Πώς ξοδεύουν το χρηματικό τους βραβείο οι νομπελίστες;

«Το χρήμα πολλοί εμίσησαν, τη δόξα ουδείς». Θα έλεγε κανείς ότι το διάσημο αυτό γνωμικό έχουν πολλοί νομπελίστες στο μυαλό τους. Ορισμένοι βέβαια, όπως ο περυσινός νομπελίστας Λογοτεχνίας Μπομπ Ντίλαν, δέχθηκαν βαρυθύμως και το ίδιο το δοξαστικό βραβείο. Πάμπολλοι όμως είναι εκείνοι που «σνόμπαραν» και ξόδεψαν με τον πιο ανεύθυνο τρόπο το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό που συνοδεύει το βραβείο που κέρδισαν. Εμβληματικό και πλέον πρόσφατο παράδειγμα ο βραβευθείς την περασμένη Δευτέρα με το Νομπέλ Οικονομίας Ρίτσαρντ Θέιλερ.

Ο ηλικίας 72 ετών καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου τιμήθηκε για τις μελέτες του στον τομέα των λεγόμενων συμπεριφορικών οικονομικών. Προσπάθησε να ερμηνεύσει το παράδοξο φαινόμενο να παίρνουν τόσο πολλοί άνθρωποι τελείως ανεύθυνες, παράλογες και εν τέλει καταστροφικές αποφάσεις που έχουν να κάνουν με την τσέπη των ιδίων ή την οικονομική τύχη πολλών άλλων –εφόσον πρόκειται για επιχειρηματίες ή πολιτικούς ασφαλώς.

Και όμως, ο επιστήμονας αυτός που έβαλε στο μικροσκόπιο την οικονομική ανευθυνότητα των ανθρώπων, την ημέρα κιόλας κατά την οποία πληροφορήθηκε τη βράβευσή του από τη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών έσπευσε να δηλώσει ότι θα ξοδέψει το περίπου 1,1 εκατ. ευρώ που συνοδεύει το βραβείο του με τον πιο… παράλογο τρόπο! Είναι εμφανής η διάθεση αυτοσαρκασμού του αμερικανού νομπελίστα. Δεν θα είναι ο πρώτος, ωστόσο, που θα σκορπίσει (εφόσον όντως το κάνει) το χρηματικό του έπαθλο.

Εντάξει, δεν μπορεί να πει κανείς ότι οι τιμώμενοι με το βραβείο Νομπέλ πένονται. Αλλά από ορισμένους θα περίμενε κανείς, εφόσον ασφαλώς δημοσιοποιούν πώς ξοδεύουν τα χρήματα, να ακούσει κάτι περισσότερο ενδιαφέρον από την αγορά μιας… μοτοσικλέτας, ας πούμε. Ή μιας ακριβής γκαρνταρόμπας, όπως έκανε ο νομπελίστας Οικονομίας (πάλι Οικονομίας!) του 2010 Χριστόφορος Πισσαρίδης!

Ο κύπριος νομπελίστας μοιράστηκε με δύο συναδέλφους του τα χρήματα, καθώς η Ακαδημία τίμησε τρεις οικονομολόγους. Μέρος των 330.000 δολαρίων που του αναλογούσαν δαπανήθηκε για την αγορά ακριβών ρούχων και για αεροπορικά εισιτήρια για ολόκληρη την οικογένειά του προκειμένου να τον συνοδεύσει στη Στοκχόλμη για την απονομή του βραβείου.

Σύμφωνα με τη «New York Post» ο Πισσαρίδης ξόδεψε επίσης μέρος του χρηματικού επάθλου για την επίπλωση του καινούργιου διαμερίσματος που είχε αγοράσει τότε, ενώ ένα μέρος των χρημάτων που είχε αφήσει σε τραπεζικό λογαριασμό στην Κύπρο (που είχε προφανώς πάνω από 100.000 ευρώ) υπέστη το αδιανόητο για δυτικοευρωπαϊκή καπιταλιστική χώρα (πλην αληθινό) «κούρεμα» το χαλεπό έτος 2013.

