Ο «υβριδικός» δρόμος προς τις εκλογές

Η προδιαγεγραμμένη πορεία προς τις εκλογές (και ενδεχομένως ο χρόνος τους…) έχει ήδη αποφασιστεί στις Βρυξέλλες και τα δεδομένα είναι γνωστά στον Αλέξη Τσίπρα και στον Κυριάκο Μητσοτάκη. Με βάση αυτά, ο Πρωθυπουργός θα επιχειρήσει στο επόμενο διάστημα να κάνει όποιους ελιγμούς εκτιμά ότι θα τον ωφελήσουν εκλογικά και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα κληθεί να χαράξει μια στρατηγική για την επόμενη ημέρα.

Σύμφωνα με τα όσα έγιναν γνωστά την προηγούμενη εβδομάδα από ευρωπαίο αξιωματούχο, οι επόμενοι 10 μήνες δεν περιλαμβάνουν καμία έκπληξη για την Ελλάδα –εκτός συγκλονιστικού απροόπτου.

Οι σχεδιασμοί των Βρυξελλών για το συγκεκριμένο διάστημα προβλέπουν τα εξής:

l Το κλείσιμο της αξιολόγησης έχει στην ουσία προεξοφληθεί, καθώς η κυβέρνηση έχει αποδεχθεί σχεδόν τα πάντα και έχει δεσμευθεί ότι θα τηρήσει όλα τα υπεσχημένα. Αυτό προκύπτει και από συζητήσεις με στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, τα οποία υποστηρίζουν ότι «όλοι αποδέχονται ότι πρέπει να τελειώσει αυτή η τελευταία διαδικασία και έπειτα να κάνουμε ταμείο». Στο πλαίσιο αυτό, στην κυβέρνηση εκτιμούν και ελπίζουν ότι θα έχουν και το περιθώριο να προχωρήσουν σε παροχές προς συγκεκριμένες ομάδες, σε μια λογική «Ευκλείδη, πάρ’ τα –και δώσ’ τα –όλα», προς όσους τουλάχιστον θεωρηθεί ότι θα το ανταποδώσουν στην κάλπη.

l Νέο πρόγραμμα, υπό την έννοια νέας δανειοδότησης, η οποία θα απαιτεί συμφωνίες, διαδικασίες και εγκρίσεις από κοινοβούλια, δεν πρόκειται να υπάρξει. Αυτό σημαίνει ότι από τον Αύγουστο του 2018 η Ελλάδα θα πρέπει να αναζητεί πόρους και δάνεια από τις αγορές και πάντως όχι από τους θεσμούς, όπως συμβαίνει σήμερα.

l Κατά την ίδια πηγή πληροφόρησης, αυτό δεν σημαίνει όμως το τέλος των μνημονίων. Οπως επισημάνθηκε, οι υποχρεώσεις της χώρας θα παραμείνουν, καθώς θα αποτελούν τη μοναδική αξιόπιστη προϋπόθεση για έξοδο στις αγορές, οι οποίες θα αποτελούν στο εξής και τη μοναδική πηγή χρηματοδότησης.

l Παρά ταύτα, η Ευρώπη και οι θεσμοί της θα παράσχουν κατά πάσα πιθανότητα στην Ελλάδα αυτό που είχε συμφωνηθεί ήδη από το 2014: ένα πλαίσιο πιστοληπτικής στήριξης, διά παν ενδεχόμενο. Κάτι που στην ουσία σημαίνει μια δέσμευση διαρκείας σε κάποιο μνημόνιο, έστω και αν δεν θα ονομάζεται έτσι. Κατά τον τρόπο αυτόν, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ μετά τις περιπέτειες των τελευταίων δυόμισι ετών έχει απλώς καταφέρει να φτάσει στο σημείο από όπου ξεκίνησε.

lΟι ευρωπαϊκές πηγές χαρακτηρίζουν τη συνολική αυτή λύση «υβριδική», με την έννοια ότι (και αυτή) θα εφαρμοστεί πρώτη φορά. Και σημαίνει, αφενός συνέχιση της επιτροπείας και του αυστηρού ελέγχου και, αφετέρου, χωρίς νέο πρόγραμμα, δηλαδή χρηματοδότηση με ευνοϊκούς όρους.

Σε αυτή τη βάση αρχίζει ήδη ο πολιτικός και –κατά κάποιους –εκλογικός σχεδιασμός του Αλέξη Τσίπρα. Ευελπιστούν ο Πρωθυπουργός και το επιτελείο του ότι με το τέλος της αξιολόγησης και εφόσον όλα κυλήσουν προς την κατεύθυνση επιβεβαίωσης αυτού του σεναρίου, θα βρεθεί κάποια στιγμή στη θέση να ισχυριστεί ότι έβγαλε (ή πρόκειται να βγάλει) τη χώρα από τα μνημόνια. Προς την επίτευξη του σκοπού αυτού, η τακτική που έχει επιλεγεί είναι σαφής και περιγράφηκε με περισσό κυνισμό από τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Γ. Χουλιαράκη την προηγούμενη εβδομάδα στη Βουλή. «Η φορολογική επιβάρυνση είναι μεγάλη, δεν κρύβομαι, για τους συνεπείς φορολογουμένους, τη μεσαία τάξη και τους ελεύθερους επαγγελματίες. Είναι συνειδητή επιλογή μας, για να ενισχυθούν τα πιο ευάλωτα στρώματα της κοινωνίας» είπε ο αναπληρωτής υπουργός. Και εν όψει της θρυλούμενης διανομής του κοινωνικού μερίσματος, γίνονται σαφή ο σχεδιασμός και η επιδίωξη της κυβέρνησης. Θα συνεχίσει την αφαίμαξη της μεσαίας τάξης (όπως και αν την ορίζει η ηγεσία στο Μέγαρο Μαξίμου και στην πλατεία Συντάγματος) και θα επιλέξει σε ποιες ομάδες, με ποιους όρους και με ποιες διαδικασίες θα μοιράσει κάποιες παροχές.

