Το Χρηματιστήριο του ποδοσφαίρου

Με την εφετινή έκρηξη των μεταγραφών, ιδιαίτερα του Neymar και του Mbappe, το Παρατηρητήριο του Ποδοσφαίρου (www.football-observatory.com) ενδιαφέρθηκε για την πραγματική αξία των σταρ της στρογγυλής θεάς, της μπάλας. Τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά και δείχνουν την υπερβολή της αγοράς. Οι τιμές που ανακοινώθηκαν είναι εξωφρενικές και η ερώτηση που τίθεται: είναι πραγματικά δικαιολογημένες;

Το Παρατηρητήριο του Ποδοσφαίρου CIES και οι ερευνητές του δημιούργησαν ένα αλγόριθμο για την εκτίμηση της αξίας των «σταρ ποδοσφαιριστών» των πέντε δυναμικών πρωταθλημάτων (Αγγλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία). Με βάση τις μεταβλητές ηλικία, επιδόσεις, ομάδα, θέση του κάθε ποδοσφαιριστή, η κατάταξη οδήγησε σε δύο σημαντικά απρόβλεπτα συμπεράσματα. Πρώτο, οι ποδοσφαιριστές που θεωρούνται οι καλύτεροι στον κόσμο δεν είναι υποχρεωτικά και οι πιο ακριβοί και, δεύτερο, μερικοί καλοί ή πολύ καλοί ποδοσφαιριστές έχουν μια αξία η οποία φαίνεται υπερβολική. Μερικά παραδείγματα οδηγούν προς αυτά τα δύο συμπεράσματα.

Το 2016, ο Pogba «έσπασε» το ρεκόρ μεταγραφής της πιο ακριβής της Ιστορίας: 105 εκατ. ευρώ (από Juventus σε Manchester United). Το Παρατηρητήριο προέβλεψε ότι άλλοι 12 ποδοσφαιριστές θα μπορούσαν να επιτύχουν μεγαλύτερη τιμή και οι οποίοι παίζουν στη μεσαία γραμμή.

Μερικοί από αυτούς είναι: Neymar, με μια αξία 210,7 εκατ. ευρώ, Dele Alli 155,1 εκατ. ευρώ, Harry Kane 153,6 εκατ. ευρώ. Lionel Messi (4ος) και Cristiano Ronaldo (12ος) εκτιμώνται αντίστοιχα 151,7 και 112,4 εκατ. ευρώ. Αν και οι δύο αυτοί ποδοσφαιριστές (έχουν κερδίσει τη Χρυσή Μπάλα) θεωρούνται σήμερα οι καλύτεροι παίκτες στον κόσμο, δεν είναι και οι πιο ακριβοί.

Επανέρχεται το ερώτημα της σωστής τιμής εκτίμησης της αξίας τους (χρηματοοικονομικά σκεπτόμενοι) και πώς δικαιολογούνται τέτοια υψηλά ποσά. Oι παράγοντες που επηρεάζουν τη χρηματοοικονομική αξία μιας μεταγραφής μπορεί να είναι: δυναμική σωματική διάπλαση (αντοχή, ταχύτητα) και τεχνική (αποφασιστικές πάσες, άμυνα, κοψίματα). Εξάλλου, μερικές θέσεις, επιτελικός μέσος, σέντερ φορ, θεωρούνται πιο περιζήτητες για το ίδιο επίπεδο επιδόσεων και ίδιας ηλικίας.

Σήμερα ένας ποδοσφαιριστής θεωρείται ως ένα χρηματοοικονομικό προϊόν που πρέπει να εκτιμηθεί. Ιστορικές ομάδες της Ευρώπης, στις οποίες επένδυσαν οι νέοι «κροίσοι», προσπαθούν να φανούν ανταγωνιστικές «ρίχνοντας» πολύ χρήμα στην αγορά (2,7 δισ. ευρώ). Πρόκειται για τις Manchester City, Manchester United, Paris Saint-Germain, Chelsea.

Ο στόχος των επενδυτών αυτών των τεσσάρων ομάδων είναι να επενδύσουν γρήγορα και αποτελεσματικά πολλά χρήματα ώστε οι ομάδες τους να γίνουν ανταγωνιστικές και να κατακτήσουν τρόπαια. Αυτό όμως πολλές φορές δημιουργεί «υπερεπένδυση» και στρέβλωση της αξίας (πραγματικής) των ποδοσφαιριστών.

Τα στατιστικά της αγοράς των μεταγραφών είναι εντυπωσιακά:

n 2012, περίπου 1,8 δισ. ευρώ.

n 2013, 2,6 δισ. ευρώ.

n 2014, 2,4 δισ. ευρώ.

n 2015, 3 δισ. ευρώ.

n 2016, 3,4 δισ. ευρώ.

Το Παρατηρητήριο Ποδοσφαίρου δημοσίευσε πρόσφατα ταξινόμηση με 100 παίκτες με τις υψηλές τιμές μεταγραφής. Η εκτίμηση έγινε με βάση ένα οικονομετρικό μοντέλο που στηρίχθηκε σε περισσότερες από 1.500 ακριβές μεταγραφές μετά το 2010 έως σήμερα.

