Τι κρύβει η σύγκρουση Μητσοτάκη – Ντάισελμπλουμ

Τις προηγούμενες ημέρες συνέβησαν γεγονότα τα οποία ενδεχομένως να περιέχουν κρυπτογραφημένα μηνύματα για τις μελλοντικές εξελίξεις. Το πρώτο ήταν η επίσκεψη στην Αθήνα του επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ και το μήνυμα που μετέφερε για αποφυγή πρόωρων εκλογών ως το 2019 ώστε να μην κινδυνεύσει η πολιτική σταθερότητα. Το δεύτερο συνέβη την περασμένη Δευτέρα στη συζήτηση που διοργάνωσε το Harvard Business School of Greece με ομιλητές τον Κυριάκο Μητσοτάκη, τον πρεσβευτή της Γερμανίας Γενς Πλέτνερ, τον διευθυντή του Κέντρου Ευρωπαϊκών Πολιτικών Σπουδών Ντάνιελ Γκρος και τον πρώην εκτελεστικό διευθυντή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Λορέντσο Μπίνι Σμάγκι. Εκεί ο κ. Γκρος χαρακτήρισε «ηρωικό κατόρθωμα της κυβέρνησης» την εξασφάλιση πρωτογενών πλεονασμάτων «με αυτή την οικονομία». «Η Ελλάδα», πρόσθεσε, «δεν έχει πρόβλημα πρωτογενών πλεονασμάτων, το ζήτημα είναι πώς θα ανακάμψει η οικονομία της».

Ο κ. Μητσοτάκης αντέδρασε. Με φανερό εκνευρισμό διέκοψε τον κ. Γκρος και του είπε ότι «η προσπάθεια της κυβέρνησης ίσως να είναι ηρωική αλλά είναι λάθος». Και εξήγησε ότι πέτυχε τα πλεονάσματα με αύξηση της φορολογίας και των εισφορών, με συντριβή της μεσαίας τάξης αφότου η χώρα έχασε το 25% του ΑΕΠ και ο ρυθμός των επενδύσεων έπεσε από το 25% στο 10%. «Η κυβέρνηση ξεπέρασε το όριο. Οσο ανεβάζει τους φόρους τόσο μειώνονται τα έσοδα» πρόσθεσε και διερωτήθηκε «μήπως θυσιάζουμε πολλά για τα πρωτογενή πλεονάσματα επειδή οι εταίροι πιστεύουν ότι πρέπει να μας βάλουν στενό κορσέ ώστε να μην αρχίσουμε να ξοδεύουμε ξανά». «Απαιτείται μια νέα κυβέρνηση ικανή να υλοποιήσει μια μεταρρυθμιστική ατζέντα. Μόνο έτσι θα προσελκύσουμε περισσότερους επενδυτές και θα ανακτήσουμε τη χαμένη μας αξιοπιστία» τόνισε.

Ο κ. Σμάγκι, σε αντίθεση με τον κ. Γκρος, παρατήρησε ότι «η στρατηγική του κ. Μητσοτάκη έχει βάση» και μπορεί να συζητηθεί με τους εταίρους, αλλά επισήμανε ότι «οι μεταρρυθμίσεις χρειάζεται να γίνονται στην αρχή της θητείας μιας κυβέρνησης». «Είναι παράδοξο» συμπλήρωσε διατυπώνοντας μια διακριτική αιχμή κατά της κυβέρνησης «να λες ότι αυξάνεις τους φόρους προκειμένου να κάνεις μεταρρυθμίσεις».

Το ζήτημα που αναδείχθηκε από αυτή τη συζήτηση δεν είναι η διαφορά στις απόψεις δύο οικονομολόγων που ασκούν επιρροή στο οικονομικό γίγνεσθαι της Ευρώπης. Είναι ότι ο πρόεδρος της ΝΔ έχει απορροφηθεί από την προσπάθεια να εξοικειώσει την ελληνική κοινή γνώμη με το σχέδιο που προτείνει και έχει αμελήσει να χτίσει ισχυρές συμμαχίες στο εξωτερικό παρότι υπάρχουν σημαίνοντα πρόσωπα τα οποία φαίνεται ότι συμμερίζονται τις απόψεις του.

Η παρέμβαση Ντάισελμπλουμ είναι άλλης τάξεως ζήτημα. Ο κ. Μητσοτάκης την αντιμετώπισε ως παρέμβαση στα εσωτερικά της χώρας –ο ολλανδός πολιτικός δεν έχει το χάρισμα της διπλωματίας, όπως έδειξε πολλές φορές στο παρελθόν, και ίσως αυτά που είπε να μην ήταν μόνο η δική του άποψη. Ισως οι φράσεις «θαυμάζω τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος απέδειξε ότι είναι ένας επιτυχημένος πολιτικός, ικανός να καθοδηγήσει τη χώρα του στον δρόμο της σταθερότητας. Αυτό είναι κρίσιμο. Δεν χρειάζεται να συμφωνώ με κάθε του πολιτική πρωτοβουλία και άποψη», που είπε στη συνέντευξη στην «Καθημερινή», να απηχούν το κλίμα που υπάρχει στον σκληρό πυρήνα των θεσμών για την Ελλάδα.

