Ολα στο φως

Μετά την παράσταση «Αφιξις», που ανέβηκε στη Μικρή Επίδαυρο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών το περασμένο καλοκαίρι, η ομάδα ΠΥΡ παρουσιάζει στο Θέατρο του Νέου Κόσμου το, εμπνευσμένο από αληθινή ιστορία, έργο του βορειοϊρλανδού συγγραφέα Μπράιαν Φρίελ «Μόλλυ Σουήνη». Τη μετάφραση υπογράφει ο Αργύρης Ξάφης, ο οποίος παίζει στην παράσταση μαζί με τη Δέσποινα Κούρτη και τον Δημήτρη Γεωργιάδη υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες της Ιώς Βουλγαράκη.

Κυρία Βουλγαράκη, τι σας γοήτευσε στο έργο του Φρίελ και αποφασίσατε να το σκηνοθετήσετε; «Με τη «Μόλλυ Σουήνη» συναντήθηκα πολλά χρόνια πριν, στη σχολή του Εθνικού, όταν ακόμη δεν υποψιαζόμουν καν ότι θα γίνω σκηνοθέτρια. Διάβασα το κείμενο τότε και με συγκίνησε τελείως ενστικτωδώς η ιστορία αυτής της γυναίκας. Επιστρέφοντας στο έργο πέρυσι, ξεκίνησε ένας ωκεανός ανακαλύψεων –και όταν αυτό συμβαίνει, μάλλον ξέρω πως πρέπει να ασχοληθώ με κάτι. Κατ’ αρχάς, μιλάμε για έναν πολύ σπουδαίο συγγραφέα· ανθρώπινο, βαθύ, ευφυή, αλλά καθόλου εγκεφαλικό. Τίποτε περιττό δεν υπάρχει,κάθε λέξη είναι στη θέση της και δεν έχει γραφτεί για να είναι σημαντική από μόνη της, αλλά περιμένει τον ηθοποιό να την κατοικήσει. Νομίζω πως έχουμε ξεχάσει ότι γράφεται τέτοιο θέατρο.

Κι έπειτα, για να έρθω στο ίδιο το έργο, η ιστορία της Μόλλυ Σουήνη είναι μια μοναδική ιστορία: μια γυναίκα τυφλή από 10 μηνών υποβάλλεται σε μια επέμβαση που της δίνει μερικώς την όρασή της. Δίνει μια τεράστια μάχη να ξαναμάθει τον κόσμο από την αρχή με μια καινούργια αίσθηση. Και ηττάται. Είναι μια μοναδική ιστορία γιατί μας αποκαλύπτει πως ο καθένας από εμάς δεν μπορεί αληθινά να καταλάβει τι σημαίνει «πρόσληψη της πραγματικότητας» για τον διπλανό του· δεν μπορεί να ξέρει ποια είναι τελικά αυτή η πραγματικότητα του διπλανού του. Γιατί, βέβαια, η πραγματικότητα δεν είναι μία. Ετσι, οι περισσότεροι από εμάς, με τις καλύτερες προθέσεις, θα παροτρύναμε τη Μόλλυ να κάνει μια τέτοια εγχείρηση χωρίς να μπορούμε να συλλάβουμε το κόστος. Και αυτή είναι, πιστεύω, μια συγκλονιστική σκέψη, στην οποία ο Φρίελ απαντά με το έργο του και μας ανοίγει μια πόρτα προς τον άνθρωπο που συνήθως δεν τη βλέπουμε καν».

Εξηγήστε μας λίγο πιο αναλυτικά τι εννοείτε όταν αναφέρεστε στο σημείωμα για τον «συγκινητικό αγώνα του ανθρώπου, του καθενός από εμάς, να διατηρήσει κάτω από αντίξοες συνθήκες την ταυτότητά του». Δεν είναι ενίοτε περιοριστικό ή αποπροσανατολιστικό ό,τι ονομάζει ο καθένας μας «ταυτότητα»; «Ο καθένας από εμάς είναι μια μοναδική ιστορία ζωής, μια ανεπανάληπτη βιογραφία που δημιουργείται διαρκώς από εμάς τους ίδιους και μέσα μας. Είμαστε οι σκέψεις μας, τα αισθήματά μας, ο τρόπος που προσλαμβάνουμε τη ζωή και τον κόσμο, οι πράξεις μας. Είμαστε αυτό που νιώθουμε, αυτό που σκεφτόμαστε, και αυτό που λέμε. Με αυτή την έννοια, νομίζω πως η ταυτότητα είναι κάτι το βαθιά εσωτερικό, που όσο παραμένει συνδεδεμένο με τις ζωτικές μας ανάγκες δεν γίνεται να είναι περιοριστικό ή αποπροσανατολιστικό.

Ο δρ Ολιβερ Σακς, ο κορυφαίος νευρολόγος που κατέγραψε την αληθινή ιστορία πάνω στην οποία βασίστηκε η «Μόλλυ Σουήνη», γράφει: «Ο άνθρωπος έχει ανάγκη μιας συνεχούς εσωτερικής αφήγησης για να διατηρεί την ταυτότητά του, το Εγώ του». Αυτή ακριβώς η αφήγηση τραυματίζεται στη Μόλλυ όταν αρχίζει να βλέπει. Αν αυτό της συνέβαινε στα πέντε της χρόνια, θα ήταν κάτι το τελείως διαφορετικό. Ομως συμβαίνει σε μια γυναίκα 40 χρόνων που έχει πίσω της μια ολόκληρη ζωή, μια τεράστια βιογραφία. Και έτσι η γυναίκα αυτή αγωνίζεται κάθε ημέρα και κάθε στιγμή να μη χάσει τον εαυτό της, ενώ συγχρόνως καλείται να ανακαλύψει έναν καινούργιο. Είναι μια ακραία αντίφαση αυτή, αν την αναλογιστεί κανείς και βάλει έστω και για λίγο τον εαυτό του στη θέση της Μόλλυ. Και σίγουρα όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι με τέτοιες μάχες κάποια στιγμή στη ζωή μας, ακόμη και αν αυτές δεν έχουν να κάνουν με την τυφλότητα και την όραση».