Δεν θα υπεισέλθω στην πολιτική ουσία της διαγραφής της βουλευτού Β΄ Αθήνας, Κατερίνας Παπακώστα, από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ζητήματα τέτοιας φύσης αποτελούν εσωτερικές υποθέσεις των κομμάτων, και οι όποιοι σχολιασμοί αφήνονται στους κατά περίπτωση οπαδούς τους. Το σύντομο αυτό σχόλιο παίρνει μόνο ως αφορμή το συγκεκριμένο περιστατικό για να θέσει ένα πολύ γενικότερο ερώτημα ακαδημαϊκής φύσης: Είναι συμβατή η ιδεολογία του φιλελευθερισμού (την οποία – υποτίθεται – ασπάζεται το κόμμα της ΝΔ) με την νοοτροπία του κομματισμού (την οποία το κόμμα αυτό, όπως εξ άλλου και όλα τα υπόλοιπα, στην πράξη υιοθετεί και επιδεικνύει);
Αν κάποιος επιθυμεί να κατανοήσει την ουσία του φιλελευθερισμού (πολιτική, οικονομική, κοινωνική ή φιλοσοφική), θα συνιστούσα να διαβάσει το εξαιρετικό σύγγραμμα του Αριστείδη Χατζή, «ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ». Η κεντρική ιδέα στην οποία θα μπορούσε κάποιος να καταλήξει είναι ότι, για τον φιλελευθερισμό, ο θεμελιώδης «ηθικός» κανόνας είναι η με κάθε τρόπο προάσπιση της ελευθερίας του ατόμου (εφόσον αυτή, εννοείται, δεν παραβιάζει αυτονόητους κανόνες κοινωνικής συνύπαρξης, όπως η αποφυγή πρόκλησης σωματικής, υλικής ή ηθικής βλάβης στον συνάνθρωπο).
Ειδικότερη ευαισθησία επιδεικνύει ο φιλελευθερισμός για την ελευθερία της σκέψης και της έκφρασής της, δηλαδή, την ελευθερία του λόγου (στο βαθμό, επαναλαμβάνουμε, που ο λόγος δεν είναι επιβλαβής για τους συνανθρώπους, με τρόπους που καθορίζονται από τους νόμους της πολιτείας). Σε πολιτικό επίπεδο, αυτονόητα δεν χωρούν στην ιδεολογία του φιλελευθερισμού έννοιες όπως «επίσημη γραμμή του κόμματος» ή «κομματική πειθαρχία», σε ό,τι αφορά την δυνατότητα ενός κομματικού στελέχους να εκφράζεται κατά συνείδηση και όχι σύμφωνα με προκαθορισμένες θέσεις, ακόμα και αν αυτές προκύπτουν από πλειοψηφικές διαδικασίες μέσα στα θεσμικά όργανα μιας παράταξης.
Αν και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση κομματικής αυτοσυντήρησης, λοιπόν, η αναγκαστική κομματική ευθυγράμμιση καθ’ υπέρβαση της εξατομικευμένης αίσθησης του δικαίου σε καμία περίπτωση δεν συνάδει προς την γενικότερη φιλοσοφία του φιλελευθερισμού. Εκτός βέβαια αν αναφερόμαστε σε φιλελευθερισμό «αλά καρτ», που αφορά δηλαδή απλά και μόνο την ελευθερία της αγοράς.
Σε μια τέτοια περίπτωση, οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι είναι όντως δυνατό να υπάρχουν «φιλελεύθερα» κόμματα, εδώ και αλλού…
