Την είπαν τέρας και μάλλον δεν πρόκειται για υπερβολή. Η Ιρμα ήταν ο ισχυρότερος τυφώνας που έχει γεννήσει ποτέ ο κατ’ εξοχήν Ατλαντικός Ωκεανός, έξω από τα θερμότερα νερά του Κόλπου του Μεξικού και της Θάλασσας της Καραϊβικής, και άφησε ανεξίτηλα σημάδια στο πέρασμά της. Τρέχοντας με μέγιστη ταχύτητα ανέμων σχεδόν 300 χλμ. την ώρα επί πάνω από μιάμιση ημέρα, με την καταστροφική μανία να εκτείνεται σε ακτίνα 60 χλμ. γύρω από το μάτι του, ο κυκλώνας στράγγιξε τον ωκεανό, μετέτρεψε κατοικημένες περιοχές σε λίμνες, σάρωσε κτίρια. Και ενώ η Φλόριδα, η Μπαρμπούντα, η Κούβα και άλλα νησιά που είχαν την ατυχία να βρεθούν στον δρόμο του προσπαθούν να μετρήσουν τις πληγές τους, η απορία είναι προφανής: τι ήταν αυτό που δημιούργησε τον τυφώνα-τέρας;
Με σπασμένα φρένα
Από τον περασμένο Μάιο, ακριβώς πριν από την έναρξη της περιόδου των τυφώνων η οποία στον Βόρειο Ατλαντικό διαρκεί από τον Ιούνιο ως τον Νοέμβριο με κορύφωση από τον Αύγουστο ως τον Οκτώβριο, η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (National Oceanic and Atmospheric Administration – NOAA) είχε προβλέψει ότι εφέτος οι τροπικές καταιγίδες θα ήταν περισσότερες και ισχυρότερες. Η σχετική ανακοίνωση μιλούσε μάλιστα για δύο ως πέντε μεγάλες καταιγίδες με ταχύτητα ανέμων άνω των 179 χλμ. την ώρα, σε σχέση με τρεις που παρατηρούνται κατά μέσο όρο. Λίγο πριν από τα μέσα Αυγούστου η υπηρεσία ανέβασε το επίπεδο συναγερμού. Ο λόγος για αυτό ήταν η αλλαγή των μετεωρολογικών συνθηκών όσον αφορά δύο κυρίως παράγοντες. Αφενός η θερμοκρασία των νερών ήταν αφύσικα υψηλή για την εποχή και τα θερμά νερά ενισχύουν τους τυφώνες. Αφετέρου οι κάθετοι διατμητικοί άνεμοι, οι οποίοι όταν είναι ισχυροί «φρενάρουν» τους τυφώνες, ήταν επίσης αφύσικα ασθενείς.
Οι τροπικοί κυκλώνες σχηματίζονται όταν τα νερά στην επιφάνεια της θάλασσας είναι θερμά –από 26 βαθμούς Κελσίου και πάνω. Από τη στιγμή που θα αρχίσει να σχηματίζεται, το σύστημα ανατροφοδοτείται: απορροφά τον γύρω του υγρό αέρα και, καθώς αυτός ανεβαίνει προς τα επάνω, οι υδρατμοί συμπυκνώνονται και απελευθερώνουν θερμότητα, η οποία το ενισχύει περισσότερο. Η ανατροφοδότηση αυτή έχει ωστόσο συνήθως ένα όριο: όσο περισσότερο ενισχύεται, ο κυκλώνας «ρουφάει» τα θερμά επιφανειακά νερά και φέρνει στην επιφάνεια νερά από μεγαλύτερο βάθος, τα οποία, επειδή είναι ψυχρότερα, «κόβουν» τον κύκλο ενέργειας του συστήματος. Οι πολύ ισχυροί τυφώνες μπορούν να σχηματιστούν μόνο σε θάλασσες όπου υπάρχουν θερμά νερά σε βάθος 50-100 μέτρων, συνθήκες οι οποίες συνήθως συναντώνται στον Κόλπο του Μεξικού και στην Καραϊβική αλλά όχι στον Ατλαντικό Ωκεανό.
«Ευνοϊκές» συνθήκες
Εφέτος όμως τα νερά της επιφάνειας του Ατλαντικού ήταν κατά έναν-ενάμιση βαθμό Κελσίου πιο ζεστά από ό,τι συνήθως αυτή την εποχή ενώ, επειδή «έτρεχε» γρήγορα, η Ιρμα δεν έμεινε αρκετά σε ένα σημείο ώστε να έρθει σε επαφή με τα ψυχρότερα βαθύτερα νερά του ωκεανού που θα μπορούσαν να ανακόψουν την ορμή της. Οσο για το άλλο «φρένο» που δεν λειτούργησε, αυτό ήταν οι κάθετοι διατμητικοί άνεμοι, οι οποίοι έρχονται από υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας προς τα κάτω. Οταν αυτοί οι άνεμοι είναι ισχυροί, μπορούν να διαλύσουν τον σχηματισμό ενός κυκλώνα, όμως κατά την επέλαση της Ιρμα ήταν ασυνήθιστα ασθενείς. Επιπλέον, όπως επισήμαναν αρκετοί μετεωρολόγοι, ο τυφώνας, ο οποίος ξεκίνησε ως τροπική καταιγίδα από τα νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου στην Αφρική στις 30 Αυγούστου για να φθάσει μέσα σε λίγες μόνο ημέρες στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ευνοήθηκε από την αυξημένη υγρασία που συνάντησε σε όλη τη διαδρομή του.
