Σε αδιέξοδο έχει οδηγήσει τον εαυτό του ο ηγέτης της Καταλωνίας Κάρλες Πουιτζντεμόν. Αν αύριο Δευτέρα στις 10 το πρωί (ώρα Ισπανίας) ξεκαθαρίσει ότι, ναι, ανακηρύσσει την ανεξαρτησία της Καταλωνίας, ο ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι θα ενεργοποιήσει το Αρθρο 155 του Συντάγματος που θα επαναφέρει την Καταλωνία υπό την εξουσία της Μαδρίτης. Αν δηλώσει πως, όχι, δεν ανακηρύσσει την ανεξαρτησία, θα πέσει η κυβέρνησή του, καθώς το ακροαριστερό κόμμα CUP, που είναι αμετακίνητο στο θέμα της ανεξαρτησίας, θα αποσύρει την υποστήριξή του προς τον κυβερνητικό συνασπισμό.
Το CUP αλλά και πολλά σκληροπυρηνικά μέλη του κυβερνητικού συνασπισμού Μαζί για το Ναι θεωρούν ότι η παρούσα συγκυρία παρουσιάζει ιδανική ευκαιρία για να επιτύχουν την ανεξαρτησία μέσω της ανοιχτής σύγκρουσης με τη Μαδρίτη. Πιστεύουν ότι αν τραβήξουν τα πράγματα στα άκρα, δηλαδή αν προκαλέσουν τον Ραχόι να ενεργοποιήσει το Αρθρο 155, θα ενισχύσουν το αποσχιστικό κίνημα.
Αν όμως ο Πουιτζντεμόν ικανοποιήσει τους ακραίους, θα αποξενώσει τους πιο μετριοπαθείς του κεντροδεξιού Καταλανικού Ευρωπαϊκού Δημοκρατικού Κόμματός του, που έχουν «τρομάξει» από τις ανακοινώσεις για μαζικές μετακινήσεις εκτός Καταλωνίας της έδρας μεγάλων τραπεζών και εταιρειών.
Μερικοί αναλυτές πιστεύουν ότι αύριο, όταν εκπνεύσει το τελεσίγραφο της Μαδρίτης, ο Πουιτζντεμόν θα επιλέξει τη σκληρή γραμμή, διότι αυτό θα ήταν το λογικό για την επιβίωση του ίδιου και του αποσχιστικού κινήματος.
Αν κηρύξει την ανεξαρτησία, ο Πουιτζντεμόν δεν θα τα βάλει μόνο με τη Μαδρίτη αλλά και με τους κυριότερους ευρωπαίους παίκτες. Τόσο η ΕΕ όσο και η Γερμανία, η Γαλλία και άλλα κράτη-μέλη έχουν συνταχθεί απερίφραστα με τον Ραχόι και έχουν αποκλείσει τη διεθνή διαμεσολάβηση για να αποσοβηθεί η κρίση. Ακόμη και η δήμαρχος της Βαρκελώνης, Αντα Κολάου, ανεξάρτητη που εξελέγη μεταξύ άλλων με τη στήριξη του Podemos, απηύθυνε έκκληση στον Πουιτζντεμόν και στον Ραχόι να κάνουν ένα βήμα πίσω και να μην κλιμακώσουν την κρίση.
Αν τελικά ο Ραχόι ενεργοποιήσει το Αρθρο 155 (μέσω της Γερουσίας την οποία ελέγχει το Λαϊκό Κόμμα του), το πιθανότερο είναι ότι θα διαλύσει την τοπική κυβέρνηση και θα προκηρύξει περιφερειακές εκλογές στην Καταλωνία. Μια πιθανή έξοδος από την κρίση θα ήταν η τροποποίηση του Συντάγματος. Το 2010 το Συνταγματικό Δικαστήριο, κατόπιν εντολής του Λαϊκού Κόμματος, κατήργησε ορισμένες πλευρές της αυτονομίας της Καταλωνίας (που είχαν επιτευχθεί τέσσερα χρόνια νωρίτερα). Η Μαδρίτη θα μπορούσε να τις επαναφέρει. Θα μπορούσε επίσης να αλλάξει το Αρθρο 92 και να επιτρέψει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία στην Καταλωνία, αν και αυτό θεωρείται απίθανο.
