Συνάντησα πριν από λίγες ημέρες τον Δημήτρη Αντωνίου, έναν νέο επιστήμονα του οποίου το διδακτορικό για το δικαστικό σώμα, τα δικαστήρια και τη Δικαιοσύνη στα χρόνια του Οθωνα (την περίοδο της απόλυτης μοναρχίας του) παρουσιάζει στοιχεία αποκαλυπτικά και (γοητευτικά) άγνωστα. Αναρωτιέμαι τελικά πόσο γνωρίζουμε αυτή την εποχή που οι άγγελοι και οι δαίμονες εγκαθίστανται στο νεογέννητο ελληνικό κράτος, πόσο γνωρίζουμε τον 19ο αιώνα. Γενικότερα υπάρχει ένα νέο ενδιαφέρον για αυτόν τον αιώνα, μολονότι για τους περισσότερους μας φαίνεται πολύ μακρινός, αν μάλιστα σκεφτούμε ότι δεν υπάρχει πλέον κανένας ζωντανός «μάρτυρας» για την εποχή.
Από τους τελευταίους επιζώντες του 19ου αιώνα, η χελώνα Χάριετ –την οποία εντόπισε και μελέτησε ο Κάρολος Δαρβίνος το 1835 στα νησιά Γκαλαπάγκος –πέθανε τον Ιούνιο του 2006, ενώ η τελευταία επιζήσασα του ναυαγίου του Τιτανικού, που τον Απρίλιο του 1912 ήταν δύο μηνών, πέθανε το 2009. Αυτός ο μακρύς αιώνας που για τον ευρωπαϊκό χώρο αρχίζει χοντρικά με τη Γαλλική Επανάσταση και τελειώνει με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (για την Ελλάδα μπορούμε να πούμε ότι τελειώνει το 1922) είναι ο αιώνας που μας έκανε σύγχρονους.
Τον Ιούνιο του 2014 είχαμε παρουσιάσει σε αυτό εδώ το ένθετο του «Βήματος» το 1.200 σελίδων βιβλίο του γερμανού ιστορικού Γιούργκεν Οστερχάμελ για τον 19ο αιώνα (αμετάφραστο ακόμη στη γλώσσα μας). Σε αυτή τη μεγάλη και πρωτότυπη σύνθεση, ο Οστερχάμελ μας λέει ότι ο 19ος αιώνας δημιουργεί εν πολλοίς τον κόσμο όπου ζούμε σήμερα, κοντολογίς ότι είμαστε όλοι παιδιά του 19ου αιώνα και ότι τότε αναδύεται η παγκόσμια ιστορία (ο Μάρκος Καρασαρίνης υπέγραφε την παρουσίαση της αγγλικής έκδοσης, «The Transformation of the World», Princeton University Press).
Αυτές τις μέρες, μια νέα μεγάλη σύνθεση για τον 19ο αιώνα (700 και πλέον σελίδων) μας έρχεται από τη Γαλλία και υπογράφεται από τον Σιλβέν Βενέρ και τον Πιερ Σενγκαραβελού («Histoire du Monde au XIXe Siècle», Fayard). Σημερινές έννοιες και πραγματικότητες όπως «παγκοσμιοποίηση» είναι δημιουργήματα του 19ου αιώνα. Είμαστε κάτι περισσότερο από παιδιά του.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
