Ανοίγει ο δρόμος για επιστροφές σύριων αιτούντων άσυλο στην Τουρκία από τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου ύστερα από την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας στο οποίο είχαν προσφύγει δύο Σύριοι κατά της επιστροφής τους. Οι επιστροφές Σύριων από τα νησιά είχαν παγώσει επί μήνες εν αναμονή της απόφασης του ΣτΕ που δημοσιεύτηκε την Παρασκευή. Κατά τους μήνες αυτούς επιστρέφονταν στην Τουρκία μόνο άλλες εθνικότητες ή Σύριοι που είχαν συμφωνήσει οι ίδιοι να επιστρέψουν.
Το ΣτΕ έκρινε ότι η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα για τους δύο σύριους πρόσφυγες, 22 και 29 ετών, που προσέφυγαν στην ελληνική Δικαιοσύνη αφότου η Υπηρεσία Ασύλου απέρριψε το αίτημα που είχαν καταθέσει στη Λέσβο, όπου είχαν φθάσει από την Τουρκία. Το σκεπτικό της Ολομέλειας του ΣτΕ είναι ότι η Τουρκία έχει κυρώσει τη Σύμβαση της Γενεύης καθώς και ότι η ΕΕ και η Άγκυρα έχουν συμφωνήσει κοινό σχέδιο δράσης για την στήριξη των σύριων προσφύγων με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Με την απόφαση αυτή _ η οποία είχε χαρακτηριστεί ως «η πιο πολυαναμενόμενη στην Ευρώπη» σε σχέση με το Προσφυγικό _ η Τουρκία θεωρείται ουσιαστικά ασφαλής τρίτη χώρα για τους σύριους πρόσφυγες. Την απόφαση περί ασφαλούς τρίτης χώρας δίσταζε να την πάρει πάνω της η Υπηρεσία Ασύλου, αλλά και η κυβέρνηση δεν εξέδιδε σχετική υπουργική απόφαση, γι’ αυτό όλοι είχαν «κρεμαστεί» από το ΣτΕ προκειμένου να ξαναξεκινήσουν οι επιστροφές Σύριων από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία. Αφορά όσους έχουν μπει ή θα μπουν παράνομα στην Ελλάδα μετά τις 20 Μαρτίου 2016 και την υπογραφή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για το Προσφυγικό.
Ενδεικτικό είναι ότι με βάση την συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, οι ελληνικές αρχές επέστρεψαν στην Τουρκία 801 άτομα το 2016 και 535 μέχρι στιγμής το 2017 _ αν και τόσο το περσινό όσο και το φετινό διάστημα είναι εννέα μήνες, οι επιστροφές ήταν λιγότερες φέτος λόγω του παγώματος για τους Σύριους.
Στην απόφαση του ΣτΕ αντιδρούν οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ΜΚΟ. «Το ΣτΕ απέτυχε να προστατεύσει τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο» δήλωσε η Εύα Κοσσέ, ερευνήτρια της Human Rights Watch στην Ελλάδα. «Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία δεν παρέχει σε μη Ευρωπαίους πλήρη δικαιώματα προσφύγων και παρά τα εμπόδια που οι Σύριοι και άλλοι αιτούντες άσυλο στην Τουρκία αντιμετωπίζουν στο να λάβουν εκπαίδευση και άλλες βασικές υπηρεσίες, το δικαστήριο άναψε το πράσινο φως για να επιστραφούν εκεί οι δυο Σύριοι».
Τέλος μετεγκατάστασης χωρίς να πιαστούν οι στόχοι
Με την ευκαιρία του τέλους του διετούς προγράμματος της μετεγκατάστασης την Τρίτη 26 Σεπτεμβρίου, η Διεθνής Αμνηστία τονίζει σε ανακοίνωσή της ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν εκπληρώσει μόλις το 28,7% του στόχου. Μόνο μία χώρα, η Μάλτα, έχει εκπληρώσει την ποσόστωσή της ενώ δύο χώρες, η Πολωνία και η Ουγγαρία, δεν έχουν μετεγκαταστήσει ούτε έναν πρόσφυγα από την Ελλάδα και την Ιταλία.
«Η κατάσταση στα νησιά χειροτερεύει διαρκώς για τους χιλιάδες αιτούντες άσυλο που βρίσκονται παγιδευμένοι εκεί εξαιτίας της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας», δήλωσε ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης, διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας Ελλάδας. «Εικόνες ανθρώπων να κοιμούνται είτε σε σκηνές είτε υπαίθρια ανακαλούν μνήμες και καταστάσεις που θεωρούσαμε οριστικά παρελθόν. Οι ελληνικές αρχές οφείλουν να διασφαλίσουν ότι οι βασικές ιατρικές και άλλες ανάγκες των αιτούντων άσυλο καλύπτονται απόλυτα όπως επίσης και να αίρουν το γεωγραφικό περιορισμό που αφορά την κίνησή τους ως πρώτο και ουσιαστικό βήμα αποσυμφόρησης της κατάστασης στα ελληνικά νησιά».
Η Ιβέρνα ΜακΓκάουαν, διευθύντρια του γραφείου Ευρωπαϊκών Θεσμών της Διεθνούς Αμνηστίας, δήλωσε ότι δύο χρόνια αφού συμφωνήθηκε το πρόγραμμα της μετεγκατάστασης, «τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν ουσιαστικά αποτύχει να προστατεύσουν τους πρόσφυγες, συρρικνώνοντας τις ευθύνες τους και αφήνοντας χιλιάδες εγκαταλελειμμένους σε Ιταλία και Ελλάδα».
Ενδεικτικό του πώς λειτουργεί η ΕΕ είναι το γεγονός ότι ο επίτροπος Μετανάστευσης Δημήτρης Αβραμόπουλος αγωνίζεται να επιβάλει κυρώσεις στις χώρες που δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους για μετεγκατάσταση, το οποίο δεν έχει πετύχει ακόμη παρ’ ότι το διετές πρόγραμμα έφθασε στη λήξη του.
Η Σλοβακία, η οποία ανεπιτυχώς αμφισβήτησε το σχέδιο μετεγκατάστασης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, έχει δεχθεί μόνο 16 από τους 902 πρόσφυγες που της ανατέθηκαν και η Τσεχία μόνο 12 από τους 2.691.
Η Ισπανία έχει εκπληρώσει μόνο το 13,7% της ποσόστωσής της, το Βέλγιο το 25,6%, η Ολλανδία το 39,6% και η Πορτογαλία το 49,1%.
Από τις καλύτερες επιδόσεις έχουν η Φιλανδία, που δέχθηκε 1.951 πρόσφυγες (94% της νομικής της δέσμευσης) και η Ιρλανδία, που δέχθηκε 459 (76,5% της νομικής της δέσμευσης). Η Νορβηγία και το Λιχτενστάιν προσχώρησαν στο πρόγραμμα εθελοντικά και έχουν και οι δύο εκπληρώσει τις δεσμεύσεις τους να μετεγκαταστήσουν 1.500 και 10 πρόσφυγες αντίστοιχα.
Στην ηπειρωτική Ελλάδα απομένουν ακόμη να μετεγκατασταθούν 7.000 πρόσφυγες, οι οποίοι θα αναχωρήσουν για τα κράτη-μέλη που τους έχουν δεχθεί ακόμη και μετά την λήξη του προγράμματος, όπως προβλέπεται, αφού έχουν ήδη επιλεγεί.