Βρίσκοντας τα πάντα ευνοϊκά στο πέρασμά της, η Ιρμα μετατράπηκε σε έναν κυκλώνα «ιστορικών διαστάσεων» με πολλά ρεκόρ. Παράλληλα σηματοδότησε μια ξεκάθαρη στροφή στις τοποθετήσεις των επιστημόνων σχετικά με την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειές της. Μέχρι πρότινος η συντριπτική πλειονότητα των ειδικών απέφευγε να συνδέσει άμεσα τα συχνότερα και εντονότερα ακραία καιρικά φαινόμενα που παρατηρούνται τελευταία με τη μεταβολή του κλίματος της Γης. Εδώ και λίγο καιρό η στάση τους έχει αρχίσει να αλλάζει και η αλλαγή αυτή γίνεται τώρα περισσότερο αισθητή από ποτέ. Αν και οι επιφυλακτικές φωνές παραμένουν, πολλοί και έγκριτοι κλιματολόγοι δήλωσαν απερίφραστα ότι η θέρμανση του πλανήτη έχει παίξει και αυτή τον ρόλο της στην περίπτωση της Ιρμα.
«Υπάρχουν ορισμένα πράγματα που μπορούμε να συμπεράνουμε με μεγάλη πεποίθηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η κλιματική αλλαγή ενισχύει τις επιπτώσεις αυτών των καταιγίδων» ανέφερε ένας εξ αυτών, ο Μάικλ Μαν από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, στον ραδιοφωνικό σταθμό SiriusXM. «Δεν τις δημιουργεί –δεν μπορούμε να πούμε ότι η κλιματική αλλαγή προκάλεσε τον Χάρβεϊ ή την Ιρμα. Αυτό το οποίο μπορούμε όμως να πούμε είναι ότι η κλιματική αλλαγή ενισχύει τα χαρακτηριστικά αυτών των καταιγίδων με τρόπο ο οποίος τις κάνει πιο επικίνδυνες».
Ανεπιθύμητα ρεκόρ
-Με μέγιστη ταχύτητα ανέμων τα 185 μίλια (297.72 χλμ.) την ώρα, η Ιρμα είναι η ισχυρότερη καταιγίδα που έχει καταγραφεί ποτέ στον Ατλαντικό Ωκεανό (εκτός Καραϊβικής και Κόλπου του Μεξικού). Οπως σημείωσε ο Τζέρι Μπελ, κλιματολόγος της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (ΝΟΑΑ), «είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει στον Ατλαντικό καταιγίδα μεγαλύτερη από την Ιρμα».
-Αυτή η εντυπωσιακή ταχύτητα ανέμων διήρκεσε 37 συνεχόμενες ώρες –το μεγαλύτερο διάστημα που ένας κυκλώνας έχει διατηρήσει τέτοια ένταση στα παγκόσμια χρονικά. Το προηγούμενο ρεκόρ, 24 ώρες, είχε σημειώσει ο Χαϊγιάν στον Ειρηνικό το 2013.
-Τρεις συνεχόμενες ημέρες κράτησε η Ιρμα τον χαρακτηρισμό της ως τυφώνα κατηγορίας 5 στην κλίμακα Σαφίρ-Σίμσον –το μακρότερο διάστημα από τότε που άρχισε η δορυφορική καταγραφή, το 1966. Μεγαλύτερο διάστημα στην κατηγορία 5 στην Ιστορία, αλλά χωρίς τη «δορυφορική βούλα», θεωρείται ότι διήνυσε ο τυφώνας Κούβα το 1932.
-Η συσσωρευμένη ενέργεια κυκλώνα της Ιρμα (ACE, μια μονάδα που χρησιμοποιεί η NOAA για να μετρήσει τη δραστηριότητα των κυκλώνων) ήταν η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ. Η ACE της Ιρμα ήταν μεγαλύτερη από όση συσσωρευμένη ενέργεια παρήγαγαν όλες μαζί οι οκτώ πρώτες τροπικές καταιγίδες της εφετινής περιόδου.
-Η Ιρμα χτύπησε αλύπητα την Μπαρμπούντα καταστρέφοντας περισσότερο από το 90% των κτιρίων στο νησί.
-Τρεις καταιγίδες μαζί (η Κάτια, η Ιρμα και ο Χοσέ) σημειώθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα την περιοχή του Ατλαντικού την προηγούμενη εβδομάδα. Κάτι τέτοιο δεν είναι πολύ συχνό, έχει όμως ξανασυμβεί αρκετές φορές τα τελευταία 50 χρόνια (το 1967, το 1980, το 1995, το 1998 και το 2010).
-Το κόστος από τις καταστροφές της Ιρμα στη Φλόριδα δεν είχε ακόμη υπολογιστεί όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές. Εκτιμάται ωστόσο ότι μαζί με αυτό του τυφώνα Χάρβεϊ, που είχε πλήξει μία εβδομάδα πριν το Τέξας αφήνοντας ζημιές ύψους άνω των 180 δισ. δολαρίων (150,4 δισ. ευρώ), θα επιβαρύνει σημαντικά τον προϋπολογισμό των ΗΠΑ.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