Η Μαδρίτη πάντως εμφανίζεται ενωμένη απέναντι στη Βαρκελώνη. Ο ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος Πέδρο Σάντσεθ, που μέχρι πρότινος είχε πολύ κακή χημεία με τον Ραχόι, συμφώνησε μαζί του την Τετάρτη στο τελεσίγραφο προς τον Πουιτζντεμόν και στο να προχωρήσουν σε μεταρρύθμιση του ισπανικού Συντάγματος. Οι δυο ηγέτες συμφώνησαν ότι μια επιτροπή θα μελετήσει επί έξι μήνες το παρόν σύστημα των 17 Αυτονομιών της Ισπανίας, ανάμεσα στις οποίες και η Καταλωνία, και στη συνέχεια το κοινοβούλιο θα συζητήσει τις προτεινόμενες αλλαγές.
Η Βαρκελώνη, αντιθέτως, εμφανίζεται κατακερματισμένη. Το CUP έστειλε την Παρασκευή επιστολή προς τον Πουιτζντεμόν απαιτώντας την άμεση ανακήρυξη της ανεξαρτησίας. Αλλά και ένα τμήμα της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς, που συμμετέχει στον συνασπισμό του Πουιτζντεμόν Μαζί για το Ναι, πιέζει για να κοπούν οι γέφυρες με τη Μαδρίτη με το σκεπτικό ότι «δεν φθάσαμε ως εδώ για να κατεβούμε από το τρένο την τελευταία στιγμή».
Οι σαθρές βάσεις του συνασπισμού
Από μια κλωστή κρέμεται ο ετερόκλητος συνασπισμός Μαζί για το Ναι που κυβερνά την Καταλωνία, με την υποστήριξη του ακροαριστερού CUP. Ενδεικτικό της διαφορετικής αντίληψης που έχουν σχετικά με τις εξελίξεις είναι ότι, όταν την Τρίτη ο Πουιτζντεμόν εκφώνησε την ασαφή ομιλία του για το τι προτίθεται να κάνει μετά το δημοψήφισμα, ομιλία την οποία η εφημερίδα «El Pais» αποκάλεσε (επί λέξει) «kolotumba», η Αννα Γκάμπριελ, ηγέτης του CUP, έπεσε από τα σύννεφα: ανέμενε από το στόμα του Πουιτζντεμόν την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας –και μάλιστα σε 10 γλώσσες προκειμένου «να σταλεί ένα μήνυμα στον κόσμο μετά τον μεγάλο αγώνα για την ελευθερία».
Αλλά και στο εσωτερικό τού Μαζί για το Ναι υπάρχουν μεγάλες διαφορές και αντιφάσεις καθώς πρόκειται για «γάμο συμφέροντος» με μόνο συνδετικό την επιθυμία για ανεξαρτησία. Οπως είπε χαρακτηριστικά στους «New York Times» ο πολιτικός αναλυτής Ζοζέπ Ραμονέντα, ο συνασπισμός «δεν έχει έναν ισχυρό ηγέτη αλλά περιλαμβάνει σχεδόν κάθε ιδεολογία που μπορείτε να φανταστείτε, εκτός από την Ακροδεξιά».
Οι βάσεις τού Μαζί για το Ναι ήταν σαθρές από την αρχή. Στην προσπάθεια να πετύχει πλειοψηφία στην καταλανική Βουλή στις εκλογές του 2015, το συντηρητικό και νεοφιλελεύθερο στα οικονομικά Καταλανικό Ευρωπαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (του οποίου σήμερα ηγείται ο Πουιτζντεμόν) συμμάχησε προεκλογικά με τον κυριότερο αριστερό του αντίπαλο, τη Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλωνίας, καθώς και με δύο μικρότερα κόμματα, ένα χριστιανοδημοκρατικό (τους Δημοκράτες της Καταλωνίας) και ένα σοσιαλδημοκρατικό (το Αριστερό Κίνημα που περιλαμβάνει και μαρξιστές), και όλοι μαζί ονομάστηκαν Μαζί για το Ναι.
