Ο Χίτλερ, ο Στάλιν, ο Ντε Γκωλ

Μετάφραση Γιάννης Καυκιάς

Εκδόσεις Angelus Novus, 2017

σελ.302 , τιμή 15 ευρώ

Ο Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ είναι ο θεμελιωτής του νέου γαλλικού αστυνομικού μυθιστορήματος, του αποκαλούμενου néo-polar, εκείνος που προσέδωσε στο αμερικανικό hardboiled κοινωνικές και πολιτικές αποχρώσεις με βάση τη μαρξιστική θεωρία. Ορισμένοι θεωρούν ότι εκτός από αυτόν, πρωτεργάτης του είδους είναι και ο Φρεντερίκ Φαζαρντί (1947-2008), ο οποίος συμμετείχε στις εργατικές κινητοποιήσεις τον Μάη του ’68, εμφανίστηκε όμως ως συγγραφέας πολλά χρόνια αργότερα από τον Μανσέτ. Ο Φαζαρντί που άργησε να γίνει γνωστός στην Ελλάδα (το μυθιστόρημά του Φονιάδες μπάτσων κυκλοφόρησε το 2014 από τις Εκδόσεις των Συναδέλφων), γεννήθηκε στο Παρίσι, το πραγματικό του όνομα ήταν Ρονάλ Μορό, εργάστηκε ως ξυλουργός, χτίστης και ελαιοχρωματιστής, και σε μάλλον μεγάλη ηλικία, μετά τα είκοσι πέντε του χρόνια, άρχισε να σπουδάζει. Eγραψε πάνω από σαράντα μυθιστορήματα, μεγάλο αριθμό διηγημάτων, δοκίμια, θεατρικά έργα, σενάρια για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Μαρξιστής από τη νεότητά του, στρατεύθηκε στην ομάδα Προλεταριακή Αριστερά, δήλωνε αναρχικός και είχε συνεργαστεί, δημοσιεύοντας άρθρα, με την εφημερίδα «Humanité» και το περιοδικό «Charlie Hebdo».

To μυθιστόρημα Μετά τη βροχή μας μεταφέρει στο Παρίσι του 1947 (το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1998), όταν ο τριαντάρης Τζο Ντικμάν που έχει πολεμήσει στα μέτωπα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τιμήθηκε με πολλά παράσημα για τον ηρωισμό του, νιώθει χαμένος στη μεταπολεμική Γαλλία, η οποία δεν ενδιαφέρεται για τους ήρωες και τα ανδραγαθήματά τους. Για να επιβιώσει, ανοίγει με τον φίλο του Σκαρφάτι ένα γραφείο ιδιωτικών ερευνών –«μόδα που ήρθε από την Ευρώπη μαζί με τα αμερικάνικα στρατά» –και παριστάνει τον ντετέκτιβ. Η πρώτη μεγάλη υπόθεση που αναλαμβάνουν είναι η πτώση ενός ιδιωτικού αεροπλάνου στη Μάγχη και ο θάνατος του πλούσιου ιδιοκτήτη, του βιομηχάνου Φαρνού, και των επιβαινόντων. Ατύχημα ή δολιοφθορά;

Ο Ντικμάν, ο αφηγητής, πτυχιούχος της Νομικής, ένας τρόπον τινά Γάλλος Φίλιπ Μάρλοου, ζει μια συναρπαστική ερωτική ιστορία με τη Λουλού, η οποία εργάζεται σε οίκο ανοχής, και ενώ ερευνά τη σκοτεινή υπόθεση, σχολιάζει όσα συμβαίνουν στην πατρίδα του («τα οχληρά πλήθη» είχαν «ξαμοληθεί και κούρευαν τις πουτάνες –όχι όμως και τα μεγάλα αφεντικά που είχαν συνεργαστεί με τους Γερμανούς», ενώ οι πρώην δωσίλογοι «ξανασήκωναν κεφάλι μοστράροντας πιστοποιητικά αντιστασιακού»). Στην υπόθεση της πτώσης του αεροπλάνου είναι ανακατεμένοι διεφθαρμένοι αστυνομικοί, πρώην συνεργάτες των Γερμανών, άνθρωποι του υποκόσμου, μα και η κόρη ενός συνεργάτη του βιομηχάνου, η Λορ Λαμπρασερί, η οποία επισκέπτεται τον Ντικμάν στο γραφείο του και του αναθέτει να βρει δύο ύποπτους επιζήσαντες. Είναι μια γοητευτική γυναίκα, μια femme fatal, που κολάζει τους άντρες γύρω της, όχι όμως και τον ερωτοχτυπημένο ήρωά μας.

Η πλοκή πάει χρόνια πίσω στην κατοχή της Γαλλίας από τους Γερμανούς, όταν «σχεδόν όλοι» οι γάλλοι βιομήχανοι, διαβάζουμε, συνεργάζονταν με τους ναζί. Γραμμένο με τρυφερότητα για τις γυναίκες και «ταξικό μίσος» για τους γάλλους δωσίλογους, με χιούμορ καλής ποιότητας εδώ κι εκεί, το Μετά τη βροχή είναι, μπορούμε να πούμε, ένα «στρατευμένο» αστυνομικό μυθιστόρημα ή ένα «αντιπολεμικό» αστυνομικό μυθιστόρημα. Ο συγγραφέας δεν μασάει τα λόγια του, στρέφει τα βέλη του προς τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι, προς «τα καθάρματα» τους ταγματασφαλίτες, προς τους καταδότες των πατριωτών, αλλά και προς τον Στάλιν και «τους δολοφόνους του», καθώς και τους γάλλους κομμουνιστές που τον θαύμαζαν, ενώ υπερασπίζεται τον στρατηγό Ντε Γκωλ και τον πατριωτισμό του. Οι ήρωες και οι ηρωίδες του Φαζαρντί κινούνται σε ένα Παρίσι που θυμίζει Σικάγο ή Λος Αντζελες, συχνάζουν σε καταγώγια, πίνουν ουίσκι, ρούμι με Κόκα Κόλα και άλλα αλκοολούχα ποτά, καπνίζουν τσιγάρα Λάκι Στράικ, ακούνε αμερικανική μουσική, λ.χ. κομμάτια του Τζορτζ Γκέρσουιν. Διασκεδάζουν και στοχάζονται, ενώ ο αφηγητής, φουλ ερωτευμένος με τη Λουλού, θυμάται στίχους του Λουί Αραγκόν και δεν παραλείπει να θυμίσει τα ιερά τέρατα της γαλλικής λογοτεχνίας, τον Μπαλζάκ, τον Σταντάλ, τον Φλομπέρ, τον Μαρσέλ Προυστ. «Ποιος είναι ο ηλίθιος που είπε ότι η ζωή δεν είναι όμορφη;» αναρωτιέται ο διανοούμενος ήρωας.