Είναι ενδιαφέρον να αναφερθούν οι τιμές μεταγραφών μερικών σπουδαίων παικτών στην ιστορία του ποδοσφαίρου:

E. Cavani (2013, 64 εκατ. ευρώ), R. Kaka (2015, 67 εκατ. ευρώ), Z. Ibrahimovic (2009, 70,5 εκατ. ευρώ), A. Di Maria (2014, 75 εκατ. ευρώ), Z. Zidane (2001, 75 εκατ. ευρώ), J. Rodriguez (2014, 80 εκατ. ευρώ), L. Suarez (2014, 81 εκατ. ευρώ).

Το 2017 οι συγγραφείς O. Muller, A. Simons και M. Weinmann δημοσίευσαν στο έγκυρο περιοδικό «European Journal of Operational Research» μια πρωτότυπη μεθοδολογία για την εκτίμηση της αγοραίας αξίας των ποδοσφαιριστών (O. Muller, A. Simons, M. Weinmann, Beyond crowd judgements: Data-driven estimation of market value in association football, EJOR, 263, 2017, 611-624). Οι μεταβλητές που χρησιμοποίησαν είναι όμοιες με αυτές του site Transfermarkt: Football transfers, rumors, market values, news και αφορούν τρεις βασικούς πυλώνες αξιολόγησης:

n Χαρακτηριστικά ποδοσφαιριστή.

n Επιδόσεις ποδοσφαιριστή.

n Δημοτικότητα ποδοσφαιριστή.

Από τα χαρακτηριστικά του ποδοσφαιριστή αναφέρονται η ηλικία, το ύψος, η θέση, το πόδι, η εθνικότητα. Από τις επιδόσεις: χρόνος συμμετοχής (αριθμός παιχνιδιών, λεπτά συμμετοχής σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο), γκολ, ασίστ, πάσες, ντρίμπλες, μονομαχίες, φάουλ, κάρτες. Τέλος, η δημοτικότητα αναφέρεται στο γεγονός αν ο παίκτης παρουσιάζεται συχνά στον έντυπο Τύπο και στα Internet links. Συγκέντρωσαν στοιχεία από διάφορες πηγές (Google, Reddit, Transfermarkt, WhoScored, etc.) για μια περίοδο έξι ετών από 2009/10 έως 2014/15. Το δείγμα προέρχεται από πέντε «top European leagues»: England’s Premier League, Spain’s La Liga, Germany’s Bundesliga, Italy’s Serie A και France’s Ligue 1, δηλαδή 4.217 παίκτες από 146 ομάδες.

Μια σειρά από υποδείγματα παλινδρόμησης χρησιμοποιήθηκαν και τελικά κατασκευάστηκαν 4 μοντέλα.

Στο μοντέλο 1 (σταθερός όρος και προβλεπόμενη τιμή αγοράς) είναι σημαντικές.

Οι σημαντικές μεταβλητές στο μοντέλο 2 (προστέθηκαν τα χαρακτηριστικά του ποδοσφαιριστή) είναι η προβλεπόμενη τιμή αγοράς και η ηλικία.

Στο μοντέλο 3 (προστέθηκαν οι επιδόσεις) οι σημαντικές μεταβλητές είναι η προβλεπόμενη τιμή αγοράς, η ηλικία, τα λεπτά συμμετοχής, τα γκολ, ασίστ, πάσες, επιτυχείς πάσες, ντρίμπλες, εναέριες μονομαχίες, τάκλιν, κίτρινες κάρτες.

Στο μοντέλο 4 (προστέθηκε η δημοτικότητα) σημαντικές μεταβλητές είναι η σελίδα στη Wikipedia, οι δημοσιεύσεις στο Reddit και τα βίντεο στο YouTube.

Συνολικά, η μεθοδολογία (data analytics) για την εκτίμηση της αγοραίας αξίας του ποδοσφαιριστή δεν αποκλίνει σημαντικά από τις πραγματικές αξίες μεταγραφής. Τα μοντέλα προσφέρουν καλύτερες προβλέψεις για τις χαμηλές – μεσαίες τιμές μεταγραφών παικτών, ενώ οι κρίσεις (judgments) της αγοράς είναι πιο ακριβείς για τις ακριβές μεταγραφές παικτών. Η χρησιμότητα μεθοδολογιών βοηθά τους managers και τους scouts του ποδοσφαίρου γιατί είναι ακριβής, αντικειμενική και δίνει αξιόπιστες εκτιμήσεις για την τρέχουσα αξία της μεταγραφής.

Ο δρ Αιμίλιος Γαλαριώτης είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικής, διευθυντής του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικής, πρόεδρος του Τμήματος Χρηματοοικονομικής Audencia Business School, France, ο Dr. Christophe Germain Professor of Accounting Rector-SABS Business School και ο καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης στο Πολυτεχνείο Κρήτης ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών της Ισπανίας.