Παρά ταύτα, στο πεδίο αυτό καταγράφονται και οι βασικές ενστάσεις για τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης. Κατά τον κ. Χουλιαράκη και τα όσα είπε, συνάγεται με ασφάλεια το συμπέρασμα ότι μεσαία τάξη σημαίνει οι συνεπείς και έντιμοι φορολογούμενοι. Πολιτικά, η τοποθέτηση αυτή, όσο και αν εμπεριέχει μια δόση αφοπλιστικής ειλικρίνειας, αποκαλύπτει και κάτι άλλο: από τη μία πλευρά μια παραδοχή ανικανότητας πάταξης της φοροδιαφυγής και από την άλλη μια απροθυμία ή αδυναμία να ρίξει η κυβέρνηση το βάρος της υπερφορολόγησης στον πραγματικά μεγάλο πλούτο και στα ανώτερα στρώματα.

Σε μία ακόμη αφοπλιστικά κυνική ομολογία, άλλωστε, ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος λίγες ώρες μετά τον αναπληρωτή του σημείωσε ότι η εξοντωτική υπερφορολόγηση είναι απόρροια της αδυναμίας πάταξης της φοροδιαφυγής.

Κατά τα όσα αναφέρουν ακόμη και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, οι αναφορές αυτές ισοδυναμούν με μια κυνική παραδοχή και μια απόφαση να αφεθεί αυτό που στην Κουμουνδούρου κάποτε θα ονόμαζαν «μεγάλο κεφάλαιο» ανενόχλητο και εκτός της διαδικασίας της αναδιανομής πλούτου. Ολα τα βάρη στη μεσαία τάξη προς όφελος των γενικώς και αορίστως αδυνάμων.

Ο ρόλος της εσωκομματικής αντιπολίτευσης

Οι εκλογικοί σχεδιασμοί της κυβέρνησης εκπονούνται σε ένα δύσκολο γι’ αυτήν πολιτικό περιβάλλον. Με αιχμή του δόρατος τη δήθεν αναδιανομή και με τη χώρα δεμένη χειροπόδαρα λόγω των ήδη υπογεγραμμένων συμφωνιών, ο Αλέξης Τσίπρας αναμένεται ότι σύντομα θα ανοίξει και επισήμως τη συζήτηση για την αναδιανομή του κοινωνικού μερίσματος, ενδεχομένως και με την αξιολόγηση σε εκκρεμότητα. Στο πλαίσιο αυτό θα ασκεί εκβιαστικές πιέσεις προς τη ΝΔ και την ΔΗΣΥ, καλώντας τες να πάρουν θέση ή και να ψηφίσουν για τη στήριξη των «αδυνάμων» και εγκαλώντας τες σε περίπτωση που δεν το κάνουν.

Οπως εκτιμούν στελέχη της πλειοψηφίας, μέσω αυτής της διαδικασίας το επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου θα επιχειρήσει να μετρήσει τις δυνάμεις του έως τα μέσα της άνοιξης. Και με βάση τα ευρήματα θα λάβει τις αποφάσεις του για μια προσφυγή στις κάλπες πριν ή μετά το τέλος του Μνημονίου. Στην πρώτη περίπτωση θα επικαλεστεί την ανάγκη ανανέωσης της λαϊκής εντολής για τη δήθεν «μετα-μνημονιακή περίοδο», στη δεύτερη θα επιχειρήσει να ζητήσει επιβράβευση για το «κατόρθωμα».

Στην πορεία αυτή, ο κ. Τσίπρας (και ο κ. Τσακαλώτος) είναι φανερό ότι επιχειρεί να εργαλειοποιήσει και την κατ’ επίφαση εσωκομματική αντιπολίτευση των 53+. Η ομάδα πήρε και την προηγούμενη εβδομάδα αποστάσεις από την κυβερνητική ηγεσία με αφορμή τη διαχείριση του Προσφυγικού, αλλά και το πρόσφατο ταξίδι του Πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, όπως και την άτυπη υιοθέτηση του Μνημονίου. Παρά ταύτα, οι διαφοροποιήσεις αυτές εκτιμάται ότι στην παρούσα φάση δεν έχουν το βάθος της αντίστοιχης αντιπαράθεσης με την πάλαι ποτέ Αριστερή Πλατφόρμα, αλλά αποτελούν κατά κύριο λόγο μια επιχείρηση για την ενίσχυση της εσωκομματικής επιρροής εν όψει της επόμενης πολιτικής περιόδου. Αλλωστε οι 53+, όσο και αν διαφωνούν στα γραπτά ή στα προφορικά, ψηφίζουν χωρίς πολλές αναστολές τα Μνημόνια και τις περικοπές…