Ασφαλώς πολλοί βραβευθέντες με βραβεία Νομπέλ (κυρίως Ειρήνης) είναι πολιτικοί. Και για να μην κατηγορηθούν ότι πλουτίζουν, έστω και κατ’ αυτόν τον εξαιρετικά τιμητικό τρόπο, χαρίζουν το χρηματικό έπαθλο στη χώρα τους ή το δίνουν για κάποιον αγαθοεργό σκοπό. Ο περυσινός τιμηθείς με το Νομπέλ Ειρήνης, πρόεδρος της Κολομβίας Χουάν Μανουέλ Σάντος, διέθεσε το ποσό για την ανακούφιση των θυμάτων του εμφυλίου πολέμου στη χώρα του. «Το βραβείο ανήκει στους Κολομβιανούς, και κυρίως σε αυτούς που υπέφεραν από τον πόλεμο» τουίταρε.

Ο Μπαράκ Ομπάμα, επίσης, χάρισε το ποσό σε οργανώσεις βετεράνων του Πολέμου στον Κόλπο, φτωχών φοιτητών και θυμάτων του καταστροφικού σεισμού στην Αϊτή τον Ιανουάριο του 2010 –ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ τιμήθηκε, ως γνωστόν, την πρώτη κιόλας χρονιά της πρώτης θητείας του, το 2009…

Αλλά και ο γερμανός βιοχημικός Γκίντερ Μπλόμπελ, που βίωσε ως παιδί τον βομβαρδισμό της Δρέσδης, δώρισε το χρηματικό έπαθλο από το Νομπέλ Ιατρικής που κέρδισε το 1999 για την ανοικοδόμηση του Ναού της Παναγίας (Frauenkriche) και της εβραϊκής Συναγωγής της γενέτειρας πόλης του.

Πολλοί «ταγμένοι» επιστήμονες, μεταξύ των οποίών και η δύο φορές τιμηθείσα (με Νομπέλ Φυσικής το 1903 και Νομπέλ Χημείας το 1911) Μαρία Κιουρί, επένδυσαν τα χρήματα στις έρευνές τους. Μια ξεχωριστή περίπτωση διαχείρισης του χρηματικού επάθλου βραβείου Νομπέλ έγινε από τον ούτως ή άλλως μοναδικό Αλμπερτ Αϊνστάιν.

Στο διαζύγιό του με τη Μίλεβα Μάριτς, που εκδόθηκε το 1918, ο Αϊνστάιν είχε συμφωνήσει να δώσει ως αποζημίωση και διατροφή στη σύζυγο και στα παιδιά τους ποσό που αντιστοιχεί σε ένα βραβείο Νομπέλ. Με τη διαφορά πως ο διασημότερος φυσικός του 20ού αιώνα κέρδισε το Νομπέλ Φυσικής τρία χρόνια αργότερα, το 1921! Ο Αϊνστάιν, δηλαδή, προκατέβαλε το ποσό που συνόδευε το βραβείο, όντας προφανώς βέβαιος ότι σύντομα θα έπαιρνε τα χρήματά του πίσω!

Σημειωτέον ότι το ύψος του ποσού που θα διανείμει κάθε έτος το αποφασίζει το Ιδρυμα Νομπέλ. Ο εφευρέτης της δυναμίτιδας Αλφρεντ Νομπέλ (ένας εκ των πλουσιότερων Ευρωπαίων της εποχής του) όρισε στη διαθήκη του το 1896 ότι οι τόκοι από τη διαχείριση της περιουσίας του (υπολογίζεται ότι αντιστοιχούσε περίπου σε 182 εκατ. σημερινά ευρώ) θα μοιράζονται σε επιστήμονες που με το έργο τους ωφελούν την ανθρωπότητα.