Υψηλές τάσεις

Η ιστορία έχει ως εξής: Πρόσφατα μια εξέχουσα ερευνητική ομάδα του εξέχοντος Εθνικού Κέντρου για την Επιστημονική Ερευνα της Γαλλίας (CNRS) δημοσίευσε σε εξέχουσα επιθεώρηση –συγκεκριμένα στο «Current Biology» της 25ης Σεπτεμβρίου –την περίπτωση ενός 35χρονου ασθενούς ο οποίος, έπειτα από 15 χρόνια σε φυτική κατάσταση εξαιτίας ατυχήματος, «ξύπνησε» και άρχισε να επικοινωνεί με το περιβάλλον χάρη σε μια νέα τεχνική ηλεκτρικής διέγερσης του πνευμονογαστρικού νεύρου. Ως εδώ όλα καλά και… εξέχοντα –τόσο εξέχοντα ώστε τα ΜΜΕ παγκοσμίως ασχολήθηκαν εκτενώς με αυτή τη δημοσίευση, μιλώντας σε αρκετές περιπτώσεις με τους εξέχοντες επιστήμονες στους οποίους ανήκε. Μάλιστα και το BHMAScience αφιέρωσε εκτενέστατο άρθρο του την προηγούμενη εβδομάδα στην εξέχουσα είδηση, το οποίο όμως δεν δημοσιεύθηκε ποτέ.

Και εδώ αρχίζουν τα… όχι και τόσο εξέχοντα dessous (όπως θα έλεγαν οι φίλοι μας οι Γάλλοι) της ιστορίας που εξηγούν το γιατί δεν έγινε αυτή η δημοσίευση. Τα οποία είναι ότι πριν από μόλις λίγες ημέρες –και ενώ είχε ήδη χυθεί διεθνώς πολύ μελάνι για την περίπτωση του 35χρονου, εμείς ευτυχώς προλάβαμε επί του πιεστηρίου -, γαλλικά ΜΜΕ ανακάλυψαν ότι ο ασθενής που «ξύπνησε», λίγους μήνες μετά την υποβολή του στη θεραπεία… κοιμήθηκε για πάντα. Κάτι που δεν αναφέρεται στη δημοσίευση –αυτό όμως, ας πούμε ότι δεν μπορούσε να γίνει αφού οι επιστημονικές μελέτες υποβάλλονται πολύ καιρό πριν από τη δημοσίευσή τους για εξέταση και έγκριση. Αν και μια υποσημείωση μάλλον δεν θα ήταν μεγάλος κόπος.

Τα dessous όμως που έγιναν dessus (διότι κάποτε, νομοτελειακά, φθάνει η στιγμή του ουδέν κρυπτόν) συνεχίζονται. Οταν μετά τη δημοσίευση οι δημοσιογράφοι άρχισαν να παίρνουν συνεντεύξεις από τους ερευνητές, παρά το γεγονός ότι, όπως ήταν λογικό, τους ρωτούσαν αν ο ασθενής είναι καλά και δείχνει περαιτέρω βελτίωση, και πάλι δεν έγινε καμία αναφορά στη μικρή λεπτομέρεια ότι απεβίωσε.

Μόνο όταν τα άσχημα νέα του θανάτου βγήκαν στη φόρα από ένα δημοσίευμα της εφημερίδας «Le Parisien», εμφανίστηκαν κάποιοι από την ερευνητική ομάδα και παραδέχθηκαν ότι «κάναμε λάθος». Για να μεταφέρουμε τα ακριβή λόγια του καθηγητή Ζακ Λιοτέ που παρακολουθούσε επί έτη τον ασθενή «το συζητήσαμε με την οικογένεια. Μαζί σκεφτήκαμε, λανθασμένα, ότι θα γινόταν σύνδεση της ηλεκτρικής διέγερσης του πνευμονογαστρικού νεύρου που εφαρμόστηκε και του θανάτου. Ετσι καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι ο θάνατος –που δεν είχε σχέση με τη θεραπεία (σ.σ.: σύμφωνα με τους γιατρούς επήλθε μήνες μετά την εφαρμογή της τεχνικής, εξαιτίας λοίμωξης των πνευμόνων) –ήταν ένα πολύ προσωπικό και ευαίσθητο οικογενειακό ζήτημα. Ηταν λάθος όμως το σκεπτικό μας, αφού ήταν φανερό ότι θα μας ρωτούσαν τι απέγινε αυτός ο ασθενής».

Το λάθος όμως αυτό δεν γυρίζει πίσω. Και μπορεί πράγματι οι προθέσεις να ήταν καλές και αγαθές και να μην υπάρχει σε όλη αυτή την ιστορία ψήγμα επιστημονικής απάτης. Και μπορεί πράγματι η θεραπεία να μην έχει καμία σύνδεση με τον θάνατο του ασθενούς. Και μπορεί η ερευνητική αυτή εργασία να πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις και προδιαγραφές, και μπορεί επίσης η τεχνική που εφαρμόστηκε να αποτελεί ελπίδα για άλλους ασθενείς που βρίσκονται επί έτη σε κατάσταση φυτού και σήμερα θεωρούνται, με βάση τα συμβατικά επιστημονικά δεδομένα, περιπτώσεις «χαμένες».

Ομως, ως φαίνεται, στο «δίχτυ» της προβολής και της δημοσιότητας πέφτουν όλοι. Και όταν είσαι επιστήμονας, αυτό μπορεί να έχει αντίκτυπο βαρύ, όχι μόνο σε εσένα και στη δουλειά σου, αλλά και στη δουλειά των ερευνητών έπειτα από εσένα, και σε μια ελπιδοφόρα θεραπεία που πιθανώς εξαιτίας των δικών σου λαθών, βυθιστεί στα αζήτητα. Διότι το «αν κάποτε στα βρόχια του (σ.σ.: διχτυού της δημοσιότητας) πιαστείς, κανείς δεν θα μπορέσει να σε βγάλει» αφορά τους πάντες. Και τους εξέχοντες επιστήμονες…