Εφόσον οι ευρωπαίοι ηγέτες είναι ικανοποιημένοι από τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης στα μεγάλα θέματα που τους απασχολούν –Μεταναστευτικό, τρομοκρατία, επιβολή κυρώσεων, συμμετοχή σε επιχειρήσεις ή παροχή διευκολύνσεων, κ.ά. –συν την εφαρμογή του Μνημονίου χωρίς παρεκκλίσεις και κοινωνική αναταραχή, δεν τους ενδιαφέρει το όνομα του Πρωθυπουργού. Υπό αυτή την οπτική ήταν αναμενόμενο να αποκηρύξει ο κ. Ντάισελμπλουμ τις πρόωρες εκλογές επισείοντας τον κίνδυνο της αστάθειας αλλά και το εθνικό συμφέρον της Ελλάδας.

«Το Σύνταγμα» απάντησε ο πρόεδρος της ΝΔ «ορίζει ότι οι εκλογές γίνονται όταν χαθεί η κυβερνητική πλειοψηφία ή όταν ο Πρωθυπουργός αποφασίσει να προκηρύξει πρόωρες εκλογές. Δεν είναι δουλειά κανενός να καθορίσει πότε είναι η κατάλληλη ώρα για εκλογές στην Ελλάδα. Είναι μια εσωτερική υπόθεση που αφορά τη χώρα». Οι εκλογές, πρόσθεσε, δεν αποτελούν λόγο αστάθειας αλλά είναι ένας τρόπος να αποκτήσει η χώρα μια κυβέρνηση «ικανή να της προσφέρει ένα επίπεδο ανάπτυξης που θα ικανοποιήσει τους πολίτες».

Η ενόχληση του κ. Μητσοτάκη δεν είχε μόνο πολιτικές αιτίες. Με τον επικεφαλής του Eurogroup συναντήθηκε προ δεκαπενθημέρου κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αθήνα. Στη συζήτηση που έγινε, ο πρόεδρος της ΝΔ, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, του μίλησε αναλυτικά και πολύ καθαρά για το σχέδιο που εξήγγειλε στη ΔΕΘ και για την άποψή του ότι η Ελλάδα χρειάζεται μια άλλη μεταρρυθμιστική κυβέρνηση προκειμένου να βγει οριστικά από το τέλμα. Ο κ. Ντάισελμπλουμ άρχισε να λέει ότι δεν χρειάζονται εκλογές και τότε ο κ. Μητσοτάκης τού ξεκαθάρισε σε έντονο ύφος ότι «αν ζητάω εκλογές, είναι δική μου δουλειά. Δεν σε αφορά. Δεν έχει κανένας να φοβηθεί τίποτα από τις εκλογές», εξηγώντας ότι η ΝΔ δεν είναι ΣΥΡΙΖΑ για να θέσει σε κίνδυνο τα κεκτημένα της χώρας.

Μικρή, όχι όμως αδιάφορη λεπτομέρεια είναι ότι η συνέντευξη δόθηκε πριν από τη συνάντηση των δύο πολιτικών αλλά ο κ. Ντάισελμπλουμ, ο οποίος στο τέλος του έτους αποχωρεί από επικεφαλής του Eurogroup, δεν ανέφερε τίποτε για αυτήν στον συνομιλητή του ούτε επέμεινε στην άποψή του για τις εκλογές. Σύμφωνα με κορυφαίο στέλεχος του επιτελείου της Πειραιώς η δυσαρέσκεια του προέδρου της ΝΔ διοχετεύθηκε μέσω κατάλληλων διαύλων εκτός συνόρων, όχι μόνο για όσα είπε ο ολλανδός πολιτικός για τις εκλογές αλλά και για το ότι δεν υπάρχει πισωγύρισμα των μεταρρυθμίσεων στην Παιδεία και στη Δημόσια Διοίκηση. Ακολούθησαν πιο προσεκτικές δηλώσεις από τον επικεφαλής του EuroWorking Group Τόμας Βίζερ.

