεί για να επωάσουν τα golden boys και τα golden girls του μέλλοντος.
H ασθμαίνουσα υπερεμπλοκή στο homework έχει καταλήξει να είναι ένας τρόπος γονεϊκής επιβεβαίωσης και πλήρωσης του τύπου «βοηθάω στα μαθήματα, άρα υπάρχω ενεργά στη ζωή του, άρα είμαι καλός γονιός». Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά έχουν καταντήσει να αντιλαμβάνονται το διάβασμα στο σπίτι σαν το χρυσό εισιτήριο για την αγορά (την ποια;) εργασίας. Διόλου τυχαίο ότι εκφράζουν από νωρίς, ακόμη και από τις πρώτες τάξεις του γυμνασίου, άγχος για το CV τους (αλήθεια, γνωρίζαμε εμείς στα 14 τι σημαίνει CV;). Αγχος που συχνά προσομοιάζει σε αυτό χαμηλόβαθμου στελέχους πολυεθνικής που παλεύει εμμονικά σχεδόν να αναρριχηθεί στην ανώτατη στελεχειακή κλίμακα. Ολο και πιο σπάνια, όμως, θα ακούσεις παιδιά να ονειρεύονται να γίνουν κάτι (γιατρός, ωκεανολόγος, κομμώτρια). Το ήδη απισχνασμένο πάθος για μάθηση (ναι ‘ναι καλά το ελληνικό σχολείο) βάλλεται περαιτέρω από τους ομηρικούς καβγάδες για το homework, συχνά διανθισμένους με ουρλιαχτά, απειλές και «αν δεν γράψεις καλά στο διαγώνισμα, κομμένο το μπάσκετ / το smartphone / η βόλτα με τη φίλη σου». Τα παιδιά δεινοπαθούν κάτω από την καυτή γονεϊκή ανάσα. Οι δε γονείς νιώθουν κατά κανόνα ανεπαρκείς γιατί επωμίζονται έναν ρόλο που δεν τους ανήκει.
Οι έρευνες κρούουν εδώ και καιρό τον κώδωνα. Η πρώτη σχετικά με τη γονεϊκή ανάμειξη στις ακαδημικές επιδόσεις των παιδιών (2014, των καθηγητών Κοινωνιολογίας Κιθ Ρόμπινσον και Εϊντζελ Λ. Χάρις στο Πανεπιστήμιο του Τέξας και στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ αντίστοιχα) κατέδειξε ότι η ψύχωση με το homework (καθημερινό στενό τσεκάρισμα, μαραθώνιες συζητήσεις περί επαγγελματικού προσανατολισμού κ.ο.κ.) όχι απλά δεν ενισχύει αλλά καταβαραθρώνει τις επιδόσεις των μαθητών. Αποκάλυψε επίσης ότι κάτι πηγαίνει πολύ στραβά στην παιδική ηλικία της νέας χιλιετίας. Τα σημερινά παιδιά είναι τόσο επιβαρυμένα με σχολικές υποχρεώσεις, οργανωμένες δραστηριότητες και βέβαια τις ανάλογες γονεϊκές προσδοκίες, που εμφανίζουν ήδη από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού συμπτώματα burnout. Εχουν σχεδόν σταματήσει να παίζουν, έχουν σταματήσει να έχουν χρόνο για κάτι που δεν είναι δομημένο και εξαργυρώσιμο για το επαγγελματικό μέλλον τους.
Σύμφωνοι, πολλά παιδιά χρειάζονται στήριξη, βοήθεια, ενίοτε και ένα «σπρώξιμο» για να πάρουν μπρος. Δεν χρειάζονται όμως επιπλέον ιδιαίτερα από έναν «βαρεμένο» γονέα. Δανείζομαι από τις διαχρονικές οδηγίες επιβίωσης της Ανθής Δοξιάδη, συγκεντρωμένες στο βιβλίο της «Ρίζες και φτερά» (εκδόσεις Ποταμός). Η ψυχοθεραπεύτρια αποφαίνεται ότι τα παιδιά καλό είναι να κάνουν τα μαθήματα του σχολείου με τη δασκάλα τους. Με εμάς ας κάνουν άλλα, τερπνά και ωφέλιμα: «Αφού έχουμε το δικαίωμα επιλογής, δεν είναι προτιμότερο να μας θυμούνται τα παιδιά μας σαν κάποιον που ήξερε λ.χ. και ήθελε ν’ ακούσει τι είχαν να πουν; Που είχε ενδιαφέροντα πράγματα να τους διηγηθεί και να κάνει μαζί τους, παρά να μας θυμούνται σαν μια κουρασμένη σκιά που τους κατεδίωκε μέσα στο σπίτι και άκουγε την Ιστορία ή διόρθωνε τις ανορθογραφίες τους;».
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 5 Νοεμβρίου 2017.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
