Ελληνικό: ο ΣΥΡΙΖΑ εγκαταλείπει και το τελευταίο ΚΑΣτρο

Μορφή βεντέτας, με οξείς χαρακτηρισμούς, έχει λάβει η αντιπαράθεση ανάμεσα σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση με επίκεντρο την επένδυση στο Ελληνικό.Εν αναμονή της λήψης απόφασης από τοΚΑΣ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο),η οποία ύστερα από πολλές αναβολές παραπέμφθηκε σε νέα συνεδρίαση, μεθαύριο Τρίτη,έχουν φουντώσει οι συζητήσεις εντός και εκτός του ΣΥΡΙΖΑ για τον χειρισμό κρίσιμων για τις επενδύσεις ζητημάτων, τα οποία παράλληλα… ακουμπούν και την τρίτη αξιολόγηση. Μάλιστα, οι κυβερνητικοί παράγοντες από το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη διαμόρφωση αξιόπιστου επενδυτικού κλίματος. Την ίδια ώρα διαφαίνεται η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να κρατήσει ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με το κομμάτι των στελεχών, αλλά και των ψηφοφόρων, που είναι ευαίσθητοι στα ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος, περιλαμβανομένου και του πολιτισμικού.

Ακριβώς αυτή η προσπάθεια ισορροπίας και υποστήριξης στην υλοποίηση της επένδυσης αποτυπώθηκε στηνανακοίνωση που εκδόθηκε μετά τη συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ, υπό τον πρωθυπουργό κ.Αλέξη Τσίπρα. Αναφέρεται σαφώς ότι η αρμοδιότητα του ΚΑΣ είναι γνωμοδοτική, ουσιαστικά «αδειάζοντας» την πρόεδρο του Συμβουλίου καιγενική γραμματέα του υπουργείου ΠολιτισμούκυρίαΜαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, την αποπομπή της οποίας έχει ζητήσει ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίαςκ.Κυριάκος Μητσοτάκης. Το ΚΑΣ είναι άλλωστε το τελευταίο… οχυρό για την πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ που επιθυμεί να βάλει «φρένο» στην έναρξη των έργων στο Ελληνικό.Η τελική απόφαση για την κήρυξη ή μη ενός χώρου ως αρχαιολογικού ανήκει πάντως στον υπουργό. Εάν όμως υπάρξει προσφυγή στο ΣτΕ, η γνωμοδότηση του ΚΑΣ βαραίνει σημαντικά.

Παράλληλα, υπουργοί της κυβέρνησης εμφανίζονται να στηρίζουν την επένδυση, με τοναναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος κ.Σωκράτη Φάμελλονα δεσμεύεται για ολοκλήρωση των αδειοδοτήσεων εντός του 2017 και τον υφυπουργό Οικονομίαςκ.Στέργιο Πιτσιόρλανα δηλώνει ότι τα έργα ξεκινούν κανονικά το 2018. Σε διαφορετική γραμμή πλεύσης ο υπουργός Εσωτερικών κ. Παναγιώτης Σκουρλέτης από τη Βουλή υπερασπίστηκε τους αρχαιολόγους του ΚΑΣ, λέγοντας ότι «δίνουν μια μάχη υπεράσπισης αυτής της χώρας και δεν μπορεί για καμιά πολιτική σκοπιμότητα να μηδενίζεται το έργο τους. Λέμε ναι στις επενδύσεις, αλλά με σεβασμό στους κανόνες και τους νόμους».

Στην ίδια πολιτική γραμμή κινήθηκε και ο κ. Νίκος Φίλης. Ο πρώην υπουργός Παιδείας σε συγκέντρωση κατά της επένδυσης δήλωσε ότι «στο Ελληνικό πρέπει να γίνει επένδυση με σεβασμό στις προϋποθέσεις του αρχαιολογικού νόμου».

Προς τι όμως όλη αυτή η φασαρία; Αλλωστε, όπως υποστηρίζει η πλευρά των επενδυτών, έχει ήδη υπογραφεί τοΜνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίαςγια την ανάπτυξη του μητροπολιτικού πόλου Ελληνικού – Αγίου Κοσμά, μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού και της εταιρείας διαχείρισης και αξιοποίησης του πρώην αεροδρομίου Ελληνικό ΑΕ. Αυτό προβλέπει όρους συνεργασίας,τον προγραμματισμό, την έκταση και τη διάρκεια της αρχαιολογικής έρευνας, την αποτύπωση, αποθήκευση και συντήρηση των ευρημάτων, καθώς και την ανάδειξη των αρχαιοτήτων.

