Με ενεργητικό 36 τρισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως, τα συνταξιοδοτικά ταμεία είναι η κυρίαρχη μορφή ασφάλισης σε πολλές χώρες, κυρίως δε στην Ιαπωνία, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ολλανδία το ενεργητικό τους φθάνει το 168% του ΑΕΠ, στην Αυστραλία το 126% του ΑΕΠ, στην Ελβετία το 123% του ΑΕΠ, στις ΗΠΑ το 121% του ΑΕΠ, στη Βρετανία το 108% του ΑΕΠ, στον Καναδά το 103% του ΑΕΠ. Εχει δε ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι από το σύνολο του ενεργητικού των συνταξιοδοτικών ταμείων τα 26 τρισεκατομμύρια δολάρια αντιστοιχούν σε ιδιωτικά συνταξιοδοτικά σχήματα.
Αποδοτική αξιοποίηση
Οι αυξανόμενες προκλήσεις σε διεθνή κλίμακα σε ό,τι αφορά τα συνταξιοδοτικά ζητήματα, που προκύπτουν από το αυξανόμενο δημογραφικό πρόβλημα στις αναπτυγμένες χώρες και τον πάντα κρίσιμο δημοσιονομικό παράγοντα, οδηγούν σε εξελίξεις στις στρατηγικές των χωρών στον τομέα αυτόν και ήδη δρομολογούνται μεγάλες αλλαγές στα μοντέλα που ακολουθούνται. Ταυτόχρονα αναδεικνύουν το μείζον ζήτημα της αποδοτικής αξιοποίησης των τεράστιων κεφαλαίων τα οποία διαχειρίζονται τα ασφαλιστικά συστήματα, που αναμφίβολα είναι από τους μεγαλύτερους θεσμικούς επενδυτές με καθοριστική παρουσία στις διεθνείς αγορές.
Σε ό,τι αφορά τις δημογραφικές εξελίξεις, σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, παγκοσμίως ο πληθυσμός άνω των 65 ετών το 2015 αυξήθηκε κατά 8%, ενώ το 2050 εκτιμάται ότι θα είναι αυξημένος κατά 15%. Στην Ευρώπη, που «πάσχει» συνολικά από τη γήρανση του πληθυσμού, το ποσοστό αυτό ήταν το 2015 στο 17%, αλλά το 2050 εκτιμάται ότι θα φθάσει το 26% του πληθυσμού.
Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, οι συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις των κρατών – μελών του ανέρχονται σε παρούσα αξία σε 190% του ΑΕΠ (αφορά τις υποχρεώσεις προς όλους τους σημερινούς εργαζομένους όταν συνταξιοδοτηθούν). Την ίδια στιγμή οι μη χρηματοδοτούμενες υποχρεώσεις συνταξιοδοτήσεων ανέρχονται σε παρούσα αξία σε 78 τρισεκατομμύρια δολάρια, ποσό δυσθεώρητο αν ληφθεί υπόψη ότι σήμερα το συνολικό χρέος των κρατών, δηλαδή ο δανεισμός τους, ανέρχεται σε 44 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Τα αποθεματικά
Ηδη στις αναπτυγμένες χώρες είναι σαφής η στροφή προς ιδιωτικά ασφαλιστικά σχήματα σε συνδυασμό με τη στροφή προς διαφοροποιημένες επενδυτικές στρατηγικές. Υπολογίζεται ότι περίπου 5-10 τρισεκατομμύρια δολάρια κατά τα επόμενα 20-30 χρόνια θα οδηγηθούν σε συνταξιοδοτικές λύσεις ιδιωτικών σχημάτων. Μεγάλη κινητικότητα παρατηρείται ήδη στον χώρο μεγάλων επιχειρήσεων που είχαν εσωτερικά συνταξιοδοτικά ταμεία. Οι εταιρείες πλέον βγάζουν από τον ισολογισμό τους τα συνταξιοδοτικά τους προγράμματα και τα μεταφέρουν σε ασφαλιστικές εταιρείες οι οποίες και παρέχουν επαγγελματική διαχείριση αποθεματικών. Υπολογίζεται ότι στα επόμενα 10 χρόνια κεφάλαια ύψους 1 τρισ. δολαρίων θα μεταφερθούν από εταιρείες σε ασφαλιστικές.
Η τάση αυτή επιφέρει δομικές αλλαγές στο σύστημα και στις επενδυτικές στρατηγικές και αναδεικνύει την ανάγκη για επαγγελματική και αξιόπιστη επενδυτική διαχείριση. Κεντρικό σημείο των αλλαγών είναι και η μετακίνηση από συστήματα προκαθορισμένων ωφελειών σε συστήματα προκαθορισμένων εισφορών, κάτι που εμπεριέχει τη μετάθεση του επενδυτικού κινδύνου στον ασφαλισμένο. Στο πλαίσιο αυτό, σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των επενδύσεων, σημειώνονται σημαντικές αλλαγές, με στροφή από τις παραδοσιακές επενδύσεις (μετοχές, ομόλογα, μετρητά) στην αξιοποίηση σύγχρονων επενδυτικών επιλογών και εργαλείων.
Ετσι εγκαταλείπεται σταδιακά το μοντέλο 60/40, δηλαδή 60% του ενεργητικού επενδεδυμένο σε μετοχές και 40% σε ομόλογα, και επιλέγεται το μοντέλο 50/30/20, δηλαδή 50% σε μετοχές, 30% σε ομόλογα και 20% σε εναλλακτικές μορφές επενδύσεων.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
