To φάντασμα του Προσφυγικού πάνω από το Μαξίμου

Ενα φάντασμα πλανάται πάνω από το Μέγαρο Μαξίμου: το Προσφυγικό – Μεταναστευτικό. Η αναμενόμενη, όπως εκτιμάται από πολλές ανεξάρτητες διεθνείς οργανώσεις, αναζωπύρωση του Προσφυγικού τρομάζει την κυβέρνηση. Μπορεί η προσοχή του Αλέξη Τσίπρα να είναι κυρίως στραμμένη στην οικονομία και στο πώς θα κλείσει η τρίτη αξιολόγηση, όμως το πρόβλημα του Προσφυγικού οξύνεται και απειλεί εκ νέου την κυβέρνηση.

Η κατάσταση στα νησιά του Βορειανατολικού Αιγαίου επιβαρύνεται διαρκώς, όπως μεταδίδεται από τις εμπλεκόμενες πλευρές, πλην της κυβέρνησης, που τηρεί χαμηλούς τόνους για ευνόητους λόγους. Είναι χαρακτηριστική η πρόσφατη αναφορά του Γιάννη Μουζάλα για «παρατηρήσιμη αύξηση» των ροών προσφύγων και μεταναστών στη Σάμο και στη Μυτιλήνη.

Παράλληλα, υπάρχει μεγάλη αντίδραση από τις τοπικές αυτοδιοικητικές αρχές, αλλά και από τους πολίτες που διαπιστώνουν ότι η κατάσταση αρχίζει πάλι και ξεφεύγει από τον έλεγχο. Η κυβέρνηση εμμένει ότι η κατάσταση δεν εμπνέει ανησυχία, καθώς η αύξηση που παρατηρείται στις ροές δεν είναι τέτοια ώστε να δημιουργείται η εικόνα πως έχει καταρρεύσει ή είναι υπό κατάρρευση η συμφωνία Τουρκίας – ΕΕ.

Ο αρμόδιος κοινοτικός επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος που συνάντησε προ ημερών τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρωθυπουργό και τον πρόεδρο της ΝΔ, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, ενώ εξήγησε πλήρως το σχέδιο της ΕΕ, αλλά και τα προβλήματα που υπάρχουν για την καλύτερη αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης.

Μπορεί ο Δ. Αβραμόπουλος να υποστηρίζει με διπλωματική στάση για να μην ανοίξει μέτωπο ότι η ευρωτουρκική συνεργασία λειτουργεί, αλλά δεν παραλείπει να σημειώσει την ανάγκη να υπάρξει περισσότερη συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Ευρώπης και βάζει και τη διάσταση της καλύτερης συνεννόησης στο εσωτερικό της Ελλάδας σε όλα τα επίπεδα των Αρχών.

«Η ταχεία και διαρκής εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας θα συμβάλει στη μείωση του αριθμού όσων συνεχίζουν να φθάνουν παράτυπα στα ευρωπαϊκά σύνορα» είναι η άποψη του ευρωπαίου επιτρόπου, που εκφράζει την έντονη ανησυχία του για την επιδείνωση της κατάστασης. Εξάλλου, μόνο το πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου πέρασαν από τα τουρκικά παράλια στα νησιά του Βορείου Αιγαίου περισσότεροι από 1.200 μετανάστες και πρόσφυγες, ενώ τον Σεπτέμβριο έφθασαν περισσότεροι από 3.500.

Από τα μέσα του καλοκαιριού και με βάση τα στοιχεία της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, υπάρχει σταδιακή άνοδος των αφίξεων. Τον Ιούλιο έφθασαν στα ελληνικά νησιά 2.249 άτομα και 3.700 τον Αύγουστο. Συνολικά στα νησιά παραμένουν εγκλωβισμένοι περίπου 14.000 πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ ελάχιστες είναι οι επαναπροωθήσεις μεταναστών προς την Τουρκία.

Ο αρμόδιος συντονιστής για την επιχειρησιακή εφαρμογή της κοινής δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας Μάρτιν Βερβέι πριν από δύο εβδομάδες επισκέφθηκε τη Λέσβο όπου από τη μια πλευρά, αρκετά κυνικός, αποδέχθηκε ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα εργαλεία για να υπάρξει αποσυμφόρηση των νησιών, αλλά από την άλλη άσκησε ιδιαίτερη πίεση να δεχθούν περισσότερους μετανάστες. Η λύση όμως του προβλήματος διαχείρισης της κατάστασης είναι αρκετά σύνθετη και η μία πλευρά πετά το μπαλάκι στην άλλη. Είναι ενδεικτικό ότι ο Μ. Βερβέι αρκέστηκε να πει ότι συνεχώς αναχωρούν πρόσφυγες και μετανάστες από τα νησιά για την ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά η επίσπευση των διαδικασιών είναι θέμα της κυβέρνησης.

Από την άλλη πλευρά, οι τοπικές αρχές επιρρίπτουν ευθύνες στην κυβέρνηση, στο Μέγαρο Μαξίμου δεν δείχνουν διάθεση εμπλοκής στην παρούσα φάση και γι’ αυτό και δεν έχει υπάρξει ειδική σύσκεψη για το θέμα, ενώ ο Γ. Μουζάλας αρκείται να υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση κάνει το καλύτερο δυνατόν, μέσα σε αντικειμενικά δυσχερές περιβάλλον, και «δείχνει» αλλού για τις όποιες καθυστερήσεις.