Για να γίνει ακόμη πιο παράδοξο το μείγμα, επειδή δεν επετεύχθη η πλειοψηφία στη Βουλή (το Μαζί για το Ναι έλαβε τις 62 από τις 135 έδρες) χρειάστηκε η στήριξη των 10 βουλευτών του ακροαριστερού CUP το οποίο, με τη σειρά του, περιλαμβάνει την αναρχική νεολαία Arran.
Ολα τα παραπάνω κόμματα επιθυμούν την ανεξαρτησία αλλά όταν πάνε να συζητήσουν οτιδήποτε άλλο, κινδυνεύουν να διαλυθούν στα εξ ων συνετέθησαν, γι’ αυτό το αποφεύγουν. Ακόμη και αν πετύχαιναν την ανεξαρτησία, δεν θα μπορούσαν με τίποτε να συμφωνήσουν στο πώς θα έπρεπε να μοιάζει η ανεξάρτητη Καταλωνία –για παράδειγμα, το κόμμα του Πουιτζντεμόν είναι φιλοευρωπαϊκό ενώ το CUP ζητεί αποχώρηση από το ευρώ και το Arran άμεση αποχώρηση από το καπιταλιστικό σύστημα.
«Θα ήταν επιζήμια για όλους»
Χαβιέρ Ασένσιο Καθηγητής Οικονομικών στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης (UAB)
«Εκτός Ισπανίας μοιάζει να εξαπλώνεται η άποψη ότι όλοι οι Καταλανοί είμαστε υπέρ της ανεξαρτησίας. Αυτό δεν ισχύει. Η καταλανική κοινωνία είναι βαθιά διχασμένη όσον αφορά αυτό το ζήτημα. Εγώ, όπως και πολλοί άλλοι, πιστεύουμε ότι η ανεξαρτησία της Καταλωνίας θα ήταν πολύ επιζήμια για τους Καταλανούς.
Η Καταλωνία είναι μια πλούσια περιφέρεια εντός μιας χώρας που έχει πετύχει υψηλή θεσμική σταθερότητα και έχει ωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Οσοι είναι υπέρ της ανεξαρτησίας πιστεύουν ότι το αποσχιστικό στοίχημα δεν θέτει τα παραπάνω σε κίνδυνο. Κάνουν λάθος, τόσο όσον αφορά την Ισπανία όσο και την Καταλωνία.
Μια Καταλωνία αποσχισμένη από την Ισπανία και εκτός ΕΕ θα είχε χειρότερη πρόσβαση στις κύριες αγορές της. Η επίδραση που θα είχε στο ΑΕΠ η δημιουργία νέων εμποδίων υπολογίζεται σε μια μείωση της τάξης του 10%. Επιπλέον, μια μικρότερη χώρα θα ευνοούσε τη δημιουργία μονοπωλίων.
Οι υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας επιχειρηματολογούν ότι η Καταλωνία πληρώνει υπερβολικά πολλούς φόρους και λαμβάνει λίγες δημόσιες επενδύσεις. Το ίδιο πρόβλημα έχουν όλοι οι πλούσιοι πολίτες όταν το δημόσιο σύστημα είναι αναδιανεμητικό.
Μπορούμε να συζητήσουμε κατά πόσο οι αποφάσεις για τις δαπάνες λαμβάνονται υπερβολικά συγκεντρωτικά ή όχι, αλλά οποιαδήποτε χώρα που φιλοδοξεί να οικοδομήσει ένα κράτος ευημερίας οφείλει να αναδιανέμει τους πόρους ανάμεσα στους ανθρώπους και ανάμεσα στις περιφέρειες».
«Δεν λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες μας»
Ζόφρε Ροκαμπέρ Μέλος της Εθνικής Συνέλευσης της Καταλωνίας (ANC)
«Υπάρχουν τρεις ομάδες λόγων για τους οποίους πολλοί στην Καταλωνία επιθυμούν να αποκτήσουν το δικό τους ανεξάρτητο κράτος. Η πρώτη, και έως τώρα η πιο αδύναμη, σχετίζεται με το πώς η Ισπανία συμπεριφέρεται οικονομικά στην Καταλωνία. Η Καταλωνία είναι μία από τις πιο παραγωγικές περιοχές της Ισπανίας αλλά, αντί να λαμβάνουμε παραγωγικές επενδύσεις που θα επέτρεπαν στις καταλανικές επιχειρήσεις να ευδοκιμήσουν, μας συμπεριφέρονται σαν να ήμασταν η κότα που κάνει τα χρυσά αβγά, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες των πολιτών.
