Δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία τους διοργανώνουν αύριο Δευτέρα οι Κούρδοι του Ιράκ, προκαλώντας την έντονη αντίδραση της Βαγδάτης και όλων των γειτονικών χωρών που έχουν τις δικές τους κουρδικές μειονότητες και ανησυχούν για ένα φαινόμενο-ντόμινο από ανεξαρτησίες. Το δημοψήφισμα, στο οποίο αναμένεται να επικρατήσει το «Ναι», δεν πρόκειται να οδηγήσει αυτόματα στην ανεξαρτησία του ιρακινού Κουρδιστάν, αλλά ανάβει φωτιές σε μια ήδη εύφλεκτη περιοχή.
Το καλύτερο σενάριο είναι ότι θα αποτελέσει μοχλό πίεσης από τη διεθνή κοινότητα προς τη Βαγδάτη προκειμένου να ξεκινήσουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν, που απολαμβάνει αυτονομία εντός του Ιράκ, και την κεντρική κυβέρνηση της Βαγδάτης, ενδεχομένως με ορίζοντα κάποιου είδους ανεξαρτησία σε μια δεκαετία. Το χειρότερο σενάριο είναι συγκρούσεις ανάμεσα στους Κούρδους Πεσμέργκα και τις σιιτικές πολιτοφυλακές της Βαγδάτης, ανάμειξη των γειτονικών χωρών, διάσπαση του Ιράκ και ευρύτερος ανασχεδιασμός του χάρτη της περιοχής.
Απειλές Ερντογάν
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απειλεί τους Κούρδους του Ιράκ με κυρώσεις αν προχωρήσουν με το δημοψήφισμα και ξεκίνησε στρατιωτικές ασκήσεις στα σύνορα των δύο χωρών σε μια επίδειξη δύναμης. Η Αγκυρα έχει καλές σχέσεις με την κυβέρνηση του ιρακινού Κουρδιστάν, η οποία επί χρόνια εξάγει το πετρέλαιό της στις διεθνείς αγορές μέσω της Τουρκίας –παρακάμπτοντας με αυτόν τον τρόπο την κυβέρνηση της Βαγδάτης και εξοργίζοντάς την.
Οι υπουργοί Εξωτερικών της Τουρκίας, του Ιράκ και του Ιράν συνυπέγραψαν κοινή δήλωση στην οποία εκφράζουν την ανησυχία ότι το δημοψήφισμα θα θέσει σε κίνδυνο τον πόλεμο εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (στο Ιράκ, οι Κούρδοι Πεσμέργκα πολεμούν τους τζιχαντιστές μαζί με τον κυρίως σιιτικό ιρακινό στρατό) και θα πυροδοτήσει νέες συγκρούσεις στην περιοχή που «θα είναι δύσκολο να συγκρατηθούν».
Οι ΗΠΑ, που εξοπλίζουν τους Κούρδους με βαρύ οπλισμό για να πολεμούν το Ισλαμικό Κράτος εξοργίζοντας την Αγκυρα, εξέφρασαν την «έντονη αντίθεσή» τους προς το δημοψήφισμα.
Η Ρωσία, από την άλλη πλευρά, δεν έχει αντιταχθεί στο δημοψήφισμα (μόνο κάτι χλιαρές δηλώσεις έκανε υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας του Ιράκ). Μάλιστα, ο πετρελαϊκός γίγαντας Rosneft, που ελέγχεται από το Κρεμλίνο, έσπευσε να συνάψει συμφωνία ύψους ως και 4 δισ. δολαρίων για το πετρέλαιο του ιρακινού Κουρδιστάν καθιστώντας τη Ρωσία τη μεγαλύτερη πηγή χρημάτων για το Ερμπίλ, την πρωτεύουσα του ιρακινού Κουρδιστάν. Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί στροφή των Κούρδων του Ιράκ από την Ουάσιγκτον, που τους υποστηρίζει από το 1991, προς τη Μόσχα.
Αντιδράσεις στην Ευρώπη
Ο ΟΗΕ, η Βρετανία, η Γαλλία και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες καταδίκασαν το δημοψήφισμα, θεωρώντας το αντιπερισπασμό προς τον πόλεμο εναντίον του Ισλαμικού Κράτους ενώ η Σαουδική Αραβία εξέφρασε την ελπίδα ότι ο πρόεδρος της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν Μασούντ Μπαρζανί θα κατανοήσει το ρίσκο για την περιοχή και δεν θα προχωρήσει στο δημοψήφισμα. Το Ισραήλ, από την άλλη πλευρά, τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της ανεξαρτησίας του ιρακινού Κουρδιστάν.
Οι Κούρδοι, που αριθμούν συνολικά 25-35 εκατ. (τα 4,7 εκατ. στο Ιράκ), δεν έχουν δικό τους κράτος, καθώς η διεθνής κοινότητα τους «ρίχνει» σε κάθε ευκαιρία να το αποκτήσουν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.