Επί της ουσίας, επικρατεί η ρήση «από τον Αννα στον Καϊάφα» και όλοι «νίπτουν τα χείρας τους» ως άλλοι Πόντιοι Πιλάτοι, ενώ την ίδια στιγμή σε ένα τμήμα της κυβέρνησης υπάρχει δυσαρέσκεια για τους χειρισμούς του Γ. Μουζάλα. Μάλιστα, λέγεται ότι ιδιαίτερα επικριτική για τον τρόπο που χειρίζεται την κατάσταση είναι και η αντιπρόεδρος της Βουλής Τασία Χριστοδουλοπούλου, η οποία και κατείχε το χαρτοφυλάκιο της Μετανάστευσης.

Ο υπουργός εμμένει ότι τα χρήματα που υπάρχουν από τα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν τα διαχειρίζεται αυτός, εστιάζει στο θέμα της μη κατασκευής των προαναχωρησιακών κέντρων λόγω των αντιδράσεων που υποδαυλίζουν στελέχη της ΝΔ στις τοπικές κοινωνίες και δημόσια υποστήριξε ότι οι συνθήκες διαβίωσης για κατοίκους και πρόσφυγες – μετανάστες έχουν σχέση με τον όγκο κάθε φορά των ροών. Το εντυπωσιακό όμως είναι το επιχείρημα που ανέπτυξε στη Βουλή ότι το υπουργείο του είναι ακόμη υπό συγκρότηση, λόγω των αργών ρυθμών του Δημοσίου που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ παρέλαβε.

Ομως ο Δ. Αβραμόπουλος στις επαφές που είχε άφησε σαφώς να εννοηθεί ότι η κατάσταση θα ήταν καλύτερη εάν η κυβέρνηση συνεργαζόταν αποτελεσματικότερα με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αν και λέει ότι είμαστε σε σωστό δρόμο για την αντιμετώπιση του προβλήματος, τονίζει σε όλους τους τόνους ότι χρειάζεται επειγόντως ένα νέο σύστημα Δουβλίνου, ενώ δίνει μεγάλη σημασία στο γεγονός ότι η ΕΕ είναι έτοιμη τόσο σε οικονομικό όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο να υποστηρίξει στα επόμενα δύο έτη 50.000 επανεγκαταστάσεις.

Για το Μέγαρο Μαξίμου η κατάσταση είναι ελεγχόμενη και δεν θεωρούν ότι θα υπάρξει ουσιαστική κρίση, ενώ μένουν και στη διαβεβαίωση του Δ. Αβραμόπουλου ότι η ΕΕ θα συνεχίσει τη βοήθειά της. Ο ευρωπαίος επίτροπος έλαβε διαβεβαιώσεις ότι έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα, έτσι ώστε οι συνθήκες στα νησιά, ακόμη και στην περίπτωση που επιδεινωθεί ο καιρός, να είναι ανθρώπινες. Μένει να αποδειχθεί αυτό, διότι πληθαίνουν τα σήματα κινδύνου και από ανθρωπιστικές οργανώσεις και ΜΚΟ, ότι οι υπάρχουσες δομές στα κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ ή αλλιώς hotspots) σε Λέσβο, Σάμο, Χίο, Κω και Λέρο έχουν ξεπεράσει τα όρια.

Η αξιωματική αντιπολίτευση σηκώνει τους τόνους και ο αρμόδιος τομεάρχης της, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, πέρα από την επίσκεψη στα νησιά προ ημερών, βάζει θέμα ανεπάρκειας του Γ. Μουζάλα. Μάλιστα τον χαρακτηρίζει και «επιβλαβή για τα συμφέροντα της χώρας και των πολιτών», ενώ τον κατηγόρησε για την απόφασή του για τη δημιουργία πέντε νέων κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης (hot spots) στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, με τον Γ. Μουζάλα να το διαψεύδει.

Επίσης, γαλάζια στελέχη επαναφέρουν –θα κατατεθεί και ερώτηση στη Βουλή –το θέμα με τα κονδύλια για το Μεταναστευτικό και τον ρόλο ορισμένων ΜΚΟ και θυμίζουν τις παλαιότερες δηλώσεις, κυρίως του Οδυσσέα Βουδούρη, πρώην γ.γ. του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής.

Ταυτόχρονα, υπάρχει τα τελευταία εικοσιτετράωρα ένα μπαράζ αρνητικών δημοσιευμάτων σε μεγάλα γερμανικά ΜΜΕ. H«Welt»αναφέρει ότι «τα ελληνικά νησιά στο Ανατολικό Αιγαίο θα μπορούσαν σύντομα να ξαναζήσουν μια νέα κρίση του Προσφυγικού». Η«ΤΑΖ»προειδοποιεί ότι η Ελλάδα απειλείται με νέο προσφυγικό χάος, ενώ η «Handelsblatt» αναφέρεται στην αναζωπύρωση της προσφυγικής κρίσης.

Πέρα όμως από την κριτική, η κυβέρνηση αναδεικνύει ότι οι ευρωπαϊκές χώρες απέτυχαν να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους για τη μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο. Μάλιστα επικαλούνται στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας, σύμφωνα με την οποία «οι χώρες της ΕΕ έχουν εκπληρώσει μόλις το 28,7% του στόχου μετεγκατάστασης» και συντάσσονται με το αίτημά της –κάτι που ενδέχεται να το θέσει και ο ίδιος ο Αλ. Τσίπρας λίαν συντόμως στους ομολόγους του –ζητώντας το πρόγραμμα να επεκταθεί και για εκείνους που παραμένουν εγκλωβισμένοι στα ελληνικά νησιά.