Μπορεί το ΔΝΤ να μη ζητεί την επιβολή νέων δημοσιονομικών μέτρων (δηλαδή νέων φόρων) για το 2018, αλλά οι ενστάσεις του τόσο για τη δυνατότητα επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ και κυρίως η πρόβλεψή του ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα είναι μόλις 1% το 2022 ανοίγουν ξανά τα μέτωπα με την Κομισιόν και την κυβέρνηση.
1.Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει το ταχύτερο δυνατόν να εξειδικεύσουν τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους.
2.Θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων πριν από το τέλος του προγράμματος. Αναφερόμενος στις ελληνικές τράπεζες χαρακτήρισε «εποικοδομητική» τη στάση που έχει κρατήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία προτίθεται να προχωρήσει στη διενέργεια αυστηρών stress tests, που δεν θα συνοδεύεται όμως από τον συνολικό έλεγχο του ενεργητικού των τραπεζών (Asset Quality Review). Παράλληλα «εξπέρ» του ΔΝΤ βρίσκονται ήδη στην Αθήνα και ελέγχουν δάνεια από τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών.
Τετ α τετ
Το συνολικό πακέτο πολιτικής που πρέπει να ακολουθήσει η Ελλάδα, δεδομένου ότι το τρέχον πρόγραμμα ολοκληρώνεται το καλοκαίρι του 2018, επρόκειτο να συζητήσει αναλυτικά το Σάββατο στην Ουάσιγκτον το οικονομικό επιτελείο με την Κριστίν Λαγκάρντ. Η γαλλίδα πρώην υπουργός Οικονομικών έσπευσε νωρίτερα να διευκρινίσει ότι «το ΔΝΤ δεν ζητάει νέα (δημοσιονομικά) μέτρα» από την ελληνική κυβέρνηση αλλά «να εφαρμόσει τα συμφωνηθέντα».
Για το ΔΝΤ το ζήτημα είναι ξεκάθαρο. Στην περίπτωση απόκλισης του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα το 2018, η μπάλα περνά στην περιοχή των Ευρωπαίων και του Βερολίνου που θα πρέπει να προχωρήσουν σε ουσιαστική ελάφρυνση του χρέους για να βγαίνει το πρόγραμμα.
Οι ίδιες πηγές διευκρίνισαν ότι το δημοσιονομικό κενό για το 2018 υπολογίζεται από τους ελεγκτές σε 2,3 – 2,4 δισ. ευρώ, αν και οι ευρωπαίοι ειδικοί προβλέπουν ότι θα επιτευχθεί ο στόχος 3,5% του ΑΕΠ, όπως συνέβη την τελευταία τριετία. Οι μεγάλες διαφορές μεταξύ ΔΝΤ και Ευρωπαίων μπορεί να γεφυρωθούν καθώς στην υφιστάμενη συμφωνία προβλέπεται ότι «στην περίπτωση κατά την οποία η Ελλάδα εκπληρώσει πλήρως τις πολιτικές δεσμεύσεις της και επιτύχει τον δημοσιονομικό στόχο του Ταμείου (πρωτογενές πλεόνασμα 2,2% του ΑΕΠ), αλλά την ίδια στιγμή αποτύχει στους στόχους του προγράμματος του ESM (πλεόνασμα 3,5%), τότε η πρόσβαση της Ελλάδας στα δάνεια του ESM θα συνεχιστεί και οι στόχοι του προγράμματος του ESM θα επανεξεταστούν».
Σε αυτή την περίπτωση, των μεγάλων αποκλίσεων, οι πιέσεις προς την κυβέρνηση για τη λήψη επιπρόσθετων μέτρων για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού θα ενταθούν.
«Και χωρίς ΔΝΤ»
Στην παρούσα φάση η επιλογή της κυβέρνησης, μάλιστα σε συνεννόηση με την Τράπεζα της Ελλάδος, φαίνεται ότι είναι η επαναφορά του ζητήματος της εξειδίκευσης των μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους στο προσκήνιο, τη στιγμή που στην ΕΚΤ συζητείται το ενδεχόμενο σταδιακού περιορισμού του QE και η χρονική επέκτασή του.
