Τα μοναδικά γόνατα της στρουθοκαμήλου

Η στρουθοκάμηλος είναι ένα πτηνό με πολλές ιδιαιτερότητες, ένα όμως από τα χαρακτηριστικά της που προβληματίζουν περισσότερο τους επιστήμονες εδώ και περισσότερο από ενάμιση αιώνα είναι ότι αποτελεί το μοναδικό ζώο στη Γη που αντί για δύο έχει τέσσερις επιγονατίδες –δύο δηλαδή σε κάθε γόνατο.

Αν και πολλοί πίστευαν ότι αυτό δεν είναι τίποτε άλλο από μια παραξενιά της φύσης, τελικά όπως αποδεικνύεται μάλλον πρόκειται για ένα ακόμη επίτευγμα της μηχανικής της. Σύμφωνα με ερευνητές που τις μελέτησαν διεξοδικά, οι έξτρα επιγονατίδες ίσως επιτρέπουν στη στρουθοκάμηλο να τρέχει πιο γρήγορα παρέχοντας ταυτόχρονα προστασία στα γόνατά της.

Οι στρουθοκάμηλοι είναι πραγματικά ιδιαίτερες. Είναι το μεγαλύτερο πτηνό που ζει σήμερα στον πλανήτη, γεννούν τα μεγαλύτερα αβγά και, αν και δεν διαθέτουν πτητικές ικανότητες, είναι εξαιρετικοί δρομείς. Το γεγονός ότι είναι πρωταθλητές της ταχύτητας έκανε τους ορνιθολόγους να βλέπουν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την παράξενη ανατομία των ποδιών τους, στα οποία όχι μόνο έχουν επιγονατίδες (κάτι το οποίο οι στενότεροι συγγενείς τους δεν διαθέτουν), αλλά επιπλέον έχουν περισσότερες από ό,τι συνηθίζεται στη φύση.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι το μοναδικό αυτό ανατομικό χαρακτηριστικό τους ήταν γνωστό από το 1864, μέχρι τώρα κανείς δεν είχε μπορέσει να το εξηγήσει.

Μια ομάδα ερευνητών από το Βασιλικό Κολέγιο Κτηνιατρικής του Λονδίνου θέλησε να δώσει λύση σε αυτό το μυστήριο. Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τη Σοφί Ρενιό, εξέτασαν μια νεκρή στρουθοκάμηλο που δόθηκε ως δωρεά στο Κολέγιο, τόσο μακροσκοπικά όσο και με πιο εξελιγμένες μεθόδους.

Αφού μελέτησαν τα οστά των γονάτων του νεκρού πτηνού και τη θέση που έπαιρναν καθώς λύγιζε ή τέντωνε το πόδι, διερεύνησαν περαιτέρω την κίνησή τους εφαρμόζοντας ειδικές απεικονιστικές τεχνικές. Ετσι ανέπτυξαν ένα μοντέλο με στόχο να κατανοήσουν πώς οι επιγονατίδες επηρεάζουν το μηχανικό πλεονέκτημα των μυών που ελέγχουν το γόνατο. Τα αποτελέσματα, τα οποία δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Journal of Experimental Zoology», ήταν μάλλον απρόσμενα.

Μια από τις κύριες λειτουργίες των επιγονατίδων στα είδη που τις διαθέτουν είναι ότι συνήθως ενισχύουν το μηχανικό πλεονέκτημα των μυών που ελέγχουν τα γόνατα: τους βοηθούν να ασκούν λιγότερη δύναμη για να κινήσουν το πόδι και να το κρατήσουν ίσιο στην όρθια στάση.

Στη στρουθοκάμηλο όμως τα πράγματα λειτουργούν εντελώς «ανάποδα», με τις δύο επιγονατίδες του κάθε ποδιού να έχουν διαφορετικό ρόλο. «Η άνω επιγονατίδα φαίνεται να μειώνει το μηχανικό πλεονέκτημα των μυών του γόνατος και όχι να το αυξάνει» δήλωσε στο περιοδικό «New Scientist» η κυρία Ρενιό. Οπως πρόσθεσε, αν και κάτι τέτοιο ακούγεται σαν μειονέκτημα, στην πραγματικότητα φαίνεται ότι επιτρέπει στη στρουθοκάμηλο να ισιώνει το πόδι της πιο γρήγορα. Παρά το γεγονός ότι η κίνηση αυτή απαιτεί περισσότερη δύναμη, σύμφωνα με τους επιστήμονες ίσως τελικά να βοηθάει το πτηνό να τρέχει πιο γρήγορα.

Η κάτω επιγονατίδα –αυτή που τα υπόλοιπα είδη δεν έχουν και, όπως την περιγράφει η κυρία Ρενιό, μοιάζει λίγο με την άκρη του αγκώνα μας –φαίνεται μάλλον να έχει ρόλο «ασπίδας». Οι συγγραφείς της μελέτης πιστεύουν ότι μάλλον προστατεύει τους τένοντες που διασταυρώνονται στο μπροστινό μέρος των γονάτων.

Οι ίδιοι οι επιστήμονες πάντως επισημαίνουν ότι είναι δύσκολο να επιβεβαιωθεί αν τα ευρήματά τους πράγματι ευσταθούν. Και αυτό ακριβώς επειδή η στρουθοκάμηλος είναι μοναδική, οπότε δεν μπορούν να γίνουν συγκρίσεις με άλλα ζώα.