Τα αεροδρόμια και τα λιμάνια ελέγχονται κεντρικά, ανεξάρτητα από τις ανάγκες τους. Η δεύτερη ομάδα λόγων αφορά την εθνική μας ταυτότητα, η οποία πολλοί αισθάνονται ότι δεν χαίρει σεβασμού. Υπάρχουν συνεχείς επιθέσεις στη γλώσσα και στην πολιτιστική μας κληρονομιά, οι οποίες μπορούν να χαρακτηριστούν ως ταπεινωτικές. Τέλος, η πιο σημαντική ομάδα λόγων αφορά θέματα βασικής δημόσιας επιλογής. Η κυβέρνηση και τα δικαστήρια της Μαδρίτης καταργούν συστηματικά καταλανικούς νόμους που καθόριζαν πώς θέλουμε να είναι η χώρα μας. Προοδευτικοί νόμοι για τη φτώχεια, το περιβάλλον, την υγεία και άλλοι ακυρώνονται για να περιοριστούν στον χαμηλότερο ισπανικό κοινό παρονομαστή, που συχνά είναι λιγότερο προοδευτικός και ανοιχτός.
Οταν μας αρνούνται συστηματικά την επιλογή μας να έχουμε μια σύγχρονη, ανοιχτή και ευημερούσα κοινωνία, η ανεξαρτησία είναι η μοναδική επιλογή. Τελευταίως, η Ισπανία μας έδειξε ότι η μόνη εναλλακτική που έχει να προσφέρει είναι η βία και η καταπίεση, γεγονός που προσθέτει ακόμη περισσότερους λόγους για τον αγώνα μας».
H εκστρατεία για την ανεξαρτησία
28 Ιουνίου 2010
Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ισπανίας κατήργησε δημοσιονομικές και δικαστικές εξουσίες που είχε λάβει η Καταλωνία στο πλαίσιο της αυτονομίας το 2006 καθώς και τον χαρακτηρισμό της ως «έθνους». Απέρριψε επίσης την «προτιμώμενη» χρήση των καταλανικών έναντι των ισπανικών. Λίγες ημέρες αργότερα, εκατοντάδες χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους της Βαρκελώνης, φωνάζοντας «Είμαστε έθνος! Αποφασίζουμε!».
11 Σεπτεμβρίου 2012
Στην εθνική γιορτή της Καταλωνίας, ένα εκατομμύριο διαδήλωσε στη Βαρκελώνη ζητώντας ανεξαρτησία και η μαζική διαδήλωση επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο την ίδια ημέρα.
9 Νοεμβρίου 2014
Η κυβέρνηση του Αρτούρ Μας αγνόησε την κεντρική κυβέρνηση και το Συνταγματικό Δικαστήριο και διοργάνωσε συμβολικό δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία. Στις κάλπες προσήλθε μόνο το 37% των ψηφοφόρων και το «Ναι» ξεπέρασε το 80% όσων ψήφισαν.
9 Ιουνίου 2017
Ο Κάρλες Πουιτζντεμόν, που διαδέχθηκε τον Μας, ανακοίνωσε ότι θα διοργανώσει δημοψήφισμα την 1η Οκτωβρίου. Η ισπανική κυβέρνηση δήλωσε ότι θα χρησιμοποιήσει κάθε νομικό και πολιτικό μέσο για να το μπλοκάρει.
6 Σεπτεμβρίου 2017
Η καταλανική Βουλή ενέκρινε νόμο για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος με 72 ψήφους επί συνόλου 135 εδρών. Την επομένη, το Συνταγματικό Δικαστήριο ακύρωσε τον νόμο τον οποίο η Μαδρίτη αποκάλεσε «πραξικόπημα κατά της νομιμότητας».
1 Οκτωβρίου 2017
Σχεδόν 900 άτομα τραυματίστηκαν από την αστυνομία την ημέρα του δημοψηφίσματος. Σύμφωνα με την καταλανική κυβέρνηση, προσήλθε στις κάλπες το 43% και το «Ναι» έλαβε 90%.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
