Νέα βουτιά έκαναν την Παρασκευή οι ισπανικές μετοχές έπειτα από την ανάκαμψη που εμφάνισαν την Πέμπτη, καθώς η αβεβαιότητα για τις εξελίξεις στην Καταλονία έχουν πυροδοτήσει τη φυγή κεφαλαίων, τραπεζών και επιχειρήσεων από την αυτόνομη ισπανική επαρχία και απειλούν να ανασχέσουν την πορεία ανάκαμψης της ισπανικής οικονομίας. Η οικονομική κρίση φαίνεται να επιστρέφει στο κατώφλι της Ισπανίας. Και είναι πια γνωστό ότι καμία κρίση δεν αντιμετωπίζεται με συνοριακούς ελέγχους.
Κάποιες καταλανικές τράπεζες, όπως η δεύτερη σε ενεργητικό τράπεζα της αυτοδιοικούμενης επαρχίας και έκτη συνολικά στην Ισπανία Sabadell και κάποιες επιχειρήσεις, όπως η βιοτεχνολογική Oryzon και η εταιρεία διαιτητικών τροφίμων NaturHouse, σπεύδουν να μετεγκατασταθούν στη Μαδρίτη και σε άλλες πόλεις της χώρας. Πολλοί κεφαλαιούχοι τρέμουν στην προοπτική να αντικατασταθεί το ευρώ με ένα τοπικό και σίγουρα ασθενέστερο καταλανικό νόμισμα και σπεύδουν να φυγαδεύσουν τα κεφάλαιά τους – ο επίτροπος Οικονομικών Πιερ Μοσκοβισί, άλλωστε, προειδοποίησε ότι αν αποσχιστεί η Καταλονία θα πάψει να είναι μέλος της ΕΕ και ασφαλώς της Ευρωζώνης.
Παρά τη συγγνώμη που απηύθυνε την Παρασκευή η κυβέρνηση της Μαδρίτης προς τους Καταλανούς για τη βία που άσκησαν το περασμένο Σαββατοκύριακο οι ισπανικές δυνάμεις καταστολής στην αυτοδιοικούμενη επαρχία, η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ισπανίας να απαγορεύσει τη συνεδρίαση του τοπικού Κοινοβουλίου της Καταλονίας τη Δευτέρα – υπό τον φόβο ότι θα προκηρύξει την ανεξαρτησία της επαρχίας – εντείνει τα εθνικιστικά αισθήματα αλυτρωτισμού των Καταλανών και ενισχύει το αυτονομιστικό κίνημα.
Το παράδειγμα του Καναδά
Κάποιοι αναλυτές φοβούνται ότι στο σημείο που έχει φθάσει η κατάσταση, η ζημιά για την ισπανική οικονομία είναι αναπόφευκτη και κάνουν λόγο για αναβίωση του «Συνδρόμου του Μόντρεαλ». Προειδοποιούν, δηλαδή, για επανάληψη των γεγονότων που είχαν συγκλονίσει πριν από τέσσερις δεκαετίες τη γαλλόφωνη επαρχία του Κεμπέκ στον Καναδά, η οικονομική ισχύς της οποίας είναι, άλλωστε, ανάλογη με εκείνη της Καταλονίας – αντιστοιχούν περίπου στο ένα πέμπτο της οικονομίας των δύο χωρών.
Το αυτονομιστικό κίνημα των γαλλόφωνων Καναδών είχε οδηγήσει το 1978 την ασφαλιστική εταιρεία Sun Life Financial Inc. στη μετεγκατάσταση της έδρας της από το Μόντρεαλ – φοβούνταν πολιτική αποσταθεροποίηση και αλλαγή της νομοθεσίας για το γλωσσικό ζήτημα. Η έξοδος της Sun Life πυροδότησε μια φυγή επιχειρήσεων από το Μόντρεαλ που διήρκεσε δεκαετίες ολόκληρες. Σύμφωνα με έρευνα που επικαλείται το πρακτορείο Bloomberg, από το 1999 έως το 2012 το Μόντρεαλ έχασε περίπου το 30% των κεντρικών γραφείων επιχειρήσεων που έδρευαν εκεί. Ακόμα και η Bank of Montreal μετεγκατέστησε την έδρα της στο Τορόντο!
Εν τέλει οι Καναδοί αυτονομιστές δεν απέκτησαν ανεξάρτητο κράτος. Αλλά οι οικονομικές επιπτώσεις που προέκυψαν στην ευρύτερη περιοχή από το γενικότερο αναβρασμό και κυρίως από την εκατέρωθεν δυσπιστία (έως και έχθρα) που διακατέχει πολλούς Καναδούς, ακόμη δεν έχουν ξεπεραστεί εντελώς. Οι ειδικοί σημειώνουν ότι ακόμα κι αν δεν ανεξαρτητοποιηθεί η Καταλονία – διότι πιθανότατα τα θεμελιώδη οικονομικά συμφέροντα των Καταλανών που διακυβεύονται θα κατευνάσουν το θυμικό τους – υπάρχει η περίπτωση η αντιπαλότητα μεταξύ των δύο εθνοτήτων να εκφραστεί με το μποϊκοτάρισμα των προϊόντων και των υπηρεσιών των «άλλων».
Η διχόνοια ριζώνει
Το ξέσπασμα και μόνο αντικαταναλωτικών κινημάτων αρκεί για τους επιχειρηματίες να σκεφθούν αν τους συμφέρει να συνεχίσουν να επενδύουν στην περιοχή αυτή, να σκεφθούν ακόμα κι αν η επιχείρησή τους έχει μέλλον στην Καταλονία. Ένας τραπεζίτης που επικαλείται το Bloomberg προειδοποίησε για τον κίνδυνο να καταστεί η ευρύτερη περιοχή εκ προοιμίου εχθρική για το επενδύειν και το επιχειρείν. Όσο κι αν φαίνεται παράλογο αυτό με την οικονομική και τουριστική ελκυστικότητα που έχει σήμερα η Καταλονία, η οποία αποτελεί άλλωστε την ατμομηχανή της ισπανικής οικονομίας.
«Με πρόσφατες τις εμπειρίες του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Σκοτίας το 2014 και την ψήφο υπέρ του Brexit δύο χρόνια αργότερα, οι επενδυτές και επιχειρηματίες γνωρίζουν καλά ότι τα αυτονομιστικά κινήματα και οι αλυτρωτισμοί δημιουργούν αισθήματα μεταδοτικά», γράφει ο Λάιονελ Λόρεντ του Bloomberg.
Υπό το πρίσμα αυτό, η Ευρώπη ολόκληρη ίσως δεν μείνει αλώβητη από τη νέα «μόδα» της αυτονόμησης, δεδομένου ότι μετά τα πρώτα χρόνια ευφορίας που δημιούργησε η κυκλοφορία του ευρώ, η οικονομική κρίση του 2008 και η φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης σε πολλές χώρες της ΕΕ έχουν κλονίσει τα κοινοτικά αισθήματα πολλών Ευρωπαίων. Διότι τα υπερεθνικά αισθήματα και οι ευρωπαϊκές ταυτότητες προϋποθέτουν την ύπαρξη απτών κοινών συμφερόντων για να ευδοκιμήσουν. Και, όπως φαίνεται, το μοναδικό απτό συμφέρον που κρατά (ακόμα…) ενωμένους τους Ευρωπαίους είναι το ευρώ.