Στο ακίνητο πάντως υπάρχει αρχαιολογικός χώρος (στον Αγιο Κοσμά) από το 1957, ο οποίος έχει ληφθεί υπόψη και αναδεικνύεται από τον σχεδιασμό του έργου. Ερωτήματα προκαλεί γιατί έγινε η εισήγηση για την κήρυξη αρχαιολογικής ζώνης στον χώρο του πρώην αεροδρομίου, μετά την ολοκλήρωση του διαγωνισμού αλλά και την τροποποίηση της Σύμβασης από την κυβέρνηση. Οταν μάλιστα τις προηγούμενες δεκαετίες η περιοχή λειτουργούσε ως αεροδρόμιο, στην πορεία κατασκευάστηκαν –σε τμήμα της έκτασης –εγκαταστάσεις για τους Ολυμπιακούς Αγώνες (στάδια, γήπεδα, κέντρο κανόε-καγιάκ) και άλλες υποδομές, με την πολιτεία όλο αυτό το διάστημα να μην ευαισθητοποιείται για το θέμα των αρχαιοτήτων παρά μόνο στις αρχές του 2005, οπότε έγινε η επανοριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου του Αγίου Κοσμά.

Σε κάθε περίπτωση, βάσει τουμνημονίου συναντίληψης, οι αρχαιότητες οι οποίες πιθανώς θα αποκαλυφθούν κατά την εκσκαφή του χώρου τελούν υπό καθεστώς προστασίας, ενώ υπάρχει πρόβλεψη για παρακολούθηση από το υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠΠΟ) των έργων της επένδυσης. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα όσα περιλαμβάνει το συγκεκριμένοMOU, προβλέπεται υπουργική απόφαση για τησυγκρότηση Επιτροπής Παρακολούθησης του Εργου, στην οποία θα συμμετέχουν τρεις εκπρόσωποι του ΥΠΠΟ και δύο της Ελληνικό ΑΕ για την παρακολούθηση των αρχαιολογικών εργασιών, την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων και την επίλυση όποιων προβλημάτων μπορεί να ανακύψουν.

Επίσης, το αρχαιολογικό και το ανασκαφικό έργο ανήκουν στην αρμοδιότητα και στη διαχείριση των περιφερειακών υπηρεσιών του υπουργείου, οι προϊστάμενοι των οποίων έχουν την επιστημονική εποπτεία και ευθύνη κάθε είδους αρχαιολογικού έργου ή εργασίας. Υπό την επίβλεψή τους θα γίνουν οι μελέτες και τα έργα που θα απαιτηθούν για την προστασία, τη συντήρηση και την ανάδειξη των μνημείων και του περιβάλλοντος χώρου στη ζώνη αξιοποίησης.

Πάντως, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, τα στελέχη του ΥΠΠΟ έχει προβληματίσει παράγραφος του προοιμίου που αναφέρει ότιοι όροι του Μνημονίου και οι απορρέουσες από αυτό υποχρεώσεις και δικαιώματα της Ελληνικό ΑΕ «δύναται κατά περίπτωση και κατά την κρίση της Ελληνικό ΑΕ να ισχύουν» και δεσμεύουν κάθε τρίτο πρόσωπο στο οποίο η Ελληνικό ΑΕ μεταβιβάζει δικαιώματα και υποχρεώσεις. Μάλιστα, ακριβώς αυτή η διατύπωση συνδέεται με όλες τις προβλέψεις της σύμβασης που αφορούντιςδαπάνεςγιατιςμελέτες, την προστασία των μνημείων και των αρχαιοτήτων, τη συντήρησήτουςκ.λπ. Λόγω αυτής της σύνδεσης οι επιστήμονες του ΥΠΠΟ εκφράζουν φόβους για τη μετακύλιση των σχετικών κονδυλίων στο Δημόσιο.

«Η κήρυξη δεν εμποδίζει το έργο»

Για την αποφυγή της παραπληροφόρησης ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων σε ανακοίνωσή του εξηγεί ότι «η κήρυξη αρχαιολογικού χώρου δεν εμποδίζει την έγκριση ή την εκτέλεση του όποιου έργου. Απόδειξη αυτού είναι το κέντρο της Αθήνας, η Ρόδος, το Ναύπλιο, η Μονεμβασία, τα Χανιά και πολλές άλλες περιοχές που έχουν κηρυχθεί αρχαιολογικοί χώροι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το μετρό της Αθήνας. Οι σταθμοί όπου αναδείχθηκαν οι αρχαιότητες είναι οι πλέον τουριστικά επισκέψιμοι και ομορφότεροι.

Η κήρυξη χαρακτηρίζει την περιοχή τόπο όπου αναμένεται να εντοπιστούν αρχαιότητες και διασφαλίζει ότι κάθε τεχνικό έργο θα παίρνει απαραίτητα την έγκριση από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Επίσης, ότι οι όροι προστασίας και ανάδειξης των αρχαιοτήτων θα ισχύουν στο διηνεκές και θα δεσμεύουν όχι μόνο την Ελληνικό ΑΕ αλλά και τον κύριο του έργου, τις κατασκευαστικές εταιρείες και τους υπεργολάβους που θα εκτελέσουν τα τεχνικά έργα, έως και τους τελικούς χρήστες, κατοίκους ή επαγγελματίες που θα ζήσουν ή θα δραστηριοποιηθούν στην περιοχή.