Οκτώ μεγάλες εκθέσεις για το φθινόπωρο

Σε Ευρώπη και Αμερική, το φθινόπωρο παίρνει χρώμα από την παλέτα των μεγάλων καλλιτεχνών. Μέσα από οκτώ εκθέσεις το κοινό καλείται να κάνει ένα συγκινητικό ταξίδι στη μακραίωνη ιστορία της τέχνης. Περιήγηση που ξεκινάει από τον κόσμο του θεϊκού (il divino) Μιχαήλ Αγγέλου, περνάει από το τρυφερό σύμπαν του Μονέ, αλλά και από την Κόλαση (μια ζωή πνιγμένη στις καταχρήσεις) του Μοντιλιάνι, και αφού κάνει μια στάση στους σουρεαλιστικούς γαλαξίες του Νταλί και του Πικάσο, καταλήγει στην ταπεινή αλλά ουσιαστική street art (και όχι μόνο) του πρόωρα χαμένου Ζαν-Μισέλ Μπασκιά. Ιδού μερικές από τις σημαντικότερες εικαστικές διοργανώσεις που θα εγκαινιαστούν σε Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Παρίσι και Ρώμη.

Η έκθεση «Michelangelo: Divine Draftsman and Designer» περιλαμβάνει 150 περίπου σχέδια του καλλιτέχνη και τρία μαρμάρινα γλυπτά του, έργα που προέρχονται από 54 δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές. Ανάμεσα στα εκθέματα ο πίνακας «Η αγωνία του Aγίου Αντωνίου» (το πρώτο γνωστό έργο του Μιχαήλ Αγγέλου, φιλοτεχνημένο όταν ήταν 12 ή 13 ετών), η πλήρης σειρά των σχεδίων που είχε φιλοτεχνήσει για τον φίλο του Τομάσο ντε Καβαλιέρι, ορισμένα σχέδια που έως σήμερα δεν παρουσιάζονταν στο κοινό λόγω της ευαισθησίας τους στο φως, και μια νωπογραφία που σχεδιάστηκε για την τελική τοιχογραφία στο Παπικό Παλάτι του Βατικανού.

Είναι η πρώτη μεγάλη έκθεση με πίνακες του Ζαν-Μισέλ Μπασκιά (1960 – 1988) που γίνεται στη Βρετανία, ενός καλλιτέχνη με σύντομη ζωή, που όμως επηρέασε καθοριστικά πολλούς σύγχρονους εικαστικούς. Θα παρουσιαστούν πάνω από 100 έργα που προέρχονται από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, καθώς και σπάνιο αρχειακό υλικό (φωτογραφίες, φιλμ κ.λπ.). Σκοπός να φωτιστούν σημαντικές σκηνές της ζωής του, όπως π.χ. η συνεργασία του με τον Αντι Γουόρχολ. Ο Μπασκιά, γεννημένος στο Μπρούκλιν από πατέρα Αϊτινό και μητέρα Πορτορικάνα, ξεκίνησε κάνοντας γκραφίτι στο μετρό της Νέας Υόρκης και υπογράφοντας ως SAMO (μαζί με τον φίλο του Αλ Ντίαζ). Στα πρώτα του βήματα βιοποριζόταν πουλώντας κάρτες και μπλουζάκια που ζωγράφιζε ο ίδιος. Εκτός από τα εικαστικά, ασχολήθηκε με την ποίηση και τη μουσική. Ηταν μόλις 28 ετών όταν πέθανε από υπερβολική δόση ναρκωτικών, για να γίνει στη συνέχεια ένας από τους πιο ακριβοπουλημένους καλλιτέχνες στον κόσμο: πίνακάς του δημοπρατήθηκε τον περασμένο Μάιο από τον οίκο Sotheby’s στο αστρονομικό ποσό των 110,5 εκατομμυρίων δολαρίων! Η ιαπωνική φίρμα Uniqlo έχει κυκλοφορήσει συλλογές ρούχων (σε συνεργασία με το MoMA) όπου αποτυπώνονται σχέδιά του. Λεπτομέρειες: του άρεσε να ζωγραφίζει φορώντας κοστούμι Αρμάνι, και ακολούθως, αφού το είχε λερώσει, να κυκλοφορεί με αυτό στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Και είχε για ένα διάστημα ερωτική σχέση με τη Μαντόνα.

Είναι, σύμφωνα με τους διοργανωτές της, η πιο μεγάλη αναδρομική έκθεση έργων του Αμεντέο Μοντιλιάνι που έχει γίνει στη Βρετανία. Θα παρουσιαστούν τα διάσημα γυμνά του (πρωτοπαρουσιάστηκαν το 1917 στη μοναδική έκθεση της ζωής του που διήρκεσε μία μόνο ημέρα, καθώς προκάλεσε την παρέμβαση της Αστυνομίας για λόγους ηθικής), αλλά και λιγότερο γνωστά έργα του: πορτρέτα φίλων, ερωμένων και υποστηρικτών του –ανάμεσά τους ένα του Πικάσο. Ο Μοντιλιάνι (με την εύθραυστη υγεία και τις εξαρτήσεις από τα ναρκωτικά) πέθανε σε ηλικία 36 ετών. Δύο ημέρες μετά τον θάνατό του η σύντροφός του Ζαν Εμπιτέρν, εννέα μηνών έγκυος στο δεύτερο παιδί τους, αυτοκτόνησε πέφτοντας από το διαμέρισμά τους, στον πέμπτο όροφο μιας πολυκατοικίας του Παρισιού.