Πρώτα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας σε συνέδριο της Credit Suisse έθεσε το θέμα άμεσης ένταξης των ελληνικών ομολόγων στο QE και την ανάγκη εξειδίκευσης των μακροπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, ενώ ακολούθησε με ομιλία του στο George Washington University ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. Και οι δύο, προφανώς για διαπραγματευτικούς λόγους, διαμήνυσαν ότι η Ελλάδα μπορεί να επιζήσει χωρίς το ΔΝΤ. Αλλά γνωρίζουν πολύ καλά ότι χωρίς το ΔΝΤ η πρόσβαση στις αγορές και η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών δεν θα είναι εύκολη υπόθεση.
Βέβαια το «κλειδί» για την επιτυχία ή όχι των στόχων και τη διάψευση ή όχι των προβλέψεων του ΔΝΤ είναι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας. Αυτό επισημάνθηκε στις επαφές που είχε ο υπουργός Οικονομίας Δημήτρης Παπαδημητρίου στην Ουάσιγκτον και συγκεκριμένα στη συνάντησή του με την πρόεδρο της FED Janet Yellen όπου αποτιμήθηκε η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και συζητήθηκαν οι δυνατότητες ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους.
Τα τρία «αγκάθια» του προϋπολογισμού
Τη δημοσιονομική κατάσταση περιέπλεξαν η μεγάλη υποχώρηση των δηλωθέντων εισοδημάτων για το 2016 και η συνακόλουθη μείωση του φόρου εισοδήματος το 2017.
Το πρόβλημα είναι δύσκολο, αφού πλέον δεν είναι πολιτικά και τεχνοκρατικά εφικτό να βρεθούν μέτρα που θα κλείσουν τα εφετινά ανοίγματα και θα αποφέρουν επιπλέον 2,4 δισ. ευρώ το 2018. Η προφανής και εύκολη –με δημοσιονομικούς όρους –λύση είναι να έρθουν έναν χρόνο νωρίτερα οι περικοπές στις συντάξεις, οι οποίες έχουν προγραμματιστεί για την Πρωτοχρονιά του 2019, αλλά αυτό είναι πολιτικά αδύνατον.
Σύμφωνα με έγκυρες πηγές οι «τρύπες» στον προϋπολογισμό είναι τρεις:
¢ 400 εκατομμύρια ευρώ από τον φόρο εισοδήματος.
¢ 400-500 εκατ. ευρώ από τις καθυστερήσεις στις ιδιωτικοποιήσεις.
¢ 200 εκατ. ευρώ από τις καθυστερήσεις στην απονομή συντάξεων.
Αντίθετα, υπάρχει υπερ-πλεόνασμα στο ασφαλιστικό σύστημα που υπολογίζεται σε 1,3 δισ. ευρώ για το 2017, το οποίο όμως αμφισβητείται.
Το πλεόνασμα, λένε κυβερνητικές πηγές, προέρχεται από την αύξηση της απασχόλησης αλλά κυρίως από τις μεγάλες μειώσεις στις συντάξεις που εκδίδονται με τον νόμο Κατρούγκαλου. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι η ανεργία μειώνεται αλλά τα έσοδα από μισθωτή εργασία δεν αυξάνονται (το συνολικό εισόδημα που δήλωσαν μισθωτοί και συνταξιούχοι το 2016 διαμορφώθηκε στα 57,9 δισ. ευρώ, έναντι 58,75 δισ. ευρώ το 2015). Η θετική έκπληξη, λένε οι ειδικοί, έρχεται από τις διπλές εισφορές που θα καταβάλλουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αγρότες. Πρόκειται για έκτακτα έσοδα της τάξης του 1 δισ. ευρώ.
Αυτά τα έκτακτα έσοδα οφείλονται στη μετάβαση από το παλαιό στο νέο ασφαλιστικό σύστημα. Αλλά η κυβέρνηση κρύβει τον προσωρινό χαρακτήρα και την πηγή του πλεονάσματος του ΕΦΚΑ.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι για φανεί το πραγματικό πρωτογενές πλεόνασμα, όπως συμφωνήθηκε με τους θεσμούς, θα πρέπει να γίνει εκκαθάριση 110.000 εκκρεμών κύριων συντάξεων ως τον Ιούνιο του 2018 και 130.000 εκκρεμών επικουρικών τη διετία 2018-2019.Οι 110.000 εκκρεμείς κύριες συντάξεις ισοδυναμούν με το 4% των υφιστάμενων κύριων συντάξεων αλλά η πρόσθετη δαπάνη δεν μπορεί να υπολογιστεί, καθώς καταβάλλονται προσωρινές συντάξεις ενώ η ένταξη των επικουρικών θα αυξήσει τη δαπάνη κατά 9% ή 230 εκατ. ευρώ ετησίως.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
