«Voterem!» («Θα ψηφίσουμε!») φώναζαν χιλιάδες αποφασισμένοι Καταλανοί στις πλατείες της Βαρκελώνης την περασμένη εβδομάδα, καθώς πλησίαζε η ώρα μηδέν για το δημοψήφισμα της ανεξαρτησίας τους. Αλλά πώς; Η σκληρή αλήθεια είναι ότι η κεντρική κυβέρνηση της Μαδρίτης έκανε τα πάντα για να ματαιώσει αυτή την «παράνομη» ψηφοφορία της απόσχισης.
Οχυρωμένη πίσω από την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, που έκρινε το δημοψήφισμα αντισυνταγματικό, η δεξιά κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι δεν έχει αφήσει τίποτε στην τύχη. Χιλιάδες αστυνομικοί από όλη την Ισπανία έχουν καταπλεύσει στο λιμάνι της Βαρκελώνης, με εντολή να σταματήσουν με κάθε τρόπο την ψηφοφορία. Δυνάμεις ασφαλείας έχουν ήδη κατασχέσει κάλπες και 10 εκατομμύρια ψηφοδέλτια, έχουν συλλάβει τοπικούς κυβερνητικούς αξιωματούχους με τις κατηγορίες της προδοσίας και της κατάχρησης εξουσίας και έχουν μπλοκάρει κάθε ενημέρωση για την ψηφοφορία, ακόμη και στο Internet.
Κίνηση που ξεχείλισε το ποτήρι της αγανάκτησης, με τον περιφερειακό πρόεδρο Κάρλες Πουιγκδεμόν να λέει ότι τέτοια καταστολή είναι πρωτοφανής και απαράδεκτη σε δυτική φιλελεύθερη δημοκρατία. Συνέκρινε την κατάσταση με την Τουρκία, τη Βενεζουέλα, ακόμη και με τη Βόρεια Κορέα, καταγγέλλοντας περιστολή της ελευθερίας της έκφρασης και του δικαιώματος του λαού στην αυτοδιάθεση.
Αλλά στη Μαδρίτη δηλώνουν ικανοποιημένοι και βέβαιοι ότι έχουν καταστήσει «τελείως αναξιόπιστο» το προγραμματισμένο δημοψήφισμα. «Μπορεί να υπάρξει ένα πάρτι απόσχισης την Κυριακή, στο οποίο θα στηθούν κάποιες κάλπες σε πλατείες και σε δρόμους… μπορεί να δούμε διαδηλώσεις και μια ψηφοφορία-κοροϊδία, αλλά δεν θα είναι δημοψήφισμα» είπε στο Reuters κυβερνητικός αξιωματούχος υπό τον όρο να μην κατονομαστεί.
Στη Μαδρίτη επιμένουν ότι οι αρχές της Καταλωνίας δεν διαθέτουν εκλογική επιτροπή, κάλπες, ψηφοδέλτια, εκλογικούς καταλόγους και άλλο υλικό που χρειάζεται για τη διεξαγωγή μιας έγκυρης ψηφοφορίας. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας παρωδίας, λένε, ή μια ενδεχόμενη μονομερής κήρυξη ανεξαρτησίας που θα ακολουθήσει εντός 48 ωρών, όπως απειλούν στη Βαρκελώνη, δεν θα έχει καμία νομιμότητα, εγχώρια ή διεθνή. «Ούτε η Βενεζουέλα, ούτε η Βόρεια Κορέα θα την αναγνωρίσουν» λένε ειρωνικά.
Αλλά αυτή η άνευ προηγουμένου καταστολή του ισπανικού κρατικού μηχανισμού προκειμένου να σταματήσει το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου έχει γίνει δίκοπο μαχαίρι.
Από τη μια πλευρά εξασφάλισε ότι έγκυρη ψηφοφορία δεν μπορεί να γίνει σήμερα. Παρά τις υπερήφανες δηλώσεις καταλανών αξιωματούχων, η πραγματικότητα είναι ότι χωρίς εκλογικά τμήματα (τα σχολεία θα είναι αποκλεισμένα από την αστυνομία), χωρίς ψηφοδέλτια και κάλπες, χωρίς εκλογικούς αντιπροσώπους και καταλόγους ψηφοφόρων, και χωρίς χρήματα, καθώς το ισπανικό υπουργείο Οικονομικών ανέλαβε τον έλεγχο του προϋπολογισμού της Καταλωνίας, όλα είναι στον αέρα.