Το ερώτημα του δημοψηφίσματος είναι: «Θέλετε το Κουρδιστάν και οι κουρδικές περιοχές έξω από τη διοικητική του περιφέρεια να γίνουν ένα ανεξάρτητο κράτος;» –δύσκολο να απαντήσει ένας Κούρδος «Οχι». Η ψηφοφορία θα λάβει χώρα και το αποτέλεσμα θα αφορά όχι μόνο τις τρεις επαρχίες που συνθέτουν το ιρακινό Κουρδιστάν αλλά και περιοχές έξω από αυτό, όπως το Κιρκούκ, το Μαχμούρ και το Σιντζάρ.
Το Κιρκούκ παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Η πόλη αυτή, στην οποία κατοικούν Κούρδοι, Αραβες, Τουρκμένοι (που τους υποστηρίζει η Τουρκία), Χριστιανοί και άλλες μειονότητες, είναι πολύ πλούσια σε πετρέλαιο και τη διεκδικούν τόσο οι Κούρδοι όσο και οι Αραβες. Οι Πεσμέργκα κατέλαβαν το Κιρκούκ το 2014, όταν οι ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας το εγκατέλειψαν στο κομφούζιο που δημιούργησε η επέλαση του Ισλαμικού Κράτους. Υπάρχει η ανησυχία ότι, αν προχωρήσουν τα περί ανεξαρτησίας, η Βαγδάτη θα διεκδικήσει στρατιωτικά το Κιρκούκ στέλνοντας σιιτικές πολιτοφυλακές που έχουν την υποστήριξη του Ιράν.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η γειτονική Βόρεια Συρία, όπου οι Κούρδοι ελέγχουν μεγάλες περιοχές κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία υπό το καθεστώς της αυτοδιοίκησης.
Κούρδοι της Συρίας: «Θα κηρύξουμε ανεξαρτησία το 2018»
«Εμείς αντιμετωπίζουμε το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία ως δημοκρατικό δικαίωμα των Κούρδων του Ιράκ και θα υποστηρίξουμε όποια απόφαση πάρουν» λέει στο «Βήμα» ο Ιμπραήμ Μουσλέμ, διπλωματικός εκπρόσωπος στα Βαλκάνια του PYD, του μεγαλύτερου κόμματος που κυβερνά τη Ροτζάβα, την ντε φάκτο αυτόνομη περιοχή των Κούρδων της Βόρειας Συρίας. «Το δημοψήφισμα δεν έχει σχέση με εμάς, τους Κούρδους της Συρίας. Πρόκειται για μια πολιτική απόφαση των Κούρδων του Ιράκ. Αλλωστε το δημοψήφισμα από μόνο του δεν σημαίνει αυτόματα ανεξαρτησία».
Το PYD, που βρίσκεται πολύ κοντά στον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, δεν έχει καλές σχέσεις με τον Μασούντ Μπαρζανί, πρόεδρο της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν στο Βόρειο Ιράκ. Ομως όσες πολιτικές ή άλλες διαφορές και αν έχουν μεταξύ τους, οι Κούρδοι του ιρακινού Κουρδιστάν, της Ροτζάβα (που σημαίνει «Δυτικό», δηλ. Δυτικό Κουρδιστάν), της Τουρκίας και του Ιράν δεν παύουν να μοιράζονται το ότι είναι Κούρδοι. Γι’ αυτό στα δύσκολα τελικά αλληλοϋποστηρίζονται, όπως συνέβη όταν το Ισλαμικό Κράτος επιτέθηκε στο Κομπάνι, την κουρδική πόλη της Βόρειας Συρίας, όπου τόσο το τουρκικό ΡΚΚ όσο και οι ιρακινοί Πεσμέργκα πολέμησαν στο πλευρό των κούρδων μαχητών της Συρίας.
Μοιράζονται επίσης το ότι καμία από τις τέσσερις κουρδικές μειονότητες δεν έχει ανεξαρτησία –στην Τουρκία και στο Ιράν δεν έχουν ούτε καν αυτονομία, όπως στο Ιράκ και στη Συρία. «Η Τουρκία και οι υπόλοιποι γείτονες του ιρακινού Κουρδιστάν βγήκαν τόσο σκληρά εναντίον του δημοψηφίσματος που αυτό μπορεί να συμβάλει στη συσπείρωση όλων των Κούρδων. Ηδη όλες οι κουρδικές δυνάμεις έχουν δηλώσει ότι θα υποστηρίξουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, και αυτό είναι καλό» συνεχίζει ο κ. Μουσλέμ.
«Εμείς, οι Κούρδοι της Συρίας, θα διοργανώσουμε εκλογές ως τον Ιανουάριο. Μετά θα σχηματίσουμε μια κανονική ομοσπονδία» ανάμεσα στα τρία καντόνια που αποτελούν τη Ροτζάβα. Στη συνέχεια «θα ανακηρύξουμε ομοσπονδιακό κράτος το τμήμα της Συρίας που ελέγχουμε και αυτόματα θα αποκτήσουμε ανεξαρτησία». Οι αντιδράσεις της Τουρκίας βεβαίως θα είναι εντονότατες, μένει να δούμε πώς θα το αντιμετωπίσει η διεθνής κοινότητα.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
