«Θηλιά» οι οφειλές 800 εκατ. ευρώ στους δήμους

Η δαμόκλειος σπάθη των δεσμεύσεων αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας, των κατασχέσεων λογαριασμών ή ακόμη και ακινήτων, με το πρόγραμμα πλειστηριασμών προ των πυλών, επικρέμαται πάνω από τα γκισέ της μνημονιακής Ελλάδας. Δεν απειλεί μόνο όσους έχουν χρέη στις τράπεζες ή στο Δημόσιο (εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία κ.ά.). Αφορά εκατομμύρια οφειλέτες, ιδιώτες και επιχειρήσεις, που χρωστούν στους δήμους, καθώς ισχύουν και σε αυτούς οι προβλέψεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ).

Στα οικονομικά στοιχεία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ βαθμού αποτυπώνεται η δραματική εικόνα των βεβαιωμένων ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τους δήμους. Ξεπερνούν, σύμφωνα με υπολογισμούς, τα 800 εκατομμύρια ευρώ οι ανείσπρακτες οφειλές των προηγούμενων ετών έως και σήμερα. «Το Βήμα» ανέτρεξε στους εφετινούς προϋπολογισμούς και στα τριμηνιαία απολογιστικά στοιχεία β’ τριμήνου του 2017, για 21 δήμους από τους 325 της χώρας (δήμοι Αθηναίων, Χανίων, Αιγάλεω, Αμαρουσίου, Πατρέων, Κορίνθου, Καλαμάτας, Καστοριάς, Ρεθύμνου, Ηρακλείου Αττικής, Κοζάνης, Καρδίτσας, Κομοτηνής, Ιωαννίνων, Θεσσαλονίκης, Βόλβης, Θήβας, Παιονίας, Περιστερίου, Ναυπλιέων, Χίου). Είναι ενδεικτικό ότι το ποσό των ανείσπρακτων απαιτήσεών τους από παρελθόντα οικονομικά έτη φτάνει περίπου τα 737.000.000 ευρώ! Μπορεί να αντιληφθεί ο καθένας την έκταση του προβλήματος, αν σκεφτεί ότι το αστρονομικό αυτό ποσό αφορά βεβαιωμένες οφειλές δημοτών και επιχειρήσεων μόνο στο 6,5% των δήμων της χώρας…

Εξηγείται έτσι, γιατί θεωρήθηκε ανάσα η νέα ρύθμιση του υπουργείου Εσωτερικών για διακανονισμό χρεών, παντός είδους, από τέλη, φόρους, παραβάσεις στάθμευσης, κλήσεις, εισφορές. Οφειλέτες μπορούν, ανάλογα με τον αριθμό των δόσεων ή την εφάπαξ καταβολή του ποσού, να απαλλαγούν έως και κατά 100% από τις προσαυξήσεις, τους τόκους εκπρόθεσμης καταβολής και τα πρόστιμα. Επίσης, με την καταβολή της πρώτης δόσης αναστέλλεται η όποια λήψη αναγκαστικών μέτρων. Βέβαια, το ζήτημα είναι τι να πρωτοπληρώσουν, τι να πρωτοδιακανονίσουν οι Ελληνες που συμπιέζονται από τη φοροεισπρακτική τακτική των κυβερνήσεων και την κατ’ εξακολούθησιν –και προ Μνημονίου –πολιτική λιτότητας.

Το ενδιαφέρον είναι ότι η πλειονότητα όσων χρωστούν στους δήμους έχουν οφειλές που δεν ξεπερνούν τα 300 – 1.000 ευρώ. Αντιθέτως μικρός είναι ο αριθμός των μεγαλο-οφειλετών οι οποίοι όμως κατέχουν τη μερίδα του λέοντος με τεράστια ποσά ο καθένας.

Στις αρμόδιες υπηρεσίες των δήμων όλης της χώρας έχουν πυκνώσει τις τελευταίες ημέρες τα αιτήματα για διακανονισμό ληξιπρόθεσμων οφειλών, καθώς μετά την ψήφιση της ευνοϊκής για τους οφειλέτες ρύθμισης προβλέπονται ως και 100 δόσεις, η καθεμία εκ των οποίων δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 20 ευρώ.

«Καθώς υπάρχει χρονικό όριο για τη διευθέτηση έως το τέλος Νοεμβρίου, είναι σημαντικό να κινητοποιηθούν όλοι ώστε να προλάβουν τις προθεσμίες και τη διευθέτηση με τις εκατό δόσεις» τονίζει στο «Βήμα» η αντιδήμαρχος Οικονομικών στον Δήμο Αθηναίων κυρία Εύα Κοντοσταθάκου. Περιγράφει περιπτώσεις οφειλετών που ήδη σπεύδουν για διακανονισμό –«ένας κύριος ήρθε και ενημερώθηκε ότι με τις προσαυξήσεις είχε φτάσει η οφειλή του 7.000 ευρώ. Το αρχικό ποσό ήταν 700 ευρώ και το υπόλοιπο είναι οι προσαυξήσεις, μια και επρόκειτο για οφειλή 20ετίας» λέει χαρακτηριστικά.

Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι οι ανείσπρακτες ληξιπρόθεσμες οφειλές από το 1997 έως και πέρυσι στον Δήμο Αθηναίων είναι 321.000.000 ευρώ! Οπως εξηγεί η κυρία Κοντοσταθάκου, το 90% αφορά μικροποσά, με περίπου 1 εκατομμύριο οφειλέτες να χρωστούν έως 300 ευρώ (αντιστοιχεί συνολικά περίπου σε οφειλές 69.000.000 ευρώ).

Η κυρία Κοντοσταθάκου παρατηρεί ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του Δήμου Αθηναίων, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές αυξήθηκαν από το 2010 και μετά, κάτι που δείχνει ότι, εκτός των άλλων, η οικονομική πολιτική επηρέασε δυσμενώς την υπόθεση των οφειλών.

Σημειώνεται ότι επί του συνόλου των ανείσπρακτων οφειλών παλαιότερων οικονομικών ετών του Δήμου Αθηναίων περίπου 19 εκατομμύρια ευρώ χρωστούν περί τους 51.000 οφειλέτες –ποσά από 300 έως 500 ευρώ -, 35.000.000 ευρώ χρωστούν 39.000 οφειλέτες –από 500 έως 2.000 ευρώ -, τα 75.000.000 ευρώ αφορούν περί τους 9.900 οφειλέτες –ποσά από 2.000 έως 50.000 ευρώ -, ενώ 127.000.000 ευρώ είναι οι οφειλές περίπου 600 ατόμων.

Κατ’ επανάληψη ο δήμαρχος Αθηναίων κ. Καμίνης έχει σημειώσει ότι από τον Δήμο Αθηναίων ούτε έγιναν ούτε γίνονται πλειστηριασμοί σπιτιών. Εξαντλούνται οι δυνατότητες συνεννοήσεων με τους οφειλέτες, όμως προγράμματα πλειστηριασμών (οι εκκρεμείς υποθέσεις πέρυσι στον Δήμο ήταν 116) υφίστανται, μια και τη διαδικασία την επιβάλλει η νομοθεσία, διότι αλλιώς τίθεται ζήτημα ποινικών ευθυνών για απιστία στο Δημόσιο. Σημειώνεται ότι το μέτρο της κατάσχεσης ακινήτου και πλειστηριασμού εφαρμόζεται για οφειλόμενα ποσά άνω των 500 ευρώ. Ωστόσο, φρενάρεται η εκτέλεση του πλειστηριασμού με διαδικασίες που προηγούνται για να υπάρξει διακανονισμός –ειδοποιήσεις, αυστηρές προειδοποιήσεις, έκθεση κατάσχεσης από δικαστικό επιμελητή, δέσμευση ποσού από τραπεζικό λογαριασμό. Πρόσφατα προκλήθηκε σάλος με πρόταση που προωθούσε ο Δήμος Αθηναίων ώστε να ενισχυθεί η πίεση προς οφειλέτες για να πληρώνουν και σε αντίστιξη να αλλάξουν επί τα βελτίω οι όροι για το μέτρο της κατάσχεσης ακινήτου. Υπήρξαν έντονες αντιδράσεις και αποσύρθηκε η πρόταση γιατί προέβλεπε το μέτρο της δέσμευσης αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας για οφειλή άνω των 150 ευρώ, ενώ η ισχύουσα πρόβλεψη αφορά οφειλή άνω των 293,47 ευρώ.

Το ενδιαφέρον είναι έντονο σε όλη την Ελλάδα, καθώς τα βεβαιωθέντα έσοδα κατά τα παρελθόντα έτη χτυπούν «κόκκινο» και εντείνεται το κυνήγι της είσπραξης. Στον Δήμο Θεσσαλονίκης έχουν φτάσει περίπου 140.000.000 ευρώ, στον Δήμο Ηρακλείου Αττικής είναι 6.247.423,19 ευρώ, στον Δήμο Αιγάλεω, σύμφωνα με στοιχεία του προϋπολογισμού (β’ τρίμηνο 2017) τα εισπρακτέα υπόλοιπα από βεβαιωθέντα έσοδα κατά τα παρελθόντα έτη είναι 10.646.330,78 ευρώ.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει, μεταξύ άλλων, η πορεία διαμόρφωσης των εισπρακτέων υπολοίπων από βεβαιωθέντα έσοδα κατά τα παρελθόντα έτη στον Δήμο Χανίων Κρήτης: 35.028.471,50 ευρώ (2013), 41.843.432,19 ευρώ (2014), 40.847.097,20 ευρώ (2015), 40.988.076,36 ευρώ (2016), 41.283.441,17 (2017).