Από την άλλη όμως, η σκληρή καταστολή έχει γίνει εργαλείο στρατολόγησης ακόμη περισσότερου κόσμου στο στρατόπεδο της ανεξαρτησίας. Και το «καταλανικό ζήτημα» δεν θα χαθεί από το προσκήνιο. Μάλλον το αντίθετο, όπως δείχνει το πάθος του πλήθους που βγήκε και παραμένει στους δρόμους της Βαρκελώνης μετά τις εφόδους και τις συλλήψεις. Η άτεγκτη στάση της Μαδρίτης έχει ωθήσει την κατάσταση σε πρωτοφανή όξυνση, με ορατό τον κίνδυνο βίαιων επεισοδίων και κλιμάκωση μιας πολιτικής και θεσμικής κρίσης που απειλεί τα θεμέλια και την ενότητα του ισπανικού κράτους.
Ενέσκηψε το φάντασμα του Φράνκο
«Αυτά τα έκανε ο Φράνκο…». Το λέει κόσμος στους δρόμους της Βαρκελώνης, το κατήγγειλε ανοιχτά ο πρόεδρος της Καταλωνίας Κάρλες Πουιγκδεμόν, το επισημαίνουν εφημερίδες. Σαράντα χρόνια μετά το τέλος της δικτατορίας, το φάντασμα του Φράνκο πλανάται ξανά πάνω από την Καταλωνία, ξυπνώντας νέα πολιτικά πάθη και φόβους για έκρηξη βίας. Η ατμόσφαιρα ήταν ηλεκτρισμένη, και το κλίμα πολεμικό όλη την περασμένη εβδομάδα.
Με την επέμβαση της εθνοφυλακής, που ιδρύθηκε από τον Φράνκο και είναι μισητή στην Καταλωνία, δυνάμεις ασφαλείας έψαχναν να βρουν χιλιάδες κρυμμένες κάλπες και να κατάσχουν εκατομμύρια ψηφοδέλτια του «παράνομου δημοψηφίσματος». Πολιορκούσαν και έκαναν εφόδους σε τοπικές υπηρεσίες, σε γραφεία καταλανικών εφημερίδων, συνέλαβαν και ανέκριναν καταλανούς αξιωματούχους, σε μια πρωτοφανή επιχείρηση της κεντρικής κυβέρνησης του Μαριάνο Ραχόι να ματαιώσει την ψηφοφορία.
Πίεση πρωτοφανής σε καιρό ειρήνης και δημοκρατίας, που κορυφώθηκε με την ανάληψη της διοίκησης των δυνάμεων ασφαλείας της Καταλωνίας απευθείας από τη Μαδρίτη. Η οποία έχει δώσει εντολή να αποκλειστούν όλα τα σημεία που έχουν επιλεγεί για να στηθούν οι κάλπες και να μην επιτραπεί η είσοδος σε κανέναν.
Να γιατί οι εθνικιστές μιλούν για επιστροφή στον φρανκισμό, τότε που ακόμη και η καταλανική γλώσσα απαγορευόταν στον δημόσιο χώρο. Ο Ραχόι δεν είναι ο πρώτος που στέλνει τις δυνάμεις καταστολής του ακόμη και στα τυπογραφεία, ήταν ο Φράνκο που απαγόρευσε την έκδοση εντύπων στα καταλανικά, λένε. Οποιοδήποτε σύμβολο έκανε αναφορά στην ιδιαιτερότητα της καταλανικής γλώσσας, κουλτούρας, ιστορίας ήταν απαγορευμένο: Οι Καταλανοί έπρεπε να «ισπανοποιηθούν». Και όταν έπεσε το καθεστώς, το πολιτικό σκηνικό στήριξε την ομαλή μετάβαση στη δημοκρατία, χωρίς καμιά τιμωρία των χουντικών και καμιά κάθαρση στον κρατικό μηχανισμό, λένε οι καταλανοί υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας. Που πιστεύουν ότι το Σύνταγμα του 1978, αυτό που επικαλείται σήμερα ο Ραχόι, γράφτηκε από τους διαδόχους του Φράνκο, και είναι κομμένο και ραμμένο για να εξυπηρετεί τα συμφέροντα της κεντρικής εξουσίας.
Στα μάτια τους η «αυτονομία» της Καταλωνίας ήταν ψευδεπίγραφη από την αρχή, μετατράπηκε απλώς σε έναν τρόπο διοίκησης, όπου οι διαφορές λύνονταν με ένα απλό πάρε-δώσε στους προϋπολογισμούς. Δικαίωμα πραγματικής αυτοδιάθεσης δεν δόθηκε στο Σύνταγμα, όπου αναγνωρίζονται «εθνότητες», οι οποίες όμως αποτελούν το «αδιαίρετο και άλυτο ισπανικό Εθνος». Και το περίφημο άρθρο 155 δίνει στη Μαδρίτη την εξουσία ακόμη και να ανακαλέσει εντελώς την αυτονομία της Βαρκελώνης. Είναι η λεγόμενη «πυρηνική επιλογή», που για τους εθνικιστές θα ισοδυναμεί με νέο πραξικόπημα.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
