Ο ανθρώπινος παράγοντας. Αυτός διαμορφώνει το κλίμα στη ΔΕΘ και λιγότερο η πολιτική. Κάθε απροσεξία, lapsus, ένδειξη αλαζονείας ή περιφρόνησης του λαϊκού αισθήματος μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική για έναν πολιτικό αρχηγό, ιδίως αρχηγό κόμματος εξουσίας. Και αντιστρόφως, μια καλή παρουσία αποδίδει απροσδόκητα πολιτικά οφέλη.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης την προηγούμενη Κυριακή είχε να κερδίσει ένα στοίχημα. Να υπερβεί, όχι τον Αλέξη Τσίπρα, αλλά την Ελλάδα της παρακμής και των χαμηλών προσδοκιών. Ο στόχος ήταν πολύ φιλόδοξος και είναι νωρίς για συμπεράσματα. Αν όμως πέτυχε κάτι ο κ. Μητσοτάκης με την ομιλία του στο Βελλίδειο ήταν ότι πυροδότησε συζητήσεις για θέματα που είχαν καιρό να απασχολήσουν τις παρέες και το Διαδίκτυο. Οπως η διεκδίκηση ενός διαφορετικού δημοσιονομικού μείγματος για την ανάπτυξη της χώρας ή η άποψή του για τις κοινωνικές ανισότητες.
Ανταλλαγή πυρών με ΣΥΡΙΖΑ
Ο πρόεδρος της ΝΔ κατηγορήθηκε και για τα δύο από την κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ ως «ακραία νεοφιλελεύθερος» με «ακροδεξιά ρητορική» και ως «ατζέντης επιχειρηματικών συμφερόντων». «Ο κήρυκας του νεοφιλελευθερισμού Κυριάκος Μητσοτάκης διέγραψε τρεις αιώνες νεωτερικότητας» δήλωσε η κοινοβουλευτική εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Φωτεινή Βάκη. Η «Αυγή» κατηγόρησε τον κ. Μητσοτάκη για «κοινωνικό δαρβινισμό» και η «Εφημερίδα των Συντακτών» τον είδε σαν μετενσάρκωση της Μάργκαρετ Θάτσερ: «Η Θάτσερ ζει, αυτή τον οδηγεί» ήταν ο πρωτοσέλιδος τίτλος της.
Στην Πειραιώς δεν άφησαν αυτά τα σχόλια χωρίς απάντηση. Η κυβέρνηση, επισήμαναν, θέλει να παριστάνει τον προστάτη των αδυνάμων και παίζει διαρκώς το ταξικό χαρτί ενώ στην πραγματικότητα το μόνο που κατάφερε με την πολιτική της είναι να πολλαπλασιάζονται οι φτωχοί και να γίνονται φτωχότεροι. Επί ΣΥΡΙΖΑ, προσθέτουν, οι κοινωνικές ανισότητες μεγάλωσαν, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ, η υπερφορολόγηση στη χώρα μας στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην έμμεση φορολογία, η οποία πλήττει κυρίως τους πιο αδύναμους. «Η γενιά των 360 ευρώ είναι εδώ» τόνιζαν. Ο κ. Μητσοτάκης ενοχλείται από την υποκρισία των κατηγόρων του όταν του αποδίδουν θατσερισμό και ακραίο νεοφιλελευθερισμό. Η Θάτσερ, εξηγεί, πίστευε ότι δεν υπάρχει κοινωνία, μόνο άτομα, ενώ εκείνος στην ομιλία του είπε καθαρά ότι «μια κοινωνία που δεν φροντίζει τους πιο αδύνατους δεν είναι κοινωνία. Είναι ένα άθροισμα ατόμων». Μια θέση που βρίσκεται κοντά και στα «πιστεύω» της Σοσιαλδημοκρατίας, μολονότι ο ίδιος αποφεύγει –σε αντίθεση με τον κ. Τσίπρα –την ανάμειξη στα εσωτερικά της εγχώριας Κεντροαριστεράς. «Δεν έχω προτιμήσεις. Θα συνομιλήσω θεσμικά με όποιον εκλεγεί» επαναλαμβάνει σε όποιον ενδιαφέρεται να μάθει τις σκέψεις του για έναν χώρο που ίσως γίνει μελλοντικός σύμμαχος, αν όχι κυβερνητικός, τουλάχιστον στις μεγάλες δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει η χώρα.
Ο πρόεδρος της ΝΔ υπερασπίζεται την άποψή του για τις ανισότητες: «Ανισότητες υπάρχουν. Το θέμα είναι να δημιουργήσουμε ίσες ευκαιρίες για όλους γιατί αυτές τις εκμεταλλεύονται οι πιο αδύναμοι και αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς την αναβάθμιση της Παιδείας» επισημαίνει. Ομοίως υπερασπίζεται κάθε λέξη της ομιλίας του στο Βελλίδειο την οποία έγραψε μόνος του σε δύο Σαββατοκύριακα. «Ηξερα ακριβώς τι ήθελα να πω» απάντησε σε όσους απόρησαν με το διαφορετικό ύφος της. Ο πρόεδρος της ΝΔ από τον Απρίλιο ως τον Αύγουστο γύρισε όλη την Ελλάδα και συνομίλησε με ανθρώπους όλων των κοινωνικών τάξεων. Στενός συνεργάτης του λέει ότι ο κ. Μητσοτάκης ήθελε να πάρει απόσταση από την κεντρική πολιτική σκηνή και να ακούσει τον κόσμο, να μάθει από πρώτο χέρι τις αγωνίες, τα παράπονα, τις προσδοκίες του. Το βίωμα από αυτές τις περιοδείες γέμισε τις 13 σελίδες που ανέγνωσε το προηγούμενο Σάββατο στη Θεσσαλονίκη. «Ηθελε οι πραγματικοί άνθρωποι να βρουν τη θέση τους στην πολιτική» προσθέτει η ίδια πηγή.
«Το αρχικό κείμενο ήταν μεγαλύτερο, αλλά ο Κυριάκος δεν ήθελε να ξεπερνά η ομιλία του τη μία ώρα» σημειώνει μέλος του επιτελείου του. Το αποτέλεσμα, προσθέτει, ήταν «ένα κείμενο οραματικό, με ιδεολογικό στίγμα, αλλά και με πολιτικές απαντήσεις σε ζητήματα που του έθεσαν οι πολίτες» –όχι όμως σε όλα τα ζητήματα. Σημαντικά θέματα, όπως το χρέος, το Ασφαλιστικό, την Υγεία, τη Δικαιοσύνη, δεν τα άγγιξε. Αυτό έγινε εσκεμμένα, παρατηρούν στην Πειραιώς, διότι δεν χωρούσαν όλα τα προβλήματα της Ελλάδας μέσα σε μια ομιλία –«γιατί να βάλουμε όλα τα αβγά μέσα σε ένα καλάθι;» ρωτούν. Επιπλέον, σημειώνουν, έχουν διαμορφώσει ένα σχέδιο και θα ανοίγουν τα θέματα σύμφωνα με τη δική τους ατζέντα. «Εως το καλοκαίρι του 2018 θα έχουμε μιλήσει για όλα και ο ελληνικός λαός θα γνωρίζει τι προτείνουμε για την ανάκαμψη της χώρας. Θα καταθέσουμε πρόταση ακόμη και για το τι πρέπει να γίνει μετά το τέλος των μνημονίων. Είναι αναγκαία προϋπόθεση της συμφωνίας αλήθειας και της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης ανάμεσα σε εμάς και στην κοινωνία» φέρεται να είπε ο πρόεδρος της ΝΔ σε κλειστή σύσκεψη του επιτελείου του.
Σπάει τις παραδοσιακές γραμμές
Ο κ. Μητσοτάκης, όπως μεταφέρουν όσοι τον συναντούν, έχει κρύο αίμα· δεν πτοείται από τις συγκυριακές κακοτυχίες ούτε πανηγυρίζει για τις κοπιαστικές επιτυχίες. Στη Θεσσαλονίκη, κατά κοινή ομολογία, κέρδισε τις εντυπώσεις έναντι του Πρωθυπουργού. Κέρδισε επίσης το εσωκομματικό ακροατήριο το οποίο αντιλήφθηκε αμέσως τη μεταβολή στον πολιτικό θερμοστάτη –ήταν άλλωστε φανερή από το πλήθος του κόσμου που συγκεντρώθηκε στο Βελλίδειο. Εκείνος τα αντιμετωπίζει αυτά ατάραχος, ως ένα ακόμη κεφάλαιο που έκλεισε οδεύοντας στην κατάκτηση του στόχου του, τον οποίο υπηρετεί πεισματικά και απαρέγκλιτα: Να ανανεώσει το κόμμα του και να αναμορφώσει την Ελλάδα. «Το σχέδιό μου είναι ένα φιλελεύθερο σχέδιο, το οποίο ωστόσο σπάει τις παραδοσιακές γραμμές. Ποιος είπε ότι ο σύγχρονος φιλελεύθερος δεν μπορεί να έχει κοινωνικές ευαισθησίες;» θα μπορούσε να είναι συμπυκνωμένο το νόημα όσων είπε στη Θεσσαλονίκη.
Γι’ αυτό δεν μπήκε στον κόπο να απαντήσει στις κυβερνητικές επικρίσεις, εκτιμώντας ότι περισσότερο από τον καβγά τον ωφελεί η επιλογή του να μιλά θετικά στους πολίτες (εξαίρεση ο Παναγιώτης Κουρουμπλής, του οποίου ζητεί επίμονα την παραίτηση). «Η κυβέρνηση», ομολόγησε σε τακτικό συνομιλητή του, «αιφνιδιάστηκε γιατί στον ΣΥΡΙΖΑ έχουν την τάση να με υποτιμούν. Αυτό που έγινε στη Θεσσαλονίκη είναι ότι όλοι κατάλαβαν ότι εγώ έχω ένα σχέδιο και ότι η κυβέρνηση δεν έχει κανένα σχέδιο και δεν ξέρει τι της γίνεται».
«Αυτό που χρειάζομαι είναι ένα παράθυρο έξι μηνών»Στο επιτελείο του προέδρου της ΝΔ πιστεύουν ότι αυτή τη στιγμή βρίσκονται στο σημείο στο οποίο ήθελαν να είναι: το αίτημα για εκλογές συνέβαλε στη διεύρυνση της δημοσκοπικής ψαλίδας, στο εσωτερικό του κόμματος η γκρίνια υποχωρεί, και όσο πιο κοντά έρχονται οι εκλογές τόσο περισσότερο οι πολίτες θα τείνουν ευήκοον ους στις δικές τους προτάσεις. «Ο Κυριάκος έχει πει πολλά πράγματα, πολύ συγκεκριμένα και πιο νωρίς από κάθε άλλον αρχηγό αξιωματικής αντιπολίτευσης. Θα πει και άλλα στο προγραμματικό συνέδριο τον Δεκέμβριο» παρατηρούν συνεργάτες του.
Πόσο κοντά είναι οι εκλογές; Στην Πειραιώς δεν διακινδυνεύουν προβλέψεις, αλλά είναι προφανές ότι θεωρούν ορόσημο το τέλος Ιουλίου, το χρονικό σημείο ολοκλήρωσης του τρίτου Μνημονίου, όπως και η κυβέρνηση, και ας επιμένει, λένε, ο κ. Τσίπρας ότι θα φτάσει ως τον Σεπτέμβριο του 2019. Εκτιμούν όμως ότι η κυβέρνηση δεν θα κλείσει την τρίτη αξιολόγηση ούτε εύκολα ούτε γρήγορα, πάντως όχι πριν από τα Χριστούγεννα, έχοντας ανοιχτό και το ζήτημα του τι θα γίνει μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος.
Το κυβερνητικό σχέδιο του κ. Μητσοτάκη στηρίζεται σε μια κεντρική ιδέα: την ανταλλαγή μιας μεταρρυθμιστικής ατζέντας ελληνικής ιδιοκτησίας με τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων στο 2% και συνακόλουθα τη μείωση των φόρων. Αυτή η συμφωνία, δήλωσε, θα απογειώσει την οικονομία. Μόνο που, όπως σημειώνουν παράγοντες που έχουν ζήσει τη διαπραγμάτευση με τους εταίρους, «τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Είναι πολύ πιθανόν να μην πάρει αυτά που θέλει από τους εταίρους». Ενδεχομένως να έχουν δίκιο, μπορεί οι ευρωπαίοι ηγέτες να μη δείξουν κατανόηση στον τρίτο έλληνα πρωθυπουργό που με τη φρέσκια λαϊκή εντολή του θα εμφανιστεί στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ζητώντας ανατροπή των συμφωνηθέτων. Ηδη το πρόγραμμα μείωσης των φόρων με παράλληλη περικοπή των κρατικών δαπανών αντιμετωπίζει την αμφισβήτηση όσων επιμένουν ότι δεν έχουν μείνει και πολλά για να περικοπούν στο Δημόσιο, πέραν των μισθών και των συντάξεων, και ότι το «λίπος» που υπάρχει απαιτεί στοχευμένες και χειρουργικές παρεμβάσεις.
Ο κ. Μητσοτάκης χαμογελάει όταν του μεταφέρουν αυτές τις αμφιβολίες και τους προβληματισμούς. Επισημαίνει ότι έχει επεξεργαστεί τις τρεις προτεραιότητες του σχεδίου του (επενδύσεις για θέσεις εργασίας, μείωση των φόρων και εξορθολογισμός του κράτους, στήριξη των νέων και των πιο αδυνάμων) σε τέτοιο σημείο ώστε ορισμένα νομοσχέδια, όπως αυτά για την οργάνωση της κυβέρνησης και του πρωθυπουργικού γραφείου ή για την απλοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας, να είναι ήδη γραμμένα.
Πιστεύει ότι με την αλλαγή της κυβέρνησης και την αποφασιστικότητα που θα δείξει θα απελευθερωθούν δυνάμεις, θα βγουν λεφτά από τα σεντούκια, θα βελτιωθεί η ψυχολογία στην οικονομία και ότι αυτά θα τα δουν οι εταίροι. «Αυτό που χρειάζομαι στην ουσία είναι ένα παράθυρο έξι μηνών» μεταφέρει στους συνομιλητές του και εκτιμά ότι μπορεί να το πετύχει και να πείσει τους εταίρους να του δώσουν μεγαλύτερο δημοσιονομικό χώρο. «Είναι και προς το δικό τους συμφέρον» δήλωσε στη Θεσσαλονίκη. «Γιατί κανείς δεν κερδίζει τελικά από μια Ελλάδα που καρκινοβατεί και κινείται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Και θα το πετύχω γιατί είμαστε σοβαροί, γιατί είμαστε αξιόπιστοι. Κάποιοι παρίσταναν τους σκληρούς διαπραγματευτές για να κρύψουν την ανικανότητα και την έλλειψη σχεδίου, να κερδίσουν λίγο ακόμη χρόνο στην εξουσία. Αυτό έκανε τους ευρωπαίους εταίρους να πιστεύουν ότι αυτή είναι η Ελλάδα. Δεν είναι αυτή η Ελλάδα. Εμείς θα υλοποιήσουμε όλες τις αλλαγές για τις οποίες μιλώ, γιατί τις πιστεύουμε και γιατί ξέρουμε να τις κάνουμε. Αλλά δεν μπορώ και να αποδεχθώ τη φορολογική εξόντωση της ελληνικής κοινωνίας» πρόσθεσε.
Μέσα σε αυτές τις φράσεις κρύβεται το plan B, η διαχείριση του χειρότερου σεναρίου, να μην πάρει δηλαδή καμία διευκόλυνση από τους εταίρους. Και σε αυτή την περίπτωση διαβεβαιώνει ότι θα υλοποιήσει όλη τη δέσμη των μεταρρυθμίσεων που έχει υποσχεθεί. Στην Παιδεία, ένα πεδίο εκτός μνημονιακών υποχρεώσεων, αυτό είναι εφικτό. Σε ό,τι αφορά τους φόρους και τον ΕΝΦΙΑ μπορεί να αψηφήσει τους εταίρους; Ο κ. Μητσοτάκης επιμένει ότι θα κάνει όσα έχει πει. Πιστεύει ότι οι φόροι δεν είναι μόνο φορολογικοί συντελεστές αλλά και κίνητρο για την ανάπτυξη. Αλλωστε έχει επικρίνει δημοσίως τους Ευρωπαίους ότι «έκαναν λάθος που δέχθηκαν την επιλογή του κ. Τσίπρα να υπερφορολογήσει τη μεσαία τάξη αντί να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες».
Η ισότητα, η ανθρώπινη φύση και η κοινωνική αλληλεγγύη
Η άποψη του κ. Μητσοτάκη για τις κοινωνικές ανισότητες προκάλεσε σχόλια, άρθρα, αντιπαραθέσεις. Επί λέξει είπε τα εξής: «Η αναίτια παράταση της οικονομικής κρίσης ειδικά τα τελευταία χρόνια έχει φτωχοποιήσει τους Ελληνες και έχει οδηγήσει πολλούς συμπολίτες μας στην απελπισία. Η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων τα τελευταία χρόνια αποτελεί μια τεράστια πληγή. Δεν τρέφω αυταπάτες για μια κοινωνία χωρίς ανισότητες. Κάτι τέτοιο είναι αντίθετο στην ανθρώπινη φύση και όσοι το επιχείρησαν καταστρατήγησαν τελικά την ίδια τη Δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα. Ομως το μέρισμα ευημερίας πρέπει να μοιραστεί με όσο το δυνατόν πιο δίκαιο τρόπο. Γιατί για εμάς η αλληλεγγύη είναι η άλλη όψη της ελευθερίας».
Το θέμα συζητήθηκε πολύ στα κοινωνικά δίκτυα. Ιδού δύο χαρακτηριστικές τοποθετήσεις στο Facebook: «Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα κατά τα άλλα ομιλία ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας μάς λέει ότι ο αγώνας του ανθρώπου για θεσμική βελτίωση των συνθηκών ισότητας σε μια κοινωνία είναι μάταιος και απειλεί τη Δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα. Πρόκειται για διακήρυξη κοινωνικής και πολιτικής καθυστέρησης. Στην απολογία του ενώπιον της Εθνοσυνέλευσης ο Λουδοβίκος Στ’ διατύπωνε παρόμοιους αφορισμούς» έγραψε ο πολιτικός επιστήμονας Λευτέρης Κουσούλης.
Ο Ηλίας Μόσιαλος, καθηγητής στην LSE και πρώην κυβερνητικός εκπρόσωπος, είχε άλλη οπτική για τη «σημαντική και ενδιαφέρουσα ιδεολογική τοποθέτηση» του κ. Μητσοτάκη. «Η σύγχρονη κεντροαριστερή πρόταση αναγνωρίζει την οικονομία της αγοράς, αναγνωρίζει ότι ο πλούτος δεν θα δημιουργηθεί από ένα μεγάλο κράτος, αναγνωρίζει όμως ότι οι ανισότητες που δημιουργεί η αγορά, και οι οικονομικές και οι κοινωνικές και οι περιβαλλοντικές και οι ανισότητες ζωής, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από ένα κράτος το οποίο δεν θα δημιουργεί και αυτό ανισότητες αλλά θα μειώνει αυτές τις ανισότητες μέσω του ρυθμιστικού του ρόλου» σημείωσε.
Το αξιοσημείωτο ήταν ότι από τους υποψήφιους αρχηγούς της Κεντροαριστεράς οι αντιδράσεις ήταν ελάχιστες, και αυτές σε επίπεδο συνθημάτων. Για τα υπόλοιπα ερωτήματα που έθεσε ο κ. Μητσοτάκης και αποτελούν κομμάτι και της δικής τους ατζέντας, όπως π.χ. η ισορροπία ανάμεσα στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα ή οι οικονομικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις για την ανάπτυξη, δεν υπήρξε καμία ανταπόκριση.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