Ο Πολ Σεζάν φιλοτέχνησε περίπου 200 πορτρέτα (ανάμεσά τους 29 της γυναίκας του και 26 αυτοπροσωπογραφίες). Στην έκθεση της National Portrait Gallery θα παρουσιαστούν αρκετά από εκείνα –ανάμεσά τους μια αυτοπροσωπογραφία του με τίτλο «Self-Portrait in a Bowler Hat» που φιλοξενείται στη Γλυπτοθήκη της Κοπεγχάγης. Η ενδιαφέρουσα έκθεση ξεκίνησε από το Μουσείο Ορσέ του Παρισιού και έπειτα από τη στάση που θα κάνει στην Αγγλία, θα καταλήξει στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον (25 Μαρτίου – 1 Ιουλίου 2018).

Υπήρξαν για πολλά χρόνια φίλοι και επηρέασε ο ένας τον άλλον, αν και σε μια πρώτη ανάγνωση είναι εντελώς διαφορετικοί ως καλλιτέχνες. Τώρα, περισσότερα από 80 έργα και αντικείμενα ανασυνθέτουν τη σχέση του Σαλβαδόρ Νταλί και του Μαρσέλ Ντισάν, και το ιδιόμορφο καλλιτεχνικό σύμπαν καθενός εξ αυτών. Ανάμεσ α στα εκθέματα περιλαμβάνεται ένα χειρόγραφο του Νταλί (γεμάτο λέξεις αλλά και σκίτσα) το οποίο επρόκειτο να εκδοθεί με τον τίτλο «Τρώω την Γκαλά» (τη γυναίκα του και μούσα του), αλλά παρέμεινε έως σήμερα φυλαγμένο στο Ιδρυμα Σαλβαδόρ Νταλί στο Φιγκέρες. Στο τολμηρό κείμενο ο Νταλί μιλάει για την πείνα του για σεξ και φαγητό και για τις «θρεπτικές μου διαστροφές». Και αναφέρεται σε μια εκδρομή με την Γκαλά και τον Ντισάν, το καλοκαίρι του 1932.

Από το Musee Marmottan Monet προέρχονται τα περίπου 60 έργα του πατέρα του γαλλικού ιμπρεσιονισμού που θα παρουσιαστούν στη Ρώμη. Πρόκειται για πίνακες με τα μνημειώδη νούφαρά του και τους ανθισμένους κήπους, αλλά και για πορτρέτα παιδιών, αγροτικά και αστικά τοπία, καθώς και για μερικές από τις περίφημες καρικατούρες του.

Πίνακες ζωγραφικής, σχέδια και φωτογραφίες, εγκαταστάσεις, γλυπτά και ταινίες… Περισσότερα από 200 εκθέματα από τη συλλογή του MoMA ταξιδεύουν στην Πόλη του Φωτός. Η έκθεση με τίτλο «Being Modern: MoMA in Paris» (συνδιοργάνωση της Fondation Louis Vuitton και του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης) έχει σχεδιαστεί ώστε να δένει απόλυτα με την αρχιτεκτονική των εσωτερικών χώρων του τετραώροφου κτιρίου όπου στεγάζεται η Fondation. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει έργα των Εντουαρντ Χόπερ και του Γουόκερ Εβανς, η δεύτερη αφορά τον μινιμαλισμό και την pop art, ενώ η έκθεση ολοκληρώνεται με σύγχρονα έργα από όλον τον κόσμο.

Το 1932 θεωρείται χρονιά-σταθμός για τον Πάμπλο Πικάσο, καθώς τότε όχι μόνο δημιούργησε μερικά από τα πιο σημαντικά έργα του, αλλά και άρχισε να καθιερώνεται ως ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους ζωγράφους. Ηταν, επίσης, η εποχή κατά την οποία ο καλλιτέχνης είχε κρυφή σχέση με την κατά πολύ νεότερή του Μαρί-Τερέζ Γουόλτερ (τη γνώρισε όταν εκείνος ήταν 46 και εκείνη 17 ετών). Το περίφημο πορτρέτο της, με τίτλο «Le reve» («Το όνειρο») θα περιλαμβάνεται ανάμεσα στα έργα (όλα δημιουργίες εκείνης της περιόδου) που θα εκτεθούν στο Musee Picasso, ενώ ακολούθως, τον Μάρτιο του 2018 θα ταξιδέψουν στην Tate Modern του Λονδίνου. Παρεμπιπτόντως, η Μαρί-Τερέζ Γουόλτερ ήλπιζε μάταια πως κάποτε ο Πικάσο θα την παντρευόταν, και τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του αυτοκτόνησε.