Στο επιτελείο του κ. Μητσοτάκη αναγνωρίζουν το γεγονός ότι στον σκληρό πυρήνα των θεσμών υπάρχουν ορισμένοι που δεν είναι πρόθυμοι να ακούσουν τη λογική της δικής τους πρότασης, όχι επειδή είναι λανθασμένη αλλά γιατί έχουν και οι ίδιοι διαπραγματευθεί και συναινέσει στο μείγμα του τρίτου μνημονίου και «δεν θέλουν να τους σκάσει το πρόβλημα στα χέρια». Εμφανίζονται ωστόσο πεισμένοι πως όταν αλλάξει η κυβέρνηση θα συνεργαστούν αρμονικά μαζί τους. Επιπλέον σημειώνουν την «καλή χημεία» που έχει ο πρόεδρος της ΝΔ με τον Εμανουέλ Μακρόν, ήδη από την άνοιξη του 2016, όταν στο πρώτο του ταξίδι στο Παρίσι ως πρόεδρος του κόμματος ο κ. Μητσοτάκης συναντήθηκε με τον τότε υπουργό Οικονομίας του Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος είχε μόλις ιδρύσει το Κίνημα En Marche!, προκαλώντας την έντονη δυσαρέσκεια του Νικολά Σαρκοζί. Στις 8 Σεπτεμβρίου ο κ. Μητσοτάκης συναντήθηκε με τον γάλλο πρόεδρο, ο οποίος πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα, και συζήτησαν αναλυτικά για την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Παλιά είναι η γνωριμία του και με τον υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας Μπρουνό Λε Μερ. Συνεργάτες του παρατηρούν ότι δίαυλοι επικοινωνίας υπάρχουν και με τη Γερμανία και θα ενεργοποιηθούν όταν σχηματιστεί κυβέρνηση, ενώ στο μεταξύ ο πρόεδρος της ΝΔ θα αξιοποιήσει τις Συνόδους του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος προκειμένου να χτίσει πολιτικές συμμαχίες. Ο κ. Μητσοτάκης πιστεύει ότι το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών δεν θα επηρεάσει σημαντικά τις εξελίξεις στην Ελλάδα, ωστόσο επισημαίνει ότι «υπάρχει ξεκάθαρα ένα παράθυρο ευκαιρίας για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στην ευρωζώνη» και ότι ο Εμμανουέλ Μακρόν και η Ανγκελα Μέρκελ «θα εκμεταλλευθούν την ευκαιρία αυτή για να πραγματοποιήσει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα σημαντικά βήματα προς την ολοκλήρωσή του. Η Ελλάδα πρέπει να βρεθεί στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας δεδομένου ότι οι εξελίξεις στα ζητήματα της μετανάστευσης, της ασφάλειας και της δημιουργίας ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής την επηρεάζουν άμεσα». Το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών έχει προκαλέσει ήδη ένα τσουνάμι σεναριολογίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ενα από αυτά τα σενάρια ταράζει τις παραδοσιακές πολιτικές οικογένειες της Ευρώπης, έστω κι αν αυτή τη στιγμή δεν είναι τίποτε περισσότερο από την εκδήλωση του αδιεξόδου των Σοσιαλιστών για την υποχώρησή τους στο σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών κρατών.

Χωρίς συγκροτημένη στρατηγική, με τους γερμανούς Σοσιαλιστές να μην μπορούν να συνέλθουν από μια ήττα που δεν την περίμεναν τόσο βαριά, τους Γάλλους να στρέφονται προς τα αριστερά, τους Ιταλούς να προσπαθούν να καταλάβουν το μεταρρυθμιστικό Κέντρο και τους Αγγλους Εργατικούς να βρίσκονται σε διαδικασία αποχώρησης, εκκολάπτεται η ιδέα της δημιουργίας μιας νέας ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Σε αυτή, σύμφωνα πάντοτε με το συγκεκριμένο σενάριο, θα ενταχθούν οι ευρωβουλευτές του Μακρόν, του Ματέο Ρέντσι, κάποιοι άλλοι Σοσιαλιστές, ορισμένοι από τους Φιλελευθέρους, την Αριστερά και τους Πρασίνους –ο Μακρόν έχει προτείνει να υπάρξουν ενιαίες λίστες στις ευρωεκλογές του 2019. Σε μια τέτοια ομάδα μπορεί άνετα να ενταχθεί και ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν κάποτε αυτά φάνταζαν σενάρια επιστημονικής φαντασίας, αρκεί η ανησυχία του γερμανικού αριστερού κόμματος Die Linke για τη διείσδυση του ακροδεξιού AfD στην εκλογική του βάση αλλά και στον αστικό κόσμο της Γερμανίας και η δισυπόστατη στάση των Σοσιαλιστών για τον Μακρόν: αποστρέφονται τον ίδιο επειδή κονιορτοποίησε το γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και εθελοτυφλούν απέναντι στις προτάσεις του για την Ευρώπη, πολλές από τις οποίες είναι και δικές τους προτάσεις!