O Zoέλ Πομερά επιστρέφει στην Αθήνα και στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Αυτή τη φορά ο 54χρονος γάλλος δημιουργός έρχεται με την παράσταση «Ολα θα πάνε καλά – Το τέλος του Λουδοβίκου» («Ca ira – Fin de Louis») και σκοπεύει να μεταμορφώσει τη Συγγρού σε κοινοβούλιο. Η παράσταση, αποτέλεσμα της διετούς έρευνας στην οποία συνέπραξαν ιστορικοί, συγγραφείς αλλά και οι ηθοποιοί της ομάδας, έκανε πρεμιέρα στις 16 Σεπτεμβρίου του 2015 στο Μανέζ-Μονς, στο πλαίσιο της «Μονς 2015 –Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης».
Εκτοτε περιοδεύει ανά τον κόσμο με ξεχωριστή επιτυχία: από το Βέλγιο ως τον Καναδά και από τη Γαλλία ως τη Βραζιλία.
Γεννημένος το 1963, ο Ζοέλ Πομερά ήταν, όπως ο ίδιος έχει παραδεχθεί, «ένας προβληματικός και αδιάφορος μαθητής» ώσπου να ανακαλύψει το θέατρο. Εκτοτε, και ήταν 12 ετών όταν επισκέφθηκε για πρώτη φορά το Φεστιβάλ της Αβινιόν, η ζωή του απέκτησε άλλο νόημα.
Το «Ca ira» είναι ένα επικό πρότζεκτ για τη δημοκρατία, βασισμένο στις αξίες της Γαλλικής Επανάστασης, που υπενθυμίζει ότι ίσως το 1789 να μην είναι και τόσο μακριά. Και όπως ο ίδιος ξεκαθαρίζει, «δεν πρόκειται για μια πολιτική παράσταση αλλά για μια παράσταση με αντικείμενο την πολιτική». Μιλώντας στο «Βήμα» εκφράζει τις σκέψεις και τις απόψεις του για το θέατρο, τον Μακρόν και το σύγχρονο πρόσωπο της Ιστορίας.
Αλήθεια, κύριε Πομερά, γιατί ανεβάζετε στις παραστάσεις σας μόνο δικά σας κείμενα ή δικά σας έργα; Δεν έχετε την ανάγκη, την επιθυμία, να σκηνοθετήσετε τα μεγάλα κλασικά κείμενα ή τα σημαντικά μοντέρνα έργα;
«Δεν είμαι σκηνοθέτης. Οταν μου ζητούν να προσδιορίσω επαγγελματικά τον εαυτό μου, λέω πως είμαι ένας συγγραφέας θεαμάτων. Είμαι ένας συγγραφέας που γράφει για το θέατρο, για τη σκηνή, με τα σώματα, τις φωνές, τις λέξεις, τις σιωπές. Η γραφή είναι η κινητήρια δύναμή μου. Το να σκηνοθετείς το έργο κάποιου άλλου είναι μια άλλη δουλειά, ένα άλλο επάγγελμα».
H θεατρική πράξη σήμερα, το να κάνει κανείς θέατρο, απαιτεί δύναμη, κουράγιο; Θα λέγατε ότι πρόκειται για μια επαναστατική κίνηση, σχεδόν ηρωική;
«Οχι, κάθε άλλο. Και σίγουρα όχι στη Γαλλία σήμερα. Δεν είναι ούτε επικίνδυνο ούτε ηρωικό να κάνει κανείς θέατρο. Μπορούμε να το κάνουμε με έναν εξαιρετικά βολικό τρόπο, σχεδόν αστικό. Αλλού βρίσκονται και η επανάσταση και ο ηρωισμός».
Θεωρείτε, κύριε Πομερά, την Ιστορία βάση για όλα; Αλήθεια, πιστεύετε ότι η εποχή μας είναι ένα είδος τέλους εποχής, κάτι σαν το τέλος της Ιστορίας;
«Πράγματι. Εχω την εντύπωση ότι με όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας και με τόσες σημαντικές ανατροπές που βιώνουμε στις σύγχρονες κοινωνίες, μπορούμε να μιλάμε για το τέλος της Ιστορίας».
Η παραγωγή που θα παρουσιάσετε στη Στέγη με τον τίτλο «Ca ira» είναι ένα θέαμα για τη δημοκρατία και τις ανθρώπινες αξίες; Ποιος είναι ο δικός σας στόχος;
«Στόχος μου ήταν να δείξω τον πολιτικό τρόπο, τη μέθοδο, το εύρος μέσα από τα οποία χτίστηκε ένα δημοκρατικό σύστημα. Ηθελα και θέλω να παρουσιάσω τη διαδρομή, τα λάθη, τη δύναμη της θέλησης. Να δώσω στο κοινό τη δυνατότητα να δει και να ακούσει αυτή τη στιγμή της ίδρυσης, πέρα από τον μύθο και τις παρακάμψεις της Ιστορίας».
Πιστεύετε ότι η Γαλλική Επανάσταση παραμένει σύγχρονη;
«Σε ένα μεγάλο μέρος τους οι ερωτήσεις που τέθηκαν τότε παραμένουν, πιστεύω, εξαιρετικά τωρινές, σύγχρονες».
Αλήθεια, το θέατρο πρέπει να έχει έναν παιδαγωγικό ρόλο κατά τη γνώμη σας;
«Οχι, δεν το πιστεύω καθόλου. Και όποτε προσπαθεί να παίξει αυτόν τον ρόλο, ρισκάρει να γίνει βαρετό. Δεν πάμε στο θέατρο ούτε για να μάθουμε ούτε για να μορφωθούμε. Προσωπικά, προσπαθώ να μην καθοδηγώ την πρόσληψη των θεατών».
Ποιοι είναι κατά τη γνώμη σας οι πρωτοπόροι καλλιτέχνες της εποχής μας;
«Ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης, έτσι τουλάχιστον το βλέπω εγώ, είναι μια ξεπερασμένη αντίληψη. Γιατί πρέπει να πρωτοπορεί; Ο ορισμός του σύγχρονου καλλιτέχνη είναι προς αναζήτηση. Το παλιό μοντέλο δεν λειτουργεί πια, εγκαταλείφθηκε».
Πιστεύετε στον δημόσιο λόγο του καλλιτέχνη; Πρέπει να παίζουν, να παίζετε, έναν ρόλο μέσα στην κοινωνία;
«Οπως όλοι οι υπόλοιποι πολίτες. Ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο».
Κύριε Πομερά, ποια είναι η γνώμη σας για τον νέο πρόεδρο της Γαλλίας, τον Εμανουέλ Μακρόν;
«Φοβάμαι τις επιπτώσεις της πολιτικής του».
Είστε αισιόδοξος για το μέλλον της Ευρώπης; Πώς βλέπετε σήμερα τη Γηραιά Ηπειρο;
«Η πολιτική Ευρώπη είναι σε κρίση. Και δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος για το μέλλον της. Αλλά δεν έχω ούτε συμβουλές να δώσω ούτε τίποτε. Ο τρόπος που βλέπω τα πράγματα δεν είναι πιο ξεκάθαρος από τον τρόπο που τα βλέπετε εσείς, ή κάποιος άλλος».
Είναι για εσάς η αρχαία Ελλάδα ένα σύμβολο;
«Ενα σύμβολο και ένας μύθος. Φυσικά».
Το έργο: δύο αιώνες μετά τη Γαλλική Επανάσταση
Με τρία Μολιέρ (τα γαλλικά θεατρικά βραβεία), το 2016, στις αποσκευές της, έναν 14μελή θίασο και πλήθος κομπάρσων, η παράσταση θα ζωντανέψει μέσα από δεκάδες πρόσωπα – βασιλείς, προέδρους, βουλευτές, καρδιναλίους, θερμόαιμους επαναστάτες και αγανακτισμένους πολίτες – το κλίμα της Επανάστασης. Μαζί με τα πρόσωπα θα έρθουν και οι ιδέες, αλλά και ο ιστορικός διάλογος που γέννησε την ευρωπαϊκή δημοκρατία. Είκοσι τέσσερις σκηνές, εμπνευσμένες από την περίοδο του 1789 συνδέονται με τα υπαρξιακά προβλήματα του σήμερα, υπό τους ήχους μουσικών του τέλους του 20ού αιώνα. Αυτή την εποχή ετοιμάζει το δεύτερο μέρος της παράστασης, που ξεκινά από το 1791 και θα καλύψει το διάστημα ως το 1795.
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Σκηνοθεσία: Joël Pommerat.
Με τους: Saadia Bentaïeb, Agnès Berthon, Yannick Choirat, Eric Feldman, Philippe Frécon, Yvain Juillard, Anthony Moreau, Ruth Olaizola, Gérard Potier, Anne Rotger, David Sighicelli, Maxime Tshibangu, Simon Verjans, Bogdan Zamfir.
Σχεδιασμός σκηνικών και φωτισμών: Eric Soyer.
Σχεδιασμός κοστουμιών και εικαστική έρευνα: Isabelle Deffin.
Ηχος: François Leymarie.
Μουσική έρευνα: Gilles Rico.
Μετάφραση στα ελληνικά: Λουίζα Μητσάκου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