Οι δημοτικές υπηρεσίες κάνουν εκκλήσεις με καταιγιστικό ρυθμό προς τους οφειλέτες για διακανονισμούς. Οπως λέει στο «Βήμα» ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ (Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας) και δήμαρχος Αμαρουσίου κ. Γιώργος Πατούλης, είναι μια διευθέτηση, μια λύση, που ανακουφίζει οφειλέτες και ενισχύει και τα ταμεία των ΟΤΑ. Σημειώνουμε ότι το ποσό των οφειλών προς τον Δήμο Αμαρουσίου, σύμφωνα με τα τελικά βεβαιωθέντα (1.1.2017 – 30.6.2017) ανείσπρακτα κατά τα παλαιότερα οικονομικά έτη, είναι 16.640.981,73 ευρώ.

Από τον Μάρτιο, αιρετοί, όπως ο δήμαρχος Πατρέων κ. Κώστας Πελετίδης, ο οποίος έδινε έμφαση ιδιαίτερα στο πρόβλημα των μικρο-oφειλετών, είχαν συναντήσεις με τον υπουργό Εσωτερικών κ. Πάνο Σκουρλέτη για το θέμα της ρύθμισης. Στον προϋπολογισμό του 2017 του Δήμου Πατρέων, οι «εισπράξεις από δάνεια και απαιτήσεις από Παρελθόντα Οικονομικά Ετη» ήταν 54.554.000,70 ευρώ (προ αναμόρφωσής του). Οι αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου είχαν ερευνήσει τα στοιχεία ώστε να στοχεύσουν στη συγκέντρωση εσόδων από μεγαλο-οφειλέτες –και είχαν εντοπίσει ότι ως το 2016 περίπου 460 άτομα είχαν οφειλές ύψους περίπου 30.000.000 ευρώ.

Αλληλοκατηγορούνται για αδράνεια και για… ρουσφέτια

Τόσο σε αντιπαραθέσεις δημοτικών παραγόντων στα δημοτικά συμβούλια όσο και σε διαξιφισμούς μεταξύ διαφορετικών παρατάξεων σε συνδικαλιστικές συνεδριάσεις των οργάνων της αυτοδιοίκησης, η… καμένη γη των προηγούμενων ετών, με επίκεντρο τις ανείσπρακτες οφειλές, αποτελεί μόνιμη επωδό.

Παράλληλα, υπάρχουν αιχμές για κακοδιαχείριση, για διαχειριστική ανικανότητα, για αδράνεια που οδηγούσε σε χαμένα έσοδα για τους δήμους, ενίοτε, όπως λένε στελέχη με πείρα στα αυτοδιοικητικά, για να μη δυσαρεστούνται οι ψηφοφόροι. Σήμερα πάντως το μείζον είναι η οικονομική δυσπραγία για τους πολίτες και η ασφυξία για τους δήμους, που εισπράττουν ως διπλό μήνυμα από τους εκπροσώπους των δανειστών, στο πλαίσιο των μνημονίων: ή ενίσχυση της εισπρακτικής ικανότητας ή επιβολή άμεσα αναγκαστικών μέτρων για οφειλές. Παράλληλα, έχουν μπει στο μικροσκόπιο οι προϋπολογισμοί και το ισοζύγιο εσόδων – δαπανών. Προ πενταετίας ξεκίνησε η διενέργεια από το Ελεγκτικό Συνέδριο δημοσιονομικού ελέγχου στα έσοδα των ΟΤΑ, με στόχο την αποτροπή της απώλειας εσόδων λόγω της μη έγκαιρης είσπραξής τους. Στην έκθεση του ελεγκτικού συνεδρίου του 2015 σημειώνεται ότι σε ελέγχους που ολοκληρώθηκαν σε 75 δήμους (στοιχεία Δεκεμβρίου 2012) διαπιστώθηκαν δυσκολίες για εντοπισμό «διαφυγόντων εσόδων», ενώ εντοπίστηκε «υπερβολική υστέρηση είσπραξης βεβαιωθέντων: Βεβαιωθέντα και ανείσπρακτα για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του έτους». Επίσης, οι ελεγκτές τόνισαν ότι σε αρκετούς δήμους διαπιστώθηκε αδυναμία προσδιορισμού των απαιτήσεων που έχουν παραγραφεί ή πρέπει να διαγραφούν για οποιονδήποτε λόγο (π.χ. διαγραφή χρεών οφειλετών που έχουν αποβιώσει, είναι αγνώστου διαμονής κ.λπ.), «με αποτέλεσμα στις περιπτώσεις αυτές να μην είναι δυνατόν να προσδιοριστεί η δυνατότητα είσπραξης των εγγεγραμμένων εσόδων».

Πρόσφατα στη Βουλή έγινε αναφορά στη μελέτη του ΙΟΒΕ (Ιούνιος 2017) για τα οικονομικά των καλλικρατικών δήμων. Ο βουλευτής του Ποταμιού κ. Σπύρος Δανέλλης σημείωσε ότι, σύμφωνα με την έρευνα, «εκατόν τριάντα επτά καλλικρατικοί δήμοι που συγκεντρώνουν το 31% του πληθυσμού της χώρας έχουν ελλιπείς ισολογισμούς», ενώ «μόνο ένας στους δέκα δήμους κατάφερε να έχει λειτουργικά έσοδα υψηλότερα από τα λειτουργικά του